Συγκλονιστικό. Η ζωή του Πι Πατέλ, γιου διευθυντή ζωολογικού κήπου, στην Ινδία (σε μια ξεχασμένη γαλλική κτήση, το Ποντισερί) την εποχή της Ιντίρα Γκάντι (δεκαετία 1970) και η απίστευτη ιστορία της επιβίωσής του σε μια βάρκα καταμεσής του Ειρηνικού Ωκεανού μαζί με μια...τίγρη!
Όταν οι γονείς του Πι παίρνουν την απόφαση να φύγουν στο Τορόντο του Καναδά μαζί με τα ζώα τους επιβιβάζονται σε ιαπωνικό πλοίο το οποίο βυθίζεται. Μόνος επιζών ο Πι και ο Ρίτσαρντ Πάρκερ, μια ενήλικη τίγρη της Βεγγάλης 250 κιλών. Πώς επέζησαν μαζί; Τι έκανε ο Πι και πώς τα κατάφερε; Τι τρώγανε; Τι πίνανε; Και μιλάμε για διάστημα επτά μηνών περίπου στον αχανή Ειρηνικό ωκεανό.
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη: πριν, κατά τη διάρκεια, μετά. Για μένα υπάρχουν δύο μέρη. Η ζωή του Πι και η επιβίωση στη θάλασσα. Ο συγγραφέας γνώρισε από κοντά τον Πι που του αφηγήθηκε την ιστορία του. Έτσι μαθαίνουμε από πρώτο χέρι όλη την περιπέτεια και γνωρίζουμε σε βάθος τη φιλοσοφία και τη στάση ζωής του Ινδού. Το πρώτο μέρος μου άρεσε πάρα πολύ. Είτε χάρη στην αφηγηματική δεινότητα του συγγραφέα είτε χάρη στη στάση ζωής του Πι το κείμενο βρίθει αντικειμενικότητας ως προς τις θρησκείες, χιούμορ ως προς τη ζωή και τα στερεότυπα των ανθρώπων και φυσικά άπλετη αγάπη, σεβασμός και θαυμασμός για τη φύση και τα ζώα.
Διαβάστε πώς η έμπειρη ματιά ανθρώπου που μεγάλωσε δίπλα σε άγρια ζώα είναι ριζικά αντίθετη με ό,τι πιστεύουμε όλοι απέναντι σε αυτά τα "θηρία":
"Ένας προστατευμένος ζωολογικός κήπος είναι το αντίστοιχο του δικού μας σπιτιού για τα ζώα (όπου βέβαια απουσιάζει το τζάκι γιατί είναι άχρηστο). Βρίσκοντας στον ζωολογικό κήπο όλα όσα έχει ανάγκη -παρατηρητήριο, χώρο ανάπαυσης, τροφής και νερού, χώρο για μπάνιο, για περιποίηη κλπ.- και διαπιστώνοντας ότι δε χρειάζεται να βγει για κυνήγι αφού το φαγητό του έρχεται ως διά μαγείας από μόνο του, το ζώο κάνει κατοχή της περιοχής του εντός του ζωολογικού κήπου, με τον ίδιο τρόπο που θα διεκδικούσε μια περιοχή στην άγρια φύση, αφού την εξερευνήσει και τη μαρκάρει με τον φυσιολογικό τρόπο του είδους του, συνήθως την ούρηση...Αυτές οι συνθήκες διαβίωσης δεν είναι ούτε καλύτερες ούτε χειρότερες από την κατάσταη του ζώου στην άγραι φύση. Από τη στιγμή που του καλύπτει τις ανάγκες, μια περιοχή φυσική ή τεχνητή είναι απλώς η περιοχή του, δίχως κρίσεις και σχόλια, θεωρείται δεδομένη, όσο δεδομένες είναι οι βούλες το δέρμα της λεοπάρδαλης...-υπερπροσφορά στον ζωολογικό κήπο, ανεπάρκεια ή πείνα στη φύση. Σκεφτείτε το λίγο. Τι προτιμάτε; Να μένετε στο ξενοδοχείο Ριτζ με δωρεάν υπηρεσία δωματίου και άμεση πρόσβαση σε γιατρό ή να είστε άστεγοι στο δρόμο, χωρίς να σας νοιάζεται κανείς;" (σελ. 43).
Στο πρώτο μέρος, παράλληλα με την αγάπη για τα ζώα, υπάρχει και η αγάπη απέναντι στον Θεό από όποια θρησκεία κι αν προέρχεται. Ο Πι δοκίμασε και τον βουδισμό και τον χριστιανισμό και τον μουσουλμανισμό. Στο κείμενο υπάρχουν διάφορα θέματα που συζητώνται και σίγουρα θα υπάρξει και αντιγνωμία από μεριάς των αναγνωστών όμως σαν κείμενο είναι πολύ καλογραμμένο και σε παρασύρει. Για παράδειγμα:
"Αν ο Ινδουισμός ρέει ήπια όπως ο Γάγγης, τότε ο Χριστιανισμός μοιάζει με το Τορόντο σε ώρα κυκλοφοριακής αιχμής. Είναι μια θρησκεία γρήγορη σαν το σπουργίτι και επείγουσα σαν ασθενοφόρο. Όλα γίνονται με αστραπιαία ταχύτητα. Σ' ένα δευτερόλεπτο ή σώζεσαι ή χάνεσαι" (σελ. 99).
Και κλείνω με ένα ωραίο κοινωνιολογικό σχόλιο: "Η τεχνολογία βοηθάει και οι ωραίες ιδέες εξαπλώνονται, αυτοί είναι οι δύο νόμοι της φύσης. Αν αποποιηθείς τη βοήθεια της τεχνολογίας, αν αντισταθείς στις ωραίες ιδέες, αυτοκαταδικάζεσαι σε δεινοσαυρίτιδα" (σελ. 125).
Και φτάνουμε στο δεύτερο μέρος, το ναυάγιο και την επιβίωση. Εκεί το σκηνικό αλλάζει. Ο ισοροπημένος και βαθιά φιλοσοφημένος Πι έρχεται αντιμέτωπος με τους χειρότερους εχθρούς: τη φύση και τον εαυτό του. Διαβάζουμε για το πώς επέζησε, πώς συγκατοίκησε με την τίγρη της Βεγγάλης, πώς φρόντισε για την τροφή τους και πώς συμβίωσαν. Σημαντικό εφόδιο η εμπειρία του ως αναπόσπαστο μέρος του ζωολογικού κήπου. Κατάφερε να δαμάσει την τίγρη και να συμβιώσουν αν όχι αρμονικά τουλάχιστον ανεκτά. Πολλά πραγματιστικά στοιχεία (αν και δεν σκοπεύω να τα εφαρμόσω στη ζωή μου, δηλαδή αν δω μια τίγρη θα κατουρηθώ πάνω μου δε θα την κοιτάω συνέχεια στα μάτια όπως πρέπει να γίνει), πολλά σοκαριστικά σημεία (ειδικά στις ωμές περιγραφές του πώς σκότωνε τα ψάρια, πώς τσάκιζε τη ραχοκοκαλιά των πουλιών, πώς δοκίμαζε τα κόπρανα της τίγρης απελπισμένος για φαγητό) και τέλος η περιπέτεια σε ένα νησί στη μέση του ωκεανού που δείχνει λίγο ψεύτικο, όμως ο αχανής Ειρηνικός ωκεανός ίσως κρύβει εκπλήξεις κι αυτό το νησί να είναι κάτι άγνωστο στην επιστημονική κοινότητα.
Μετά από 7 μήνες επιτέλους τον εντοπίζουν στις ακτές του Μεξικού. Δε μου άρεσε το κλείσιμο του βιβλίου και η ανωτερίστικη συμπεριφορά των εμπειρογνωμόνων που ήρθαν για να δουν τον επιζώντα και να του πάρουν κατάθεση για τα αίτια του ναυαγίου. Δυστυχώς ο ρεαλισμός κυριάρχησε για ακόμη μια φορά και κατέστρεψε τη μαγεία ενός δύσκολου και υπεράνθρωπου ταξιδιού.
Σε γενικές γραμμές το βιβλίο δε με έκανε να πιστέψω στο Θεό όπως ισχυρίζεται το οπισθόφυλλο, με έκανε όμως να αγαπήσω τη φύση, να δω τη διαβίωση των φυλακισμένων ζώων με άλλο μάτι, να πάρω ένα μάθημα ανεξιθρησκείας και γενικά κλείνοντας αυτό το βιβλίο απέβαλλα μεγάλο μέρος των προκαταλήψεών μου. Δεν μπορεί να μη νιώσεις συναισθήματα για την ομορφιά της φύσης όταν διαβάζεις αποσπάσματα όπως αυτό: "Η φύση μπορεί να δώσει τις πιο φοβερές παραστάσεις. Η σκηνή της αχανής, ο φωτισμός εντυπωσιακός, α αξεσουάρ αναρίθμητα και οι δαπάνες για ειδικά εφέ απεριόριστες. Παρακολουθούσα ένα πολυθέαμα αέρα και νερού, ένα σεισμό των αισθήσεων που ούτε το Χόλιγουντ μπορεί να σκηνοθετήσει" (σελ. 162). Ούτε μπορείς να αδιαφορήσεις για το γεογνός ότι όταν είσαι στην ίδια στενή βάρκα με μια τίγρη δεν τη μισείς, δεν της επιτίθεσαι, αντίθετα αγωνίζερσαι να επιβιώσετε και οι δύο κι ακόμ,η και σε συνθήκες εξαθλίωσης από την πείνα και τη δίψα δεν τη μισείς, δεν παραιτείσαι αλλά συνεχίζεις να θαυμάζεις την υπέροχη γούνα της, τη γοητευτική αύρα που αποπνέει, την ίδια τη μαγεία της φύσης.
Το βιβλίο ξανακυκλοφόρησε δέκα χρόνια μετά σε νέα έκδοση με αφορμή την ομώνυμη ταινία που βγαίνει τώρα στους κινηματογράφους. Εγώ θα τη δω σίγουρα.
Πάνος Τουρλής