Το χαμάμ

της Λιάνας Μυστακίδου

Μια αρκετά ενδιαφέρουσα και συνοπτική μελέτη για τα χαμάμ. Πώς ξεκίνησαν από την αρχαία Ελλάδα, πώς τα ενέταξαν στην καθημερινότητά τους οι Ρωμαίοι, πώς τα διατήρησαν οι βυζαντινοί και τελικά πώς έφτασαν να αποτελέσουν κύριο άξονα ζωής για τη Μέση Ανατολή. Στο δεύτερο μέρος διαβάζουμε για την κοινωνική σημασία του χαμάμ και μαθαίνουμε πόσο σημαντικό ήταν, ειδικά για τις γυναίκες, να συναντιούνται κάπου με φίλες τους και να συζητάνε για όσα τις καταπιέζουν στη σκληρή, αντρική κοινωνία της Μέσης Ανατολής και από την άλλη πόσο απαγορευμένο είναι για τον άντρα όταν ενηλικιωθεί να παρευρίσκεται σε γυναικεία χαμάμ ως συντροφιά. Με απλά λόγια η συγγραφέας αναλύει τον βαθμό συγγένειας του ερωτισμού με το χαμάμ και τα ερωτικά υποννούμενα σε έναν τόσο κλειστό χώρο. Στις τελευταίες σελίδες έχουμε διάφορα παραρτήματα: περιγραφές περιηγητών του 15ου και 16ου αιώνα, \"κανονισμούς λειτουργίας\" στα χαμάμ, απομεινάρια ιστορικών χαμάμ, ακόμη και γλωσσάρι και παροιμίες σχετικές με τον \"ιερό\" αυτόν χώρο. Το κείμενο πλαισιώνει βιβλιογραφία. Μια πολύ καλή αρχή για όποιον θέλει να εντρυφήσει στα λουτρά και στα χαμάμ.

Πάνος Τουρλής