Δεν είμαι σε θέση να κρίνω την πένα του καταξιωμένου λογοτέχνη Μάνου Ελευθερίου κι ούτε το γεγονός ότι αυτό το βιβλίο με δυσκόλεψε θα με αποθαρρύνει να αναζητήσω κι άλλα έργα του (ειδικά το βραβευμένο Ο καιρός των χρυσανθέμων). Ομολογώ ότι με δυσκόλεψε πολύ. Αν δεν υπήρχαν τα ντοκουμέντα για την καταδίκη της Ελένης Παπαδάκη και για την ενεργό δράση γνωστών ηθοποιών κατά της Κατοχής (που τα σημείωσα βιβλιογραφικά μετά μεγίστης προσοχής) ίσως και να το παρατούσα.Η κυρίως υπόθεση αγγίζει το σουρεαλιστικό. Και δεν εννοώ το γεγονός ότι ίσως η Ελένη Παπαδάκη να ξέφευγε από το θάνατο έτσι όπως περιγράφεται αλλά μένω κυρίως στο πώς χειρίζεται ο αφηγητής το υλικό που έχει στα χέρια του, πώς συζητά με τους πρωταγωνιστές του δράματος και πώς ξετυλίγεται αυτό παιχνίδι των σκιών γύρω του και δεν μιλάει με τα αυθεντικά πρόσωπα όπως νόμιζε. Τέλος πάντων, θα κρατήσω το δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, αυτό με τα πολύτιμα στοιχεία και τα αποσπάσματα από πρωτογενές υλικό σχετικά με τους ηθοποιούς του θεάτρου μας που δφεν γνωρίζουμε και τόσα για τη δράση τους κατά την Κατοχή. Αυτό ναι με κράτησε και ήταν αρκετά ενδιαφέρον. Εν τω μεταξύ διαβάζω και την τετραλογία του Θοδωρή Παπαθεοδώρου με φόντο τον Εμφύλιο και χάρη σε αυτήν μπόρεσα να παρακολουθήσω το γενικότερο κλίμα και αυτού του βιβλίου. Το συστήνω μόνο σε όσους έχουν απαιτήσεις από τη λογοτεχνία.
Πάνος Τουρλής