Εξαντλημένο στον εκδοτικό οίκο
ISBN:
9789608697737
Κατηγορίες:
Φιλοσοφία | Κοινωνιολογία | Θρησκεία , Τέχνες | Θέατρο | Κινηματογράφος , Μεταφυσική | Αποκρυφισμός
Έτος κυκλοφορίας
Εκδότης
Ποια είναι η ιδιαίτερη συμβολή του 20ου αιώνα στη θεώρηση της έννοιας της τέχνης; Σ΄ αυτό το ερώτημα αποπειράται να απαντήσει η προκείμενη ανθολογία, παραθέτοντας ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων από πέντε διαφορετικές θεωρητικές, λογοτεχνικές και φιλοσοφικές παραδόσεις, την αγγλική, την αμερικανική, την αυστριακή, τη γαλλική και τη γερμανική.
Κείμενα δύο σημαντικών θεωρητικών της τέχνης των αρχών του 20ου αιώνα, του Αλόις Ριγκλ και του Άμπυ Βάρμπουργκ, δημοσιεύονται για πρώτη φορά στα ελληνικά, θέτοντας το ζήτημα της σχέσης της τέχνης με τα ιδεολογικά και τα κοινωνικά της συμφραζόμενα, καθώς και με τη μακρά διάρκεια και την ιστορική εξέλιξη. Τρεις μείζονες στοχαστικοί συγγραφείς, ο Μαρσέλ Προυστ, ο Ρόμπερτ Μούζιλ και ο Πωλ Βαλερύ, σκιαγραφούν την προσωπική τους γενεαλογία και εκθέτουν την ποιητική τους, φωτίζοντας τη σχέση της δημιουργικής διαδικασίας με τα ζητήματα του ύφους, της ηθικής και της ευαισθησίας. Η εμφάνιση καινούργιων καλλιτεχνικών μορφωμάτων και πρωτότυπων θεωρητικών αναζητήσεων αποτυπώνεται ανάγλυφα στα κείμενα του Μωρίς Μερλώ-Ποντύ, του Άρθουρ Ντάντο και του Νέλσον Γκούντμαν, οι οποίοι επεξεργάζονται τις νέες τάσεις της φιλοσοφικής αισθητικής. Τέλος, ο γνωστικός κλάδος της Αισθητικής επανεξετάζεται σε συνάρτηση με το ιστορικό πλαίσιο της γέννησής της στις τοποθετήσεις του Τζέρομ Στόλνιτς και του Τζορτζ Ντίκι· με την πολιτική και τη στοχαστική διάσταση στις παρεμβάσεις του Μικέλ Ντυφρέν και του Ζιλ Ντελέζ· με τις παράλληλες συμβολές της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας και της ανθρωπολογίας στα άρθρα του Ρίτσαρντ Βόλχαϊμ, του Πιερ Μπουρντιέ και του Χανς Μπέλτινγκ, αντιστοίχως.
Η ανθολογία υιοθετεί μια κριτική απόσταση απέναντι σε ορισμένες παραδοσιακές αισθητικές και φιλοσοφικές κατηγορίες (μίμηση, παράσταση, έκφραση, καλαισθησία, αισθητική στάση, φαντασία, μεγαλοφυΐα, μνημείο, φόρμα, μνήμη, χρόνος)· θέτει ερωτήματα που αναφέρονται στη μακρόχρονη παράδοση της φιλοσοφίας της τέχνης (ορισμός και ιστορικότητα του έργου τέχνης, αισθητική εμπειρία, καλλιτεχνική δημιουργία)· επιχειρεί να προσδιορίσει την εμβέλεια της έννοιας του "μοντέρνου".
Έτσι, μέσα από εκ πρώτης όψεως αντικρουόμενες μεθοδεύσεις, αναδύεται μια θεώρηση της τέχνης απαλλαγμένη από τα νεοκλασικά και τα ρομαντικά πρότυπα ανάλυσης. Σύμφωνα με αυτή τη θεώρηση, η τέχνη είναι -όπως η γλώσσα- μια μορφή ζωής, η οποία προσδιορίζεται ως κατεξοχήν εκφραστική και χαρακτηρίζεται από το σύνολο των συνδιαλλαγών της με το κοινό της, καθώς και με τις υπόλοιπες συμβολικές δραστηριότητες του ανθρώπου. Την έννοια αυτή καλείται με τη σειρά του να αξιοποιήσει ή να αμφισβητήσει ο 21ος αιώνας.
O Mαρσέλ Προυστ (Bαλαντέν-Λουί-Zωρζ-Eζέν-Mαρσέλ) γεννήθηκε στην εξοχή του Οτέιγ, κοντά στο Παρίσι, το 1871. Σπούδασε νομικά, πολιτικές επιστήμες και φιλοσοφία. Γόνος πλούσιας, αστικής οικογένειας -ο πατέρας του ήταν φημισμένος γιατρός- δεν άργησε να βρεθεί στο περιβάλλον της υψηλής κοινωνίας της πρωτεύουσας και άρχισε να δημοσιεύει άρθρα κοσμικού περιεχομένου σε διάφορα έντυπα. Εργάστηκε για ένα διάστημα σε βιβλιοθήκη, ώσπου ανακάλυψε την κλίση του στη λογοτεχνία, στην οποία αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά, για να καταλήξει τελικά σε πλήρη σχεδόν απομόνωση από τον έξω κόσμο: κοιμόταν την ημέρα και έγραφε τη νύχτα σε ένα δωμάτιο επενδυμένο με φελλό. Ανάμεσα στο 1895 και στο 1899 ασχολήθηκε με ένα μυθιστόρημα που έμεινε ημιτελές και εκδόθηκε μετά τον θάνατό του, το 1952, με τον τίτλο "Ζαν Σαντέιγ". Έγραψε επίσης ποιήματα, σύντομα αφηγήματα, άρθρα και μεταφράσεις. Ορισμένα από τα αφηγήματα αυτά δημοσιεύτηκαν το 1896 στον τόμο "Τέρψεις και ημέρες", με πρόλογο του Ανατόλ Φρανς και σχέδια της Μαντάμ Λεμαίρ. Η χλιαρή τους υποδοχή από το κοινό και ορισμένα προβλήματα πλοκής τον έκαναν να εγκαταλείψει το μυθιστόρημά του "Ζαν Σαντέιγ", ώσπου, γύρω στο 1907, καταπιάστηκε με τον πολύτομο μυθιστορηματικό κύκλο "Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο". Ο πρώτος τόμος του κύκλου, "Από τη μεριά του Σουάν", που οι εκδότες τον απέρριπταν ο ένας μετά τον άλλον, εκδόθηκε με έξοδα του συγγραφέα το 1913. Ακολούθησαν οι τόμοι "Στον ίσκιο των ανθισμένων κοριτσιών", ο οποίος του χάρισε το βραβείο Γκονκούρ και τη φήμη, το 1918, "Η μεριά του Γκερμάντ", σε δύο τόμους, 1920 και 1921, και "Σόδομα και Γόμορρα", επίσης σε δύο τόμους, 1921 και 1922. Aσθματικός από μικρός, ο Προυστ πεθαίνει από πνευμονία το 1922. Οι τρεις τελευταίοι τόμοι, αν και ολοκληρωμένοι, κυκλοφόρησαν μετά τον θάνατό του, με την επιμέλεια του αδελφού του Ρομπέρ: "Η φυλακισμένη", 1923, "Η δραπέτις/Η εξαφάνιση της Αλμπερτίν", 1925 και "Ο ξανακερδισμένος χρόνος", 1927. Το 1927 κυκλοφόρησαν τα "Χρονικά", ένας τόμος με δημοσιευμένα άρθρα του. Μετά το θάνατό του, ο Προυστ πήρε γρήγορα τη θέση του ως ένας από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους του εικοστού αιώνα κι ένας από τους πιο σημαντικούς κριτικούς της εποχής του. Tο έργο του προκάλεσε έναν πολύ μεγάλο αριθμό από αναλυτικές εργασίες και συνθετικές μελέτες και επηρέασε συγγραφείς όπως οι Τζέιμς Τζόις, Βιρτζίνια Γουλφ, Κλοντ Σιμόν, κ.ά.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Πωλ Βαλερύ (1871-1945) γεννήθηκε στο Μονπελιέ, όπου σπούδασε νομικά, και πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα με το ποίημα "Νάρκισσος". Το 1892 έρχεται στο Παρίσι, όπου αναλίσκεται σε επιστημονικές, κυρίως, μελέτες (λογοτεχνικά, το 1894 είναι η χρονιά του "Μια βραδιά με τον κύριο Τεστ"). Επανέρχεται στην ποίηση και το 1917 δημοσιεύει τη "Νεαρή μοίρα", συμβολικό ποίημα που τον κάνει διάσημο. Στην ίδια κοίτη, θ΄ ακολουθήσουν το "Θαλασσινό κοιμητήρι", ο δεύτερος "Νάρκισσος", οι "Κλάδοι της νίκης" κ.ά. ποιήματα λεπτόηχου συμβολισμού. Γίνεται μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας το 1925. Τα πεζογραφήματα του (μεταξύ άλλων, "Η ψυχή και ο χορός", 1925, "Ευπαλίνος", 1925) και οι στοχασμοί του (μια σειρά από δοκίμια, όπως οι "Ματιές στον σύγχρονο κόσμο", και σημειώσεις εργασίας όπως αυτές των "Τετραδίων") έχουν ως κύριο άξονα την πολλαπλότητα του εγώ, του ανεξάντλητου και πολυπρισματικού εγώ, ιδωμένου μέσα από τον μεγεθυντικό φακό ενός πνεύματος ασκημένου και οξυμένου στο έπακρο.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Μωρίς Μερλώ-Ποντύ (1908-1961) ήταν καθηγητής της έδρας της ψυχολογίας και των παιδαγωγικών στη Σορβόννη (1949-1952) και στο Κολέγιο της Γαλλίας από το 1952. Διαμόρφωσε τον φιλοσοφικό του στοχασμό με βάση τη φαινομενολογική μέθοδο του Έντμουντ Χούσερλ. Το έργο του καλύπτει ένα τμήμα του σύγχρονου υπαρξιστικού ρεύματος. Πρόκειται για έναν φιλοσοφικό στοχασμό που εκκινεί από το υπαρξιακό βίωμα του ριζώματος του εκάστοτε ατομικού σώματος μέσα στον κόσμο και από την ανάλυση των στρωμάτων των ακατέργαστων αισθητηριακών εντυπώσεων τα οποία προηγούνται της διασκεπτικής και επιστημονικής σκέψης.
Τα κυριότερα έργα του είναι: "Η δομή της συμπεριφοράς" (1942), "Φαινομενολογία της αντίληψης" (1945), "Οι περιπέτειες της διαλεκτικής" (1955), "Ο οφθαλμός και το πνεύμα" (1964), "Το ορατό και το αόρατο" (1964).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Pierre Bourdieu (1930-2002): Σπούδασε φιλοσοφία στην Ecole Normale Superieure στο Παρίσι. Το 1964 γίνεται Διευθυντής Ερευνών στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, όπου το 1968 ιδρύει το Centre de Sociologie Europeenne. Την ίδια χρονιά γίνεται διευθυντής της σειράς Le Sens Commun των εκδόσεων Minuit, ενώ το 1975 ιδρύει και διευθύνει το περιοδικό Actes de la recherche en sciences sociales. Από το 1981 κατείχε την έδρα της Kοινωνιολογίας στο College de France. Το 1989 ιδρύει και διευθύνει την ευρωπαϊκή επιθεώρηση βιβλίου "Liber", το 1997 τη σειρά "Liber" στις εκδόσεις Seuil και το 1996 τον εκδοτικό οίκο Raisons dʼAgir. Τα σαράντα και πλέον χρόνια διεθνούς επιστημονικής παρουσίας παρήγαγαν ένα τεράστιο επιστημονικό έργο εμπειρικής και θεωρητικής έρευνας το οποίο, μεταφραζόμενο στις περισσότερες χώρες του κόσμου, ενέπνευσε ένα σημαντικό αριθμό ερευνών σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους. Ο πιο πολυμεταφρασμένος επιστήμονας του τέλους του εικοστού αιώνα, στοχαστής με παγκόσμια αναγνώριση και έργο που σημαδεύει τη συζήτηση των ιδεών στον αιώνα μας, ο Bourdieu είναι ταυτόχρονα και ο μαχητικός διανοούμενος που στρατεύεται στις πιο σημαντικές υποθέσεις του καιρού μας. Τα βιβλία του, όπως -μεταξύ πολλών άλλων- "Les heritiers" (Minuit 1964), "Lʼ amour de lʼart" (Minuit 1966), "Le metier de sociologue" (Mouton-Bordas 1968), "La reproduction" (σε συνεργασία με τον J.-C. Passeron, Minuit 1970), "La distinction" (Minuit 1979), "Le sens pratique" (Minuit 1980), "Ce que parler veut dire" (Fayard 1982), "Homo academicus" (Minuit 1984), "Lʼontologie politique de Martin Heidegger" (Minuit 1988), "La noblesse dʼEtat" (Minuit 1989), "Les regles de lʼart" (Seuil 1992), "La misere du monde" (Seuil 1993), "Raisons pratiques" (Seuil 1994), "Meditations pascaliennes" (Seuil 1997), "La domination masculine" (Seuil 1998), "Les structures sociales de lʼeconomie" (Seuil 2000), αποτελούν θεμελιώδη έργα και σημεία αναφοράς στην ιστορία της κοινωνιολογικής σκέψης.
Στα ελληνικά έχουν εκδοθεί τα παρακάτω έργα του: "Μικρόκοσμοι: τρεις μελέτες πεδίου" (Δελφίνι 1992), "Οι κληρονόμοι: οι φοιτητές και η κουλτούρα τους" (σε συνεργασία με τον J.-C. Passeron, Καρδαμίτσα 1993), "Κείμενα κοινωνιολογίας" (1η έκδ. Δελφίνι 1994, 2η έκδ. Στάχυ 1999), "Η ανδρική κυριαρχία" (1η έκδ. Δελφίνι 1996, 2η έκδ. Στάχυ 1999, 3η έκδ., σε νέα μτφρ., Πατάκη 2007), "Για την τηλεόραση" (Πατάκη 1998), "Αντεπίθεση πυρών I" (Πατάκη 1998), "Για ένα Πανεπιστήμιο σε κατάσταση κινδύνου" (σε συνεργασία με τους C. Charle, B. Lacroix κ.ά., Πατάκη 1999), "Γλώσσα και συμβολική εξουσία" (Καρδαμίτσα 1999), "Νόστιμον ήμαρ" (Καρδαμίτσα 1999), "Πρακτικοί λόγοι" (Πλέθρον 2000), "Για ένα ευρωπαϊκό κοινωνικό κίνημα. Αντεπίθεση πυρών ΙΙ" (Πατάκη 2001), "Μάθημα πάνω στο μάθημα: κοινωνιολογία και αυτο-κοινωνιοανάλυση" (Καρδαμίτσα 2001), "Η διάκριση" (Πατάκη 2002), "Για την εκπαίδευση του μέλλοντος" (Νήσος 2004, "Για την επιστήμη και τις κοινωνικές χρήσεις της" (Πολύτροπον 2005), "Οι κανόνες της τέχνης" (Πατάκη 2006), "Η αίσθηση της πρακτικής" (Αλεξάνδρεια 2006), "Επιστήμη της επιστήμης και αναστοχασμός" (Πατάκη 2007), "Σχεδίασμα για μια αυτοανάλυση" (Πατάκη 2007).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο γάλλος φιλόσοφος Gilles Deleuze γεννήθηκε το 1925 στο Παρίσι. Δίδαξε φιλοσοφία σε λύκεια (Amiens, Ορλεάνη, Παρίσι) και στα πανεπιστήμια της Σορβόννης (1957-1960), της Λυών (1964-1969) και της Βενσέν (1969-1987). Κατά το διάστημα 1960-1964 διετέλεσε ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS).
Κυριότερα έργα του: "Difference et repetition" (1968)· "Ο Σπινόζα και το πρόβλημα της έκφρασης" (1969)· "Logique du sens" (1969)· "Ο Αντι-Οιδίπους" (1972, σε συνεργασία με τον Felix Guattari)· "Mille Plateaux" (1980, σε συνεργασία με τον Felix Guattari)· "Le pli-Leibniz et le baroque" (1988)·"Qu΄est-ce que la philosophie?" (1992, σε συνεργασία με τον Felix Guattari).
Το 1992 επιδεινώνεται σοβαρά η πνευμονική πάθηση από την οποία έπασχε ήδη από το 1968. Στις 4 Νοεμβρίου του 1995 ο Deleuze αυτοκτονεί.
Ένα γαλλικό περιοδικό έδωσε τον εξής σύντομο χαρακτηρισμό του Deleuze, που φαίνεται να υιοθέτησε και ο ίδιος: "Ταξίδεψε λίγο, δεν προσχώρησε ποτέ στο κομμουνιστικό κόμμα, δεν υπήρξε ποτέ φαινομενολόγος ούτε χαϊντεγκεριανός, δεν παραιτήθηκε από τον Μαρξ, ούτε απαρνήθηκε τον Μάη του ΄68".
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Ρόμπερτ Μούζιλ γεννήθηκε το 1880 στο Κλάγκενφουρτ της Αυστρίας. Σπούδασε αρχικά σε στρατιωτική σχολή, αλλά αργότερα ενδιαφέρθηκε για τη μηχανολογία. Το 1901 πήρε το πτυχίο του μηχανολόγου. Σύντομα στράφηκε προς τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την πειραματική ψυχολογία. Το 1908 αναγορεύτηκε διδάκτωρ της φιλοσοφίας, της φυσικής και των μαθηματικών. Την τριετία 1911-1914 εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος. Το 1911 παντρεύτηκε τη Μάρθα Μαρκοβάλντι. Το 1914 υπηρέτησε ως αξιωματικός στο ιταλικό μέτωπο, όπου και παρασημοφορήθηκε. Το 1919 εργάστηκε στο γραφείο τύπου του αυστριακού Υπουργείου Εξωτερικών. Το 1920 εργάστηκε ως δημόσιος υπάλληλος. Το 1923 του απονεμήθηκε το βραβείο "Κλάιστ" για τους "Ονειροπόλους". Το 1924 του απονεμήθηκε το μεγάλο βραβείο των τεχνών της Βιέννης και το 1929 το βραβείο "Γκέρχαρτ Χάουπτμαν". Το 1938 κατέφυγε με τη γυναίκα του στη Ζυρίχη και από εκεί στη Γενεύη, όπου και πέθανε το 1942. Κυριότερα έργα του είναι τα μυθιστορήματα "Οι αναστατώσεις του οικότροφου Ταίρλες" (1906) και "Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες" (1930-1943), που έμεινε ημιτελές. Οι νουβέλες "Δεσμοί" ("Η τελείωση του έρωτα" και "Ο πειρασμός της σιωπηλής Βερόνικας") (1911), "Οι τρεις γυναίκες" ("Η Γκρίτζα", "Η πορτογαλίδα", "Η Τόνκα") (1924) και "Ο Βίντσεντς και η φίλη των σημαντικών ανδρών" (1923).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Arthur C. Danto (Ann Arbor, Μίσιγκαν, 1924 - Ν. Υόρκη, 2013), ήταν ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς τέχνης του 20ου αιώνα. Διετέλεσε καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, αντιπρόεδρος και πρόεδρος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Ένωσης και πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρείας Αισθητικής. Επίσης, διηύθυνε τη συντακτική ομάδα του περιοδικού "The Journal of Philosophy" του Πανεπιστημίου Κολούμπια, μεταξύ 1985-2010, και ήταν μόνιμος κριτικός τέχνης του περιοδικού "The Nation". Η συλλογή άρθρων του "Encounters and Reflections: Art in the Historical Present", κέρδισε το National Book Critics Circle Prize for Criticism το 1990. Άλλα γνωστά βιβλία του στον τομέα της φιλοσοφίας της τέχνης είναι: "The Transfiguration of the Commonplace", 1981, "Beyond the Βrillo Box: The Visual Arts in Post-historical Perspective", 1992, "Embodied Meanings: Critical Essays and Aesthetic Meditations", 1994, "After the End of Art", 1997, "The Abuse of Beauty: Aesthetics and the Concept of Art", 2003, "Andy Warhol", 2009, "What Art Is", 2013, κ.ά.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Νέλσον Γκούντμαν (1906-1998). Δίδαξε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Tufts, στο πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας, στο Brandeis και, τέλος στο Harvard. Η συνεισφορά του σε χώρους της φιλοσοφίας, όπως η οντολογία, η λογική της επαγωγής και η αισθητική, τον ανέδειξε ως μία από τις πιο ενδιαφέρουσες φιλοσοφικές φωνές του β΄ μισού του 20ού αιώνα. Φανατικός συλλέκτης και ειδικός των έργων τέχνης ο ίδιος, ιδρύει το 1967 το "Project Zero" στο πανεπιστήμιο Harvard, ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για τη μελέτη και την προώθηση των τεχνών. Στα κυριότερα έργα του περιλαμβάνονται: "Η δομή του φαινομένου" (1951), "Γεγονός, μυθοπλασία και πρόγνωση" (1955) και "Τρόποι κατασκευής κόσμων" (1978).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Η Έφη Γιαννοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1967. Σπούδασε στο τμήμα Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και αποφοίτησε από το Τμήμα Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου. Από το 1993 ασχολείται επαγγελματικά με τη λογοτεχνική μετάφραση από τα γαλλικά, τα ισπανικά και τα αγγλικά. Έχει μεταφράσει, μεταξύ άλλων, Theophile Gautier, Lydie Salvaire, Montesquieu, Beaumarchais, Samuel Beckett, Pierre Bourdieu, Pascale Casanova, Jean Cournut, Javier Marias, Carlos Fuentes, Juan Rulfo, Roberto Bolano, Federico Garcia Lorca κ.ά. Ως μεταφράστρια και επιμελήτρια έχει συνεργαστεί με το Μέγαρο Μουσικής, τη Μπιενάλε της Αθήνας, την Εθνική Πινακοθήκη, το Εθνικό Θέατρο και άλλους φορείς στην έκδοση καταλόγων τέχνης και προγραμμάτων. Για τη μετάφραση του βιβλίου "Κονστάνσια και άλλες ιστορίες για παρθένους" του Κάρλος Φουέντες τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ισπανόφωνης λογοτεχνίας του ΕΚΕΜΕΛ. Έχει διδάξει λογοτεχνική μετάφραση στο ΕΚΕΜΕΛ. Ως κριτικός λογοτεχνίας συνεργάστηκε με την εφημερίδα "Καθημερινή" και στη συνέχεια με το Left.gr και με την εφημερίδα "Εποχή". Έλαβε μέρος στη συντακτική ομάδα του περιοδικού "Unfollow". Από τον Νοέμβριο του 2016 συμμετέχει στο ΔΣ του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.
