Η λέσχη Δουμάς ή Η σκιά του Ρισελιέ

του Arturo Perez - Reverte

Προσοχή, η παρουσίαση μπορεί να περιέχει SPOILERS =)

Ομολογώ ότι αυτό το βιβλίο με προβλημάτισε πολύ. Πάρα πολύ. Έχουμε τον Λούκας Κόρσο, κυνηγό βιβλίων για λογαριασμό άλλων. Ο οποίος αναλαμβάνει διπλή αποστολή: να εξακριβώσει τη γνησιότητα ενός χειρογράφου του Αλέξανδρου Δουμά πατρός (τέσσερις σελίδες από τους Τρεις Σωματοφύλακες) και να εξακριβώσει ποιο από τα τρία αντίτυπα του Βιβλίου των Εννέα Πορτών του Βασιλείου των Σκιών είναι πλαστό ή αν είναι όλα αυθεντικά. Για το χειρόγραφο ο Κόρσο απευθύνθηκε στον λογοτέχνη και λόγιο επιστήμονα-φιλόλογο Μπόρις Μπάλκαν, που αφηγείται και την ιστορία. Τις Εννέα Πύλες του τις ανέθεσε ο βιβλιόφιλος και βιβλιοπώλης Βάρο Μπόρχα. Το βιβλίο το τύπωσε ο Αριστείδης Τόρκια το 1666 στη Βενετία και έχει 9 γκραβούρες (ανάτυπα από παλαιότερη έκδοση του Delomelanicon, ενός βιβλίου-μύθος στον κύκλο των συλλεκτών βιβλίων σχετιών με απόκρυφες επιστήμες, μιας και ήταν για να το πω απλά το Ευαγγέλιο από την άποψη του Σατανά). Τέλος πάντων, οι γκραβούρες από τις 9 Πύλες έχουν τον μαγικό τρόπο να καλέσουν τον Σατανά. Ο Κόρσο ξεκινά την αποστολή του: τα άλλα δύο αντίτυπα είναι σε Σίντρα (Πορτογαλία) και Παρίσι. Έτσι, κατά την πορεία της ανάγνωσης ξετυλίγονται δύο χωριστές ιστορίες: η ιστορία της δημιουργίας των Τριών Σωματοφυλάκων και οι περιπέτειες του αιρετικού και απαγορευμένου βιβλίου Οι Εννέα Πύλες.

Ως προς το πρώτο σκέλος, μαθαίνουμε ΤΑ ΠΑΝΤΑ για τον Δουμά, την ερωτική του ζωή, τις επιφυλλίδες που δημοσίευε σε συνέχειες και που αργότερα κυκλοφόρησαν ως αυτοτελή βιβλία (οι Τρεις Σωματοφύλακες, Μετά είκοσι έτη, Ο υποκόμης της Βραζελόνης -η τριλογία των τριών σωματοφυλάκων δηλαδή-, ο Κόμης Μοντεχρίστο κ. π. ά., μέχρι και πλήρη και αναλυτικό κατάλογο σε ποιες εφημερίδες κυκλοφόρησαν και από πότε ως πότε σε επιφυλλίδες όλα αυτά τα κείμενα). Ακόμη ταυτοποίηση των μυθιστορηματικών προσώπων με την πραγματικότητα, δηλαδή από ποια πρόσωπα εμπνεύστηκε ο Δουμάς, ποια τα πραγματικά τους ονόματα και η πραγματική τους δράση. Έχουμε ακόμη και φωτογραφίες του Δουμά, σκίτσα από τις ιστορίες του, που παραλληλίζουν τη δράση με αυτήν στο μυθιστόρημα του Ρεβέρτε. Ακόμη αποκαλύπτεται σε όσους δεν ξέρουν ότι ο Δούμάς συνεργαζόταν με τον Αύγουστο Μακέ, ο οποίος του υπέβαλλε μια αρχική πλοκή για κάθε μυθιστόρημά του κι ο Δουμάς, με το ταλέντο του και την ικανότητά του έδινε πνοή, τρισδιάστατη αφήγηση, πλαστικότητα στους ήρωες των έργων του. Αυτό οδήγησε αργότερα και σε νομικές διενέξεις για την πατρότητα των κειμένων που αποδίδονται στον Δουμά: ανήκαν στον Μακέ ή στον Δουμά; Κι όλα αυτά τελειώνουν την 1η Δευτέρα του Απριλίου στο Μεγκ, ακριβώς όπως ξεκινάει δηλαδή το μυθιστόρημα των 3 Σωματοφυλάκων! Ο Μπάλκαν τυχαία έπεσε πάνω στα χειρόγραφα των Τριών Σωματοφυλάκων, τα οποία, αν και μετά τη δημοσίευσή τους συνήθως πετάγονταν, αφού είχαν ήδη στοιχειοθετηθεί στην εφημερίδα, φαίνεται κάποιος εκδότης κατά λάθος ή σκόπιμα τα κράτησε. Έτσι ο Μπάλκαν, μιας και τα χειρόγραφα έχουν τις σημειώσεις και του Μακέ και του Δουμά, αντί να επιφέρει ένα σκάνδαλο που θα διαβρώσει για πάντα την πατρότητα των έργων του Δουμά, στηριγμένος σε αυτά τα κεφάλαια, δημιούργησε μια λέσχη Δουμάς, που συγκεντρώνεται μια φορά το χρόνο στο Μεγκ! Έλα όμως που ένας εκδότης, από εκδίκηση που ο Μπάλκαν ανακάλυψε ότι γράφει επιφυλλίδες πατώντας στα ίχνη της νοοτροπίας της εποχής του Δουμά (και κάπου κάπου, ακόμη χειρότερα, ξεπατικώνοντας αποσπάσματα από κείμενα τέτοιου είδους), πουλάει τις 4 σελίδες που έχει στην κατοχή του και αυτοκτονεί! Το χειρόγραφο φτάνει στα χέρια του Κόρσο, που τρομοκρατεί κατά λάθος τον Μπάλκαν όταν το βλέπει στα χέρια του, την ημέρα που πάει να ζητήσει τη συμβουλή του. Έτσι ο Μπάλκαν εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό να του πάρει το χειρόγραφο! Η επιμονή του και τα βίαια μέσα που ασκούν οι άνθρωποί του διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και ο Κόρσο νομίζει ότι τελικά το χειρόγραφο του Δουμά και οι 9 Πόρτες συνδέονται μεταξύ τους, κάποιος τα κυνηγάει και τα δύο! Ο Μπάλκαν ομολογεί άγνοια κι έτσι μας μένει ένας ένοχος!

Πάμε τώρα στις 9 Πόρτες. Ο Κόρσο συναντιέται με τους άλλους δύο συλλέκτες που έχουν τα άλλα γνωστά αντίτυπα του βιβλίου και τα αντιπαραβάλλει. Έκπληκτος, διαπιστώνει ότι υπάρχουν διαφορές στις γκραβούρες! Μικρολεπτομέρειες που κάνουν τις γκραβούρες τελείως διαφορετικές μεταξύ τους! Επιπλέον σε κάποιες υπάρχει η υπογραφή του τυπογράφου Τόρκια και σε άλλες η υπογραφή LF, κάτι που βοηθάει στη φήμη ότι αυτές τις εικόνες τις έφτιαξε ο Εωσφόρος (Lucifer)! Γιατί όμως οι διαφορές; Και γιατί δεν διαφέρουν όλες στα ίδια σημεία; Το συμπέρασμα είναι ένα: και τα τρία βιβλία μαζί (ειδικά οι γκραβούρες τους) καλούν τον Εωσφόρο, τα κρυπτογραφημένα λατινικά κείμενα των εικόνων μαζί συνδυασμένα και με συγκεκριμένο τρόπο αποκαλύπτουν την αλήθεια. Οι δύο συλλέκτες που συναντά ο Κόρσο δολοφονούνται και οι συλλογές τους καταστρέφονται, ανάμεσα στα βιβλία και οι 9 Πύλες, προς έκπληξη του Κόρσο όμως λείπουν οι γκραβούρες από τα καμένα αντίτυπα! Τελικά, μετά την έκπληξη που δοκίμασε ότι το χειρόγραφο του Δουμά και το όραμα του Μπάλκαν δεν έχουν σχέση με το αιρετικό βιβλίο, καταλήγουμε στον ένοχο: τον φιλόδοξο, αδίστακτο Μπόρχα, που έβαλε τον Κόρσο να εντοπίσει τους συλλέκτες και να τον ενοχοποιήσει για τους φόνους τους, ώστε ο ίδιος απερίσπαστος να συγκεντρώσει τις γκραβούρες και να επικαλεστεί τον Σατανά, εποφθαλμιώντας τη δύναμη, τη γνώση, την αλήθεια. Τελικά ο Μπόρχα βρίσκει τον θάνατο γιατί αποκαλύπτεται ότι η μία γκραβούρα είναι πλαστή. Σε αυτό το σκέλος της ιστορίας διαβάζουμε πάρα πολλά για τα βιβλία, για τη συντήρησή τους, για την κατασκευή τους, την τυπογραφία, πλήθος τυπογραφικοί και βιβλιολογικοί όροι, αξίες και δεσίματα παλαιών εκδόσεων. Ο αναγνώστης συμμετέχει στο παιχνίδι, μιας και παρατίθενται και οι 9 γκραβούρες στο βιβλίο με τη σειρά τους. Εδώ να σημειώσω ότι σύμφωνα με τη Wikipedia (http://en.wikipedia.org/wiki/The_Club_Dumas) ο Τόρκια και τα έργα που τύπωσε, ακόμη και το Ντελομελάνικον είανι μη υπαρκτά, καθαρά φανταστικά στοιχεία που επινόησε ο συγγραφέας για να βοηθήσουν στην πλοκή του έργου του. Επίσης δείτε κι αυτό http://www.philipcoppens.com/ninthgate.html

Προσπερνώντας το γεγονός ότι τον Κόρσο τον βοηθάει εν είδει φύλακα-αγγέλου μάλλον ο Σατανάς με τη μορφή γοητευτικής πρασινομάτας κοπέλας ή έστω κάποιος εκπεπτωκός άγγελος και τις αναμνήσεις που έχει ο Κόρσο από προηγούμενη κοπέλα που τον εγκατέλειψε έχω ένα σημαντικό ερώτημα: γιατί να μπλεχτούν αυτές οι δύο υποθέσεις; Κάλλιστα θα μπορούσαν να στηρίξουν δύο διαφορετικά βιβλία, με τα σχετικά τρεναρίσματα, επιπλοκές και ανατροπές. Γιατί να μπλεχτούν σε αυτό το συνονθύλευμα; Πραγματικά στο τέλος πονοκεφαλιάστηκα περισσότερο παρά ενθουσιάστηκα ή μου άρεσε η λύση του μυστηρίου. Έκπληκτος ανακάλυψα ότι το βιβλίο γυρίστηκε και ταινία το 1999 Η Ένατη Πύλη και το είδα, μπας και ξεμπερδευτώ. Ο σκηνοθέτης Ρόμαν Πολάνσκι πέταξε τελείως το σκέλος του Δουμά και κράτησε μόνο το σκέλος του παγανιστικού βιβλίου και καλά έκανε. Βέβαια στην ταινία υπάρχουν πολλές αλλαγές συγκριτικά με το βιβλίο, μπορώ να πω από ένα σημείο και μετά ότι το \"ρημάζει\" το βιβλίο και μπλέκει τα περιστατικά με τις ιστορίες αλλά τέλος πάντων, κάπως ξεμπερδεύτηκα. Λοιπόν το βιβλίο είναι καλογραμμένο αλλά μπερδεμένο, έχει ανατροπές, αγωνίες, φόνους, μυστήρια και ταξίδια ανά την Ευρώπη αλλά οι δύο παράλληλες ιστορίες περισσότερο συγχίζουν παρά βοηθάνε τον αναγνώστη.

Πάνος Τουρλής