\"Ωραία που είναι η Πόλη την άνοιξη, όταν ώρα δύσης κάθεσαι στην ευρωπαϊκή όχθη κι ατενίζεις τα φλεγόμενα παράθυρα της Χρυσούπολης στις τελευταίες αχτίδες του ήλιου, θαμμένα μεσ\' στο πράσινο, ένα τρελό πράσινο σ\' όλες τις αποχρώσεις. Στη γκρίζα πλέον θάλασσα ξεχωρίζεις τον πύργο του Λέανδρου, σα μια αλλοτινή μελωδία στη σύγχρονη μουσική των κυμάτων... Όταν πάλι βρίσκεσαι στην ανατολική όχθη έιτε αντικρύζεις την Πόλη από τη θάλασσα, με τους γλάρους να θρυμματίζουν τον ορίζοντα είτε τα θαλάσσια τείχη να πλαισιώνουν τις γκρίζες σιλουέτες της Αγιά Σοφιάς και του Τοπ Καπί, σα μια μεσαιωνική γκραβούρα στον ρόδινο ουρανό της δύσης, δεν υπάρχει ωραιότερη πολιτεία.
\"Και την ερωτεύεσαι και την αγαπάς αυτήν την Πόλη που απλώνεται νωχελικά στις δυο όχθες, αδιάφορη για τα όσα έχουν διαδραματιστεί γι\' αυτή μέσα στο χρόνο. Αν είσαι περαστικός, μένει χαραγμένη στη μνήμη σου. Μα αν έζησες εδώ σου είναι αδύνατον να ξεπεράσεις τη γοητεία της, μένεις δέσμιος και όπου κι αν πας ξαναγυρνάς πάλι πίσω\" (σελ. 11, ακολουθώ τη μορφή του κειμένου).
Μα τι ωραία αρχή για ένα μυθιστόρημα! Τι λυρισμός, τι συναίσθημα, τι αλήθειες πηγάζουν μέσα από αυτές τις προτάσεις! Ναι, μ\' αρέσει η Κωνσταντινούπολη, είναι από τους αγαπημένους μου προορισμούς και μου αρέσει πολύ αυτή η περιγραφή. Η συγγραφέας γράφει σε πρώτο πρόσωπο και μάλλον το κείμενο είναι αυτοβιογραφικό, μιας και η κεντρική ηρωίδα που αφηγείται την ιστορία λέγεται Έλενα.
Η Έλενα λοιιπόν, που ανήκει στη μειονότητα της Πόλης, υπάλληλος σε προξενείο, με πολλές δυσκολίες στο επάγγελμά της (\"Ένας μουσουλμάνος γεννιέται με προνόμια και δικαιώματα, ένας χριστιανός με υποχρεώσεις\", σελ. 14) γνωρίζει τη Ναλάν, μια καινούργια υπάλληλο. Η Ναλάν ερωτεύεται τον βιεννέζο Σίγφριδ που κρατείται σε φυλακή λόγω διακίνησης ναρκωτικών και πιστεύει στην αθωότητά του. Έτσι οι δυο γυναίκες δένονται με φιλία κι όταν αποκαλύπτεται ότι ο Σίγφριδ όντως είναι αθώος η Ναλάν τον ακολουθεί στη Βιέννη, όπου παντρεύονται και αποκτούν παιδί (\"...δυο παιδιά που πήγαιναν αναπόταμα στην καταναλωτική μας εποχή\", σελ. 73). Μετά τον ξαφνικό θάνατο της κόρης τους και την απομάκρυνσή τους ο ένας από τον άλλον η Έλενα τους καλεί για ένα ταξίδι στα βάθη της Τουρκίας. Αυτό το ταξίδι θα φέρει αντιμέτωπους τον καθένα με τον εαυτό του, τον φίλο του και τον σύντροφό του, με τα όρια αντοχής και τις δυνάμεις του καθενός, θα γνωρίσουν καλύτερα την προσωπικότητά τους και το χαρακτήρα τους. Ακόμη και η Έλενα έχει στιγμές μέσα στο κείμενο που ξεχνιέται και μιλά απευθείας σε έναν άντρα που έχασε νωρίς από απερισκεψία, κι έτσι κουβαλάει έναν ανολοκλήρωτο έρωτα, μαζί και τα τραύματα και τα κενά που κάτι τέτοιο αφήνει στον καθένα. Είναι αυτό το ταξίδι η λύση τους; Θα γυρίσουν καλύτρεοι άνθρωποι; Θα ξεπεράσουν τα προβλήματά τους και τα εμπόδια από αδόκητους θανάτους και ημιτελείς έρωτες;
Μπορεί να ακούγεται βαρύγδουπο και φιλοσοφικό το περιεχόμενο του βιβλίου αλλά δεν είναι, χωρίς να καταντά και αστείο βέβαια. Απλά οι εμπειρίες αυτών των τριών ανθρώπων σταλάζουν μέρα με τη μέρα μέσα από αυτό το ανακουφιστικό ταξίδι. Αυτά που ζουν, οι εικόνες που βλέπουν, οι εντυπώσεις που αποκομίζουν, ο χρόνος που περνά ανέμελα και ανέφελα, σύντομα γλυκαίνει τις αιχμές, μαλακώνει το κενό, χαράζει κάποια δειλά χαμόγελα στα πρόσωπα. Το ταξίδι περιλαμβάνει: \"Πρώτα θέλαμε να αρχίσουμε από το Γκαζιαντέπ (Ζεύγμα), στη συνέχεια Χασανκέιφ (Κάφα), Ούρφα (Έδεσσα), Αδιγαμάν (Κομμαγήνοι) και να καταλήξουμε στην Αντιόχεια. Με γυρισμό από Άδανα, Ικόνιο, Άγκυρα\" (σελ. 118).
Μαζί με τις περιπέτειες των τριών ανθρώπων μαθαίνουμε και κάποια στοιχεία για κάθε πόλη και περιοχή που περνάνε, χωρίς πολλές φιοριτούρες, απλά και συνοπτικά, ακριβώς για να μην κουραστεί ο αναγνώστης. Μεταφορές και παρομοιώσεις, πλήθος καλολογικά στοιχεία, δυστυχώς όμως και αρκετά τυπογραφικά λαθάκια, συνθέτουν ένα κείμενο ανθρώπινο και ανθρωπιστικό, χαράζουν ανελέητα και ανεξίτηλα τις πορείες των ηρώων και σε καμία περίπτωση δεν σε προετοιμάζουν για το άσχημο τέλος, που κι αυτό με τη σειρά του, παρά την τραγικότητά του, είναι μια λύτρωση, μια απάντηση στις απορίες της ζωής. Η συγγραφέας καταφέρνει να δώσει ουσαστικό περιεχόμενο και νόημα σε ένα οδοιπορικό που κάποιος άλλος θα μπορούσε να περιγράψει μονοδιάστατα και ανούσια. Ίσως σε κάποιους αυτό το ταξίδι, που είναι και το κυρίως μέρος του βιβλίου, να φανεί περιττό και να σχηματιστεί η γνώμη ότι εδώ η πλοκή κάνει κοιλιά κι ίσως και να συμφωνήσω, αν και όχι τόσο έντονα, πάντως η έλλειψη ανατροπών και πολυεπίπεδης δράσης αντιπαρέρχεται με ωραίο γράψιμο και ψυχολογική, ανθρώπινη υπόσταση και βάθος στους χαρακτήρες.
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
\"Κάθε αίσθημα είναι πολύ ιδιόμορφο και προσωπικό. Προσαρμόζεται στα πρόσωπα που το προκαλούν και έχει τις δικές του ιδιορρυθμίες. Δεν μπορείς να το εκλάβεις σαν τα σκέλη μιας εξίσωσης που περιμένει λύση και να κινηθείς εν ψυχρώ. Είναι και η στιγμή ένας πολύ δυνατός πάράγοντας. Μπορεί κάτι που θα \'ταν εφικτό σε μια άλλη τομή του χρόνου, σήμερα να παραμένει αδύνατο\'\" (σελ. 75).
\"Ένας έρωτας είναι μια ανυπέρβλητη έλξη για μια επιλογή μας που τοποθετήσαμε στο βάθρο του τέλειου και που νομίζουμε απρόσιτη\" (σελ. 89).
Πάνος Τουρλής