Ο χάρτης και η επικράτεια

του Michel Houellebecq

"Είναι πράγματι πολύ μικρό πράγμα οι ανθρώπινες σχέσεις". Και μόνο αυτή η φράση, που βρίσκεται σε κάποια από τις πρώτες κιόλας σελίδες του "Χάρτη και της επικράτειας" θα μπορούσε να συνοψίσει όλο τον προβληματισμό του τελευταίου βιβλίου του Μισέλ Ουελμπέκ, μάλλον και ολόκληρου γενικά του έργου του.

Κεντρικό πρόσωπο είναι ο μοναχικός καλλιτέχνης Ζεντ Μαρτέν. Αρχικά φωτογράφος, αργότερα ζωγράφος και τελικά video artist, o βαθιά αντικοινωνικός αυτός άνθρωπος βρίσκει την αναπάρασταση πιο ενδιαφέρουσα από την αληθινή ζωή που απεικονίζει, το "χάρτη πιο ενδιαφέροντα από την επικράτεια", δε τον αγγίζει ούτε το χρήμα ούτε το σεξ ούτε η επιτυχία και διατηρεί σχέσεις, κι αυτές τυπικές, μόνο με ένα ανθρώπινο ον, τον πατέρα του. Στην πορεία της ζωής του, ο δρόμος του διασταυρώνεται με εκείνον ενός παρόμοιου χαρακτήρα, του συγγραφέα Μισέλ Ουελμπέκ και ξεκινά μεταξύ τους μια χαλαρή, αλλά αρκετά ικανοποιητική σχέση αμοιβαίας κατανόησης, μόνο και μόνο για να διακοπεί πρόωρα και βίαια, από την απεχθή δολοφονία του δεύτερου. Το τελευταίο μέρος του βιβλίου εξελίσσεται τρόπον τινά σε αστυνομικό μυθιστόρημα, καθώς παρακολουθούμε τις έρευνες για την αναζήτηση του εγκληματία, που σταδιακά οδηγούν σε μια κάπως απρόσμενη λύση.

Μέσα από τη ζωή του καλλιτέχνη και τις στιχομυθίες του με το λογοτέχνη, ο δυτικός κόσμος παρουσιάζεται κενός περιεχομένου και οι άνθρωποι απόλυτα προβλέψιμοι, ανιαροί και ανάξιοι σεβασμού και εκτίμησης, πόσω μάλλον αγάπης και οίκτου. Η μοίρα που ο αληθινός συγγραφέας αυτού του βιβλίου επιφυλάσσει για το λογοτεχνικό του alter ego είναι χαρακτηριστικός του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνεται όλη την ανθρωπότητα, ακόμα και τον εαυτό του : μόνο σκατά, αίμα και διαλυμένα οστά είναι οι άνθρωποι, τα σκυλιά είναι πολύ πιο αξιαγάπητα και αξιοσέβαστα και είναι πια καιρός η φύση να διεκδικήσει πίσω τα δικαιώματά της, θριαμβεύοντας οριστικά πάνω στα ασήμαντα επιτεύγματα της ανθρωπότητας.

Στο "Ο Χάρτης και η επικράτεια" ο αναγνώστης συναντάει όλα τα γνώριμα θέματα και τους προβληματισμούς του Mισέλ Ουελμπέκ: τη μισανθρωπία, τις φιλοσοφικές αναφορές, την πίστη στην τέχνη ως μια κάποια διέξοδο. Ωστόσο, σε αυτό εδώ το βιβλίο, το σεξ, βασικό συστατικό των προηγούμενων έργων του, λάμπει δια της απουσίας του και η παράδοση στο τίποτα είναι πιο ανηλεής από ποτέ. Εγκεφαλικός, στρυφνός, ώρες-ώρες κουραστικός, ο "Χάρτης" δε προκαλεί κανένα απολύτως συναίσθημα και σε αφήνει, χωρίς ουσιαστικό πάθος και νεύρο, με μια αίσθηση κενού, παράδοσης, όπου...γενικότερα τα ανθρώπινα πράγματα χάνουν τη σπουδαιότητά τους και σιγά-σιγά εξαφανίζονται όλα, εκτός από τα φυτά."

Μαρία Τσουκανά