Μια γυναίκα μαθαίνει ότι έχει καρκίνο και αποσύρεται στο πατρικό της νησί, τη Σαντορίνη, γυρνώντας την πλάτη της στις χημειοθεραπείες, στον εκδοτικό οίκο όπου δουλεύει ως συγγραφέας, στην κόρη της που ζει στο Λονδίνο με τον πατέρα της, στην ίδια της τη ζωή. Στο νησί κάνει ανασκόπηση της ζωής της, μαθαίνει ένα μυστικό για την οικογένειά της και το βάζει στα πόδια όποτε ο έρωτας της χτυπά την πόρτα με το χέρι ενός γοητευτικού Σαντορινιού. Πώς γίνεται λοιπόν μια απλή σχετικά ιστορία, που με το ζόρι να σου κρατήσει λίγες σελίδες, με το ζόρι να υπάρξει ανατροπή, να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη για 440 σελίδες; Αυτό μόνο η μαγική πένα της Πασχαλίας Τραυλού μπορεί να το καταφέρει.
Η συγγραφέας κεντάει. Ομολογώ ότι το βιβλίο είναι δύσκολο, δεν το διαβάζεις χαλαρά. Σε συντροφεύουν μια παρομοίωση εδώ, ένα καλολογικό στοιχείο εκεί, μια βαθιά φιλοσοφία παραπέρα. Να ξέρετε ότι το βιβλίο έχει ένα στενόχωρο πλαίσιο και το αναμενόμενο τέλος. Είναι όμως καλογραμμένο, πυκνό, μεστό, άμεσο, αληθινό, γνήσιο και δεν εκβιάζει το συναίσθημα του αναγνώστη.
Μου έκανε εντύπωση η σειρά των διηγημάτων που συνοδεύουν την πλοκή και είναι τα κείμενα που γράφει κατά καιρούς η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου. Θα μπορούσε κάλλιστα να είναι κάποια ατάκτως ερριμμένα διηγήματα απλώς για να γεμίσουν οι σελίδες ή να χρησιμοποιηθεί με το ζόρι μια κεντρική ιστορία για να ταιριάξει με τη συλλογή διηγημάτων που ίσως είχε κατά νου να κυκλοφορήσει η συγγραφέας. Όμως όχι, το κάθε διήγημα έχει τη θέση του, μπαίνει με πολύ ωραίο και διαφορετικό κάθε φορά τρόπο στην κουίντα του κειμένου και έτσι το σύνολο δομείται ακόμη περισσότερο, ακόμη καλύτερα. Άλλωστε, όπως λέει και η ίδια η ηρωίδα: \"Όλοι μου οι ήρωες τον τελευταίο καιρό είμαι εγώ. Ενώ αρχικά έχω την ψευδαίσθηση ότι τους υποδύομαι, εντέλει φτιάχνω διάφορες κόπιες του εαυτού μου ξανά και ξανά\" (σελ. 291).
Το γράψιμο είναι πολύ καλό, η ψυχολογία της γυναίκας τρισδιάστατη και η συγγραφέας καταφέρνει να ξεφύγει πολύ μακριά από μια τετριμμένη ιστορία του στυλ \"Εκείνο το καλοκαίρι\". Όλα τα διηγήματα μου άρεσαν, δεν μπορώ να εξαιρέσω κανένα, όλα είχαν το δικό τους σκοπό, τη δική τους ιστορία να αφηγηθούν, διαφορετικά θέματα, διαφορετικές οπτικές γωνίες, διαφορετικά ερεθίσματα για να ξεκινήσει μια ιστορία. Ανατριχιαστικό το Τιμής ένεκεν με τον ηθοποιό, από τα ωραιότερα παραμύθια το Δε θέλω να είμαι πια μαριονέτα (μια μαριονέτα το σκάει από το κουτί της για να ζήσει ελεύθερη, όμως δεν μπορεί να ξεφύγει από τον αρχικό της προορισμό, να την κινούν δηλαδή άλλοι και να μην μπορέσει ποτέ να ζήσει μια παιδική αγκαλιά γιατί είναι ξύλινη και σκληρή), μεταφυσικό το Ο θίασος των σκιάχτρων, συγκινητικός και ανατριχιαστικός ταυτόχρονα ο Ψυχανθός (μα τι ωραία ιστορία!), γυναικεία γραφή και συναισθήματα στην Κούκλα (μια ανήλικη κοπέλα, μέλος αφρικανικής φυλής, παντρεύεται στα 14 της και δοκιμάζει για πρώτη φορά τον έρωτα, με ολέθριες συνέπειες), ωραία η Βαβέλ, έκλαψα με το Ο τελευταίος κόμπος και την αδικία που έζησε ο μαθητής, στη Ζωγραφιά στο κελί ο κεντρικός ήρωας έρχεται αντιμέτωπος με μια κλωστή που τον δένει με την υπόλοιπη ζωή του κι αυτή η κλωστή σπάει, ανθρώπινη και συγκινητική η Καταιγίδα, φιλάνθρωπο και αντιρατσιστικό Το ρολόι του πεπρωμένου. Το πιο όμορφο και συγκηνιτικό ήταν το τελευταίο διήγημα που έγραψε η ηρωίδα του βιβλίου με τα χέρια του γοητευτικού Σαντορινιού λίγο πριν ξεψυχήσει.
Τρυφερό, βαθύ, στοχαστικό, λογοτεχνικό, ο Γυάλινος χρόνος θα σας δείξει πόσο εύθραυστος είναι ο χρόνος που αφήνουμε να περνάει έτσι, ανέμελα και βιαστικά από τη ζωή μας. Ταξιδέψτε με αυτό το βιβλίο και ακούστε την Καταιγίδα του Βιβάλντι καθώς θα ξεφυλλίζετε τις σελίδες του ή σιγομουρμουρίστε το ρυθμό του Lettre a ma mere για όσους δεν πρόλαβαν ακόμη να πουν το σ\' αγαπώ στα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα (ένα μικρό, ελάχιστο δείγμα):
\"Ο χρόνος είναι σαν το μπουκάλι που πετάμε στη θάλασσα με το όνειρό μας φυλακισμένο μες στο γυαλί του. Κανείς δεν ξέρει αν θα φτάσει σε μια ακτή κι αν το όνειρο θα βρει τον τρόπο να δραπετεύσει. Αλλά αξίζει τον κόπο να χαζεύουμε το ταξίδι ετούτου του μπουκαλιού\" (σελ. 69).
\"-Σου προσφέρω επιχειρήματα για να ζήσεις. Ο θάνατος τη δουλειά του, κι εσύ τη δική σου\" (σελ. 91).
\"-Τα διαλείμματα μοναξιάς είναι συχνά επικίνδυνα. Ποτέ δεν ξέρεις πόσο μπορεί να διαρκέσουν\" (σελ. 255).
\"Δεν κάνει η ανάσα τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο. Το όνειρο και η αγάπη την κάνουν. Ζωή είναι αυτό που θες να θυμάσαι την ώρα που φεύγεις. Διάλεξε τι θες να θυμάσαι...\" (σελ. 335).
Πάνος Τουρλής