Σχήμα οξύμωρον η ζωή της Λίζας Θεοτόκη, συζύγου Παναγιωτάκη. Τη δεκαετία του 1970 ήταν μέσα σε όλα, στο Πολυτεχνείο, στην αντίσταση κατά της χούντας, γραμμένη και βαθιά χωμένη στο ΚΚΕ, ενώ τη δεκαετία του 1980 καταφέρνει να προσληφθεί σε καίρια θέση στις Βρυξέλλες. Σχήμα οξύμωρον η ζωή της με τον Παναγιωτάκη, έναν άντρα καιροσκόπο και αριβίστα, τον οποίο πείθει τον εαυτό της να απατήσει με έναν γοητευτικό άντρα που συναντά και μάλιστα τον παρατά για να συζήσει μαζί του (\"Παναγιωτάκης παντός καιρού και παντός κόμματος, σκεφτόταν. Άνθρωποι σαν αυτόν, κολλημένοι σε αλαλούμ ή με καθόλου ιδεολογία, φροντίζουν να επιβιβάζονται εγκαίρως σε σκάφη \"αλλαγής\" και αρμενίζουν στα πέλαγα της εξουσίας. Βοήθειά μας\" (σελ. 146).Τα αισθήματα όμως, οι υποχρεώσεις και κυρίως η κόρη της, η Αννέτα, τη βγάζουν από την πλάνη της κι επιστρέφει σπίτι της. Οι Βρυξέλλες της αλλάζουν τη νοοτροπία και τα πολιτικά γεγονότα με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και την απάτη που ζει η Ελλάδα επί ΠΑΣΟΚ τη βοηθούν να πάρει τις οριστικές αποφάσεις της (\"Σχήματα οξύμωρα στη ζωή άφθονα είχε να παρατηρήσει η Λίζα. Κι η ίδια άλλωστε δεν ήταν ένα από αυτά; Αυτή, που ξελαρυγγιαζόταν στις διαδηλώσεις \"Μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι\", \"Έξω απ\' την ΕΟΚ, έξω απ\' το ΝΑΤΟ\" δε βρέθηκε αργότερα δεμένη στο άρμα της ευρωπαϊκής ιδέας και μάλιστα με το αζημίωτο;\" (σελ. 144).
Το κείμενο είναι καλογραμμένο σε γενικές γραμμές, όμως οι ιστορίες της οικογένειας της Λίζας με τα συνεχή πηγαινέλα στο παρελθόν και στο παρόν ίσως μπερδέψουν τον αναγνώστη (ευτυχώς υπάρχει στην αρχή το γενεαλογικό δέντρο της Λίζας). Το κείμενο έχει μια ελαφρότητα και μια προφορικότητα ως προς το γράψιμο και τους διαλόγους, χωρίς να είναι κακογραμμένο. Η διεισδυτική ματιά της συγγραφέως τέμνει ορθά κοφτά τις εκάστοτε κοινωνικές πραγματικότητες της Ελλάδας και μας δείχνει τα \"φιλέτα\" και τα \"κόκαλα\" της Ιστορίας μας. Παραδέχομαι ότι αυτή η έντονη \"κόκκινη\" τοποθέτηση της Λίζας και η \"γαλαζοπράσινη\" και όχι μόνο του Παναγιωτάκη κάπως μονομέρησαν το κείμενο, σύντομα όμως κατάλαβα πόσο σημαντική ήταν αυτή η τοποθέτηση για τη συνολική πλοκή του βιβλίου.
Παρ\' όλο που η ιστορία έχει ως αφορμή τη ζωή της Λίζας οι υπόλοιποι ανιόντες και κατιόντες συγγενείς έχουν κι αυτοί το δικαίωμα να εμφανιστούν με πρωταγωνιστικό ή δευτερεύοντα ρόλο στο βιβλίο οπότε είναι φυσικό ως ρομαντικός και ονειροπόλος αναγνώστης να με κέρδισε η ιστορία του προπάππου Συμεών, αρωματοποιού και σαπωνοποιού στην Αλεξάνδρεια των αρχών του 20ού αιώνα. Πολύ καλή αναπαράσταση εποχής, ηθών κι εθίμων, κοινωνικών αντιλήψεων και προσδοκιών των Αιγυπτιωτών Ελλήνων. Ο προπάππος Συμεών, γνωστός για τα σαπούνια του, έχτισε μια αυτοκρατορία γνωστή σε όλο τον κόσμο, με το πλήρωμα του χρόνου όμως όλα αυτά χάθηκαν μέσα από τα χέρια του σαν άμμος σε κλεψύδρα. Μαζί με τους υπόλοιπους Αιγυπτιώτες ξενιτεύτηκε στην Ελλάδα τις μαύρες μέρες της εκδίωξης.
\"Πάντα η Αλεξάνδρεια είναι. Λίγο να βαδίσεις / στην ίσια της οδό που στο Ιπποδρόμιο παύει / θα δεις παλάτια και μνημεία που θ\' απορήσεις. / Όσο κι αν έπαθεν απ\' τους πολέμους βλάβη, / όσο κι αν μίκραινε, πάντα θαυμάσια χώρα. / Κ\' έπειτα μ\' εκδρομές, και με βιβλία / και με σπουδές διάφορες περνά η ώρα...\" (Φυγάδες, Κ. Π. Καβάφης).
Εξίσου όμορφη ιστορία και για μένα το τραγικότερο πρόσωπο όλων η μάνα της Λίζας, Αρετή, που ήταν ελαφρών ηθών κι όταν έμεινε έγκυος δέχτηκε να δώσει το μωρό της στην αδελφή της, Αντιγόνη, να το μεγαλώσει με τα δικά της. Έτσι, αυτός ο ισχυρός δεσμός με τον αδελφό της, Γεράσιμο, και το αβυσσαλέο μίσος της για την αδελφή της, Βαρβάρα, διατρέχουν όλο το κείμενο. Η Βαρβάρα ποτέ δεν έπαψε να χαρακτηρίζει τη Λίζα νόθο και μπαάσταρδο, με τις αντίστοιχες τιμωρίες από τους γονείς της.
Μια πινακοθήκη χαρακτήρων λοιπόν, που εκπροσωπούν την εποχή τους με τις αντιλήψεις και τις τάσεις της, των οποίων οι περιπέτειες και οι ζωές επηρεάζουν έντονα και το παρόν της Λίζας. Θα σας συντροφέψει και θα σας ταξιδέψει με όμορφο και απλό τρόπο.
Πάνος Τουρλής