Σας βεβαιώ ότι είμαι φαν του Σαραμάγκου αλλά αυτό το βιβλίο με απογοήτευσε οικτρά. Δεν ξέρω πώς να το γράψω. Δε με δυσκόλεψε το στυλ και το ύφος, άλλωστε έχω διαβάσει το Περί τυφλότητας και το Περί φωτίσεως, οπότε ξέρω πώς γράφει και μου αρέσει. Μάλλον είμαι πολύ οπισθοδρομικός ή θεοσεβούμενος για τα γούστα του βιβλίου. Διακρίνω μια κατά μέτωπον επίθεση στον Θεό, με ειρωνίες και αναχρονισμούς που αν είσαι κατά όσων παίζουν με τον Θεό δεν θα σου αρέσει. Είμαι ανοιχτόμυαλος, είμαι δεκτικός, τείνω προς την ανεξιθρησκεία και όχι δεν νηστεύω, ούτε πάω Κυριακές στην Εκκλησία. Όμως αυτή η ελαφριά ειρωνεία, αυτή η επίθεση, αυτά τα σχόλια περί Θεού, εγωισμού Του, χλευασμός απέναντι στη Δημιουργία κλπ. με ενόχλησαν. Ελπίζω να μην γράφει έτσι και στο Το κατά Ιησού ευαγγέλιο γιατί θα απογοητευτώ πλήρως.

Με ξένισε η ικανότητα του Κάιν να υπερ-πηδά παρόντα και μέλλοντα και να είναι αυτόπτης μάρτυς σε κατακλυσμό, Σόδομα και Γόμορρα, Μωϋσή, Ιησού του Ναυή, να βρίσκει ο συγγραφέας την ατέλεια και το παράλογο στην Παλαιά Διαθήκη και να το στηλιτεύει. Επίσης ο άγγελος με την πύρινη ρομφαία να δελεάζεται από τα κάλλη της Εύας και να της φέρνει φρούτα από τον Παράδεισο ώσπου να ζήσουν; Και ο Κάιν να αναπαράγει απογόνους του Νώε μιας και οι γαμπροί του δεν ήταν τόσο δεξιοτέχνες; Τρόμαξα, ξαφνιάστηκα και στενοχωρέθηκα. Δεν είναι Σαραμάγκου αυτό. Η Παλαιά Διαθήκη είναι ένα συνοθύλευμα ιστορικών γεγονότων και μύθων κι ίσως να μην αντιπροσωπεύουν μόνον έναν τρόπο σκέψης. Η προσωποποίηση των λαθών του Θεού όταν σαφέστατα δεν είναι τέτοια η πρόθεσή Του και οι κατηγορίες εναντίον Του δεν είναι και το καλύτερό μου, ειδικά από έναν τέτοιο άνθρωπο του πνεύματος.

Πάνος Τουρλής