Τα κρυφά μονοπάτια του Τεμένους

της Μαρίας Δασκαλάκη

Η Μαρίνα είναι φιλόλογος και μετά από πολλά χρόνια που δίδασκε στα χωριά της Κρήτης, τελικά διορίστηκε στον Προφήτη Ηλία, πρώην Κανλί Καστέλι, έξω από το Ηράκλειο, κάτι που θα την αναγκάσει να μετακομίσει μόνιμα εκεί μαζί με τις δίδυμες κόρες της, Σοφία και Άννα, ενώ ο πατέρας τους θα μένει ως δάσκαλος στα Χανιά. Ευτυχώς, στο χωριό αυτό γεννήθηκε η Μαρίνα κι έτσι οι κόρες της δεν είχαν κανένα πρόβλημα με την αλλαγή αυτή, μιας και θα βλέπουν πιο συχνά τη γιαγιά και την προγιαγιά τους! Χωρίς να το ξέρουν όμως είναι οι τελευταίοι κρίκοι μιας συναρπαστικής ιστορίας που θα τις ταξιδέψει πίσω στα παλιά χρόνια, την εποχή της αυτοκράτειρας Θεοφανούς.

Η Σοφία και η Άννα μαζί με τα ξαδέρφια τους, Κλειώ και Λευτέρη, κρέμονται από τα χείλη της προγιαγιάς τους, μιας και αφηγείται συναρπαστικά την ιστορία της οικογένειάς τους. Μέσα από σωστές, μετρημένες και όχι βιαστικές εναλλαγές εποχών ξεδιπλώνονται τα χρόνια των προπατόρων και οι εκάστοτε ιστορικές συνθήκες ενώ ταυτόχρονα δε λείπουν στα παιδιά οι ευκαιρίες για αποδράσεις στη γύρω περιοχή, από το ξωκλήσι της Κακιάς Σκάλας ως τον λόφο της Ρόκας και την παλιά καστροπολιτεία του Τεμένους (χτισμένη το 961 από τον Νικηφόρο Φωκά). Η συγγραφέας δείχνει με εύληπτο τρόπο τη θέση της γυναίκας στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20οού, τον αντίκτυπο που είχε στην καθημερινότητα των κατοίκων η ανταλλαγή των πληθυσμών του 1923 και τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής. Έχει διαλέξει χαρακτήρες που αντιπροσωπεύουν ανθρώπους της εποχής και καταγράφει ακριβώς, με ρεαλισμό και χωρίς να κρύψει τίποτα, ποια ήταν η ενδοοικογενειακή καθεστηκυία τάξη, την οποία «μαλακώνει» μέσα από ζωηρούς διαλόγους της νέας με την παλιά γενιά.

Προξενιά, προίκα, πολυεπίπεδη πλοκή, αδελφοσύνη, έρωτας, αρμονική συμβίωση και ένα καλά κρυμμένο μυστικό συγκροτούν ένα καλοδουλεμένο, διασκεδαστικό και ανατρεπτικό μυθιστόρημα. Συγγενείς και φίλοι έρχονται και φεύγουν, με τη δική του ζωή ο καθένας, δίνοντας με τη σειρά τους νέες συναρπαστικές ιστορίες. Ταυτόχρονα, ο μυστηριώδης θησαυρός είναι ικανός να τινάξει στον αέρα όλα όσα ξέραμε ως τώρα για τον δεσμό μεταξύ Νικηφόρου Φωκά και Θεοφανούς και τα ψήγματα της ιστορίας μέχρι το τελικό δέσιμο είναι συναρπαστικά! Μου άρεσε πολύ που η πρωτοπρόσωπη αφήγηση της προγιαγιάς, γεμάτη ντοπιολαλιά και ρέοντα λόγο, στη συνέχεια αντικαταστάθηκε από τριτοπρόσωπη και επιπλέον με πολλή δράση, μιας και τα παιδιά, συνεπαρμένα από τον μυστηριώδη θησαυρό, άρχισαν να εξερευνούν το κάστρο, με απρόσμενες εκπλήξεις!

Η κυρία Μαρία Δασκαλάκη δε χρειάζεται κατ’ εμέ συστάσεις. Είναι μια συγγραφέας που χρησιμοποιεί τα βασικά μοτίβα μιας περιπέτειας για παιδιά από 9 ετών και πάνω και τα αποδίδει στο χαρτί με τέτοιο τρόπο που και την ιστορία ανεβάζει πολλές κλίμακες παραπάνω και ξέρει τον τρόπο να αναπαριστά, να περιγράφει και να αποδίδει με τέτοιο τρόπο που τα κείμενά της θα τα βρουν εξίσου ενδιαφέροντα και οι μεγαλύτεροι ηλικιακά αναγνώστες. Ιστορίες χορταστικές και γεμάτες νόημα και σημαντικές αξίες, ένταση και αγωνία, καθώς επίσης εγκυκλοπαιδικά στοιχεία δοσμένα με εύληπτο τρόπο, οικεία πρόσωπα και καταστάσεις, αλήθειες, συναισθήματα και νοήματα που μόνο σε ελάχιστα «παιδικά» βιβλία συναντάς πια. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον ξάδερφο Λευτέρη, που δίνει τη σωστή διάσταση στον ρόλο ενός μυθιστορήματος: «Ως τότε πίστευε πως οι άνθρωποι παλιά δούλευαν σκληρά τη γη, έκαναν οικογένεια και πέθαιναν. Μέσα από τις διηγήσεις της γιαγιάς Δέσποινας, άρχισε να νιώθει την ανθρώπινη πλευρά τους: πως χαίρονταν, πως λυπούνταν, πως φοβούνταν, πως έκρυβαν κι εκείνοι τα δικά τους μυστικά» (σελ. 115). Αυτό ακριβώς δεν κάνει και η λογοτεχνία; Δεν ταξιδεύει τον αναγνώστη, δεν του δίνει νέες πληροφορίες;

Όλα τα στοιχεία του βιβλίου είναι συναρπαστικά και αποκαλύπτονται σταδιακά ενώ τα συντροφεύουν πλούσιο και τεκμηριωμένο ντόπιο λεξιλόγιο, ήθη και έθιμα, όλες εκείνες οι απαραίτητες μικρολεπτομέρειες που ζωντανεύουν με ενάργεια το μέρος και την εποχή, δείχνοντας τη φυσική συνέχεια του τόπου μες στον χρόνο ενώ το ταξίδι δεν ήθελα με τίποτα να τελειώσει. Στο δεύτερο μέρος, όταν όλα πια έχουν τελειώσει και μένει κάποιος μ’ ένα μεγάλο ερωτηματικό, η συγγραφέας κάνει μια μεγάλη στροφή και μας ταξιδεύει πίσω στον 10ο αιώνα μ. Χ. για ν’ αφήσει τον ίδιο τον Νικηφόρο Φωκά, λίγο πριν τη δολοφονία του, να μας δείξει τι πραγματικά συνέβη στο Κανλί Καστέλι όταν ήταν πλέον αυτοκράτορας. Τα περιστατικά της ζωής του, μόνο τα απαραίτητα για το φινάλε του μυθιστορήματος, είναι εξίσου τεκμηριωμένα και γεμάτα δράση και ανατροπές!

«Τα κρυφά μονοπάτια του Τεμένους», το νέο βιβλίο της σειράς «Μυστική αποστολή», μας ταξιδεύει έξω από το Ηράκλειο, σε μια καστροπολιτεία γεμάτη μυστικά περάσματα, πολύτιμους θησαυρούς και σημαντικούς πρωταγωνιστές της Ιστορίας, τα ίχνη των οποίων θα ακολουθήσουν φιλομαθή παιδιά, χαρίζοντας έτσι στους αναγνώστες από 9 ετών και πάνω μια ασύλληπτη περιπέτεια, γραμμένη με αγάπη και πολλή φροντίδα.

Πάνος Τουρλής