Ο άντρας που κοιτούσε το σκοτάδι

του Gilbert Sinoue

Ένα εκπληκτικό, ανατρεπτικό βιβλίο, γεμάτο με την οπτική του αγαπημένου Σινουέ, ο οποίος αυτήν τη φορά μας ταξιδεύει στην Πάτμο, το νησί της Αποκάλυψης. Λυρικό και πάλι, μεστό ξανά, ανθρώπινο, φιλοσοφημένο, αν και μικρότερο από τα άλλα του βιβλία.

Ο Θεοφάνης Ντεμπανέ, καρδιοχειρουργός, γεννηθείς στην Αίγυπτο αλλά εξόριστος επί Νάσερ στο Παρίσι, καταφεύγει μετά από ένα ιατρικό του λάθος στην Πάτμο για να κρυφτεί από τις ενοχές και το βάρος της αμαρτίας που κουβαλάει. Μαζί με τον γιο του, Ταϊμούρ, αγωνίζεται να σταθεί στα πόδια του και να αντιμετωπίσει τα φαντάσματά του. Αγαπητός στην τοπική κοινωνία, έτοιμος να βοηθήσει, το 1986, τρία χρόνια μετά το ιατρικό λάθος, φτάνει στο νησί μια οικογένεια που χτίζει ένα μεγάλο τουριστικό κατάλυμα. Η Μπέμπα Βασιλείου, με την κόρη της, Αντωνία, τον γιο της, Αλέξη, και τον Αχιλλέα Αναγνωστάκη, πατριό των παιδιών. Η Αντωνία πάσχει από πολιομυελίτιδα και ο Θεοφάνης έχει την ιδέα να τη βοηθήσει να ξανακερδίσει την αυτοπεποίθησή της και να αποβάλλει την κακοτροπιά της, βοηθώντας την να ιππεύσει! Έχοντας ως πρότυπο τη Λιζ Χάρτελ, μια κοπέλα που έπασχε από την ίδια αρρώστια αλλά κέρδισε ασημένια μετάλλια στους Ολυμπιακούς Αγώνες της δεκαετίας του 1950, ο Θεοφάνης πείθει την Αντωνία να ξεκινήσει μαθήματα ιππασίας!

Ίσως το κείμενο θυμίσει τον Γητευτή των αλόγων ως κεντρική ιδέα, όμως ο συγγραφέας κινείται στα δικά του μονοπάτια και η ιστορία έχει κι άλλες πλευρές: το μυστηριώδες παρελθόν της Μπέμπας, τον έρωτα του Θεοφάνη για την Αντωνία παρά τα είκοσι χρόνια που τους χωρίζουν, τις συνεχείς προσπάθειες του Αλέξη να μείνει κάτω από το νερό κάθε φορά και περισσότερο, έχοντας ως στόχο το ρεκόρ Γκίνες, τις εφιαλτικές στιγμές που έζησε το 1983 ο Θεοφάνης στο χειρουργείο, αντιμέτωπος με την υπεροψία και τον εγωισμό του και πολλές άλλες παραμέτρους. Πρόκειται για ένα κείμενο βαθύ, λυρικό, που συνδέεται άψογα με την ατμόσφαιρα του ιερού νησιού της Πάτμου και τους ανθρώπους που το κατοικούν. Η δε ανατροπή στο τέλος με άφησε με το στόμα ανοιχτό (ίσως κάποιους πιο υποψιασμένους αναγνώστες να μην τους εξέπληττε και να το υποπτεύονταν εγκαίρως) ενώ το γεγονός ότι ο Θεοφάνης αναγκάζεται να ξαναζήσει την ίδια περίπτωση εγχείρησης ακριβώς τρία χρόνια μετά δίνει την ευκαιρία στον συγγραφέα να γράψει για τις συμπτώσεις που καθορίζουν τη ζωή του ανθρώπου, χωρίς να γίνεται κουραστικός ή υπέρ το δέον υπερφυσικός.

Ένα τρυφερό βιβλίο, γεμάτο αγάπη, δύναμη, πειθώ, αισιοδοξία, λυρισμό, ό,τι πρέπει για να αγαπήσει κανείς ξανά τον Ζιλμπέρ Σινουέ.

Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

«Προσπάθησε να φανταστεί τι έκαναν οι άλλοι εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή σε όλον τον κόσμο: ένας στρατιώτης έπεφτε κάτω από τις σφαίρες σε μια εμπόλεμη χώρα, γιατί πάντα κάπου γίνεται πόλεμος. Στο Λονδίνο ή στη Σαγκάη αντηχούσαν οι φωνές ενός βρέφους που έβγαινε από την κοιλιά της μητέρας του. Κάποιος αθώος βασανιζόταν σε μια φυλακή στην Καμπούλ. Ένα ζευγάρι χώριζε. Ένα άλλο ήθελε να βρεθεί. Σκιά και συνάμα φως. Η ώρα η κυανή» (σελ. 25).

«Εδώ δε βλέπει κανείς παρά κακοτράχαλα μονοπάτια, ξερά και άγονα βουνά, έδαφος πετρώδες. Σε κάθε μέτρο υπάρχει κίνδυνος να συνθλίψεις μια γριά, εκτός κι αν βρεθεί μπροστά σου παπάς!» (σελ. 31).

«Φλογιζόταν, έτρεμε καθώς ένιωθε την ηδονή να πλημμυρίζει ένα κομμάτι της. Ένα κομμάτι της μόνο. Σα μια πόλη κομμένη στα δυο. Βερολίνο. Ναι. Το σώμα της ήταν Βερολίνο. Αντωνία «δυτική» και «ανατολική». Και ανάμεσά τους τα συρματοπλέγματα του πόνου» (σελ. 68-69).

«Δεν εμπιστεύομαι τα πάθη. Πυρπολούν μα δε ζεσταίνουν» (σελ. 155).

Πάνος Τουρλής