Όταν υπάρχουν άνθρωποι

του Γιώργου Πολυράκη

9786180110869Η Ισμήνη παντρεύεται τον Αλέξανδρο Κονταξή λίγο πριν ξεσπάσει ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος. Η θέση εργασίας του στην ΑΕΤΕ (Ανώνυμος Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία, νυν ΟΤΕ) τον βοηθάει να συναναστραφεί με υψηλόβαθμα στελέχη, κάποιοι από αυτούς Γερμανοί, και να ενταχθεί σε έναν κύκλο κοινωνικής επιφάνειας. Με το ξέσπασμα του πολέμου, τα πρόβατα θα γίνουν λύκοι, ο Αλέξανδρος θα μπλεχτεί σε υπόθεση κατασκοπείας και η Ισμήνη θα ζήσει δύσκολες στιγμές που θα τη φέρουν στα όριά της, ώσπου να ανατείλει ξανά ο ήλιος της ελευθερίας. Ποιος είναι ο πραγματικός ρόλος κάποιων προσώπων στη ζωή τους; Πόσο βαθιά στην ψυχολογία των Γερμανών έχουν διεισδύσει οι προτροπές και η κοσμοθεωρία του Αδόλφου Χίτλερ; Τι πραγματικά συνέβη στην Αθήνα, στον απλό κόσμο, εκείνες τις μαύρες μέρες της γερμανικής Κατοχής; Θα αντέξουν η Ισμήνη και ο Αλέξανδρος τις κακουχίες, τα εμπόδια και τις δυσκολίες; Σε τι περιπέτειες μπορεί να ρίξει η λαίλαπα του αίματος ένα ερωτευμένο ζευγάρι;

Ο Γιώργος Πολυράκης έγραψε άλλο ένα αξιόλογο ιστορικό μυθιστόρημα, γεμάτο ανθρωπιά, αισιοδοξία, ανατροπές και σφιχτοδεμένη πλοκή. Απόλαυσα την εξέλιξη της ιστορίας, λάτρεψα τις ιστορικές αναφορές, ταράχτηκα και θύμωσα σε κρίσιμες στιγμές και ανακουφίστηκα με την έκπληξη που με περιμένε ως αναγνώστη στο τέλος του βιβλίου.

Η ιστορία της κατασκοπείας όπου μπλέκεται «ποιητική αδεία» κατά τον συγγραφέα και ο Αλέξανδρος Κονταξής, είναι η περιβόητη «Αποστολή Χ», για την οποία ομολογώ ότι δεν μπόρεσα να βρω στοιχεία (δεν είχα και τον χρόνο όμως για ενδελεχέστερη μελέτη πέραν του google search). Στην Αποστολή Χ συμμετείχαν πράκτορες του Άξονα με στόχο να δολοφονήσουν τον Γεώργιο Β΄ και τον Παύλο στο Κάιρο. Η πλοκή της υπόθεσης, η κατασκοπεία και η αντικατασκοπεία και ο τρόπος που αντιμάχονται, που αγωνίζονται να μεταδώσουν πρώτοι κρίσιμες πληροφορίες, να παραπλανήσουν τους αντιπάλους, να ρίξουν δολώματα, να θολώσουν τα νερά, είναι άριστα δοσμένα, συναρπαστικά και έξυπνο τοποθετημένα. Εξελίξεις, αναποδιές, εμπόδια, μια αναπάντεχη τροπή και η κατάληξη της όλης επιχείρησης με άφησαν απολυτα ικανοποιημένο.

Παράλληλα στην Αθήνα η Ισμήνη ζει το δικό της δράμα μακριά από τον άντρα της, υφίσταται τις γερμανικές φρικαλεότητες, γίνεται μάρτυρας της πείνας και της δυστυχίας στην κατεχόμενη Αθήνα. Ο συγγραφέας με τα δικά της μάτια δίνει γλαφυρές περιγραφές της κατάστασης που υπήρχε τότε στους δρόμους, καταγράφει μικρές ιστορίες φρίκης, συγκίνησης και οργής, αποδίδει αριστοτεχνικά μέχρι και την εκτέλεση στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Το κείμενο είναι γεμάτο ιστορικά στοιχεία που δεν κουράζουν τον αναγνώστη, ούτε καθυστερούν την πλοκή, και ο κύριος Πολυράκης μας δείχνει πως ακόμη και στις πιο φρικιαστικές στιγμές για την ανθρωπότητα, ο άνθρωπος θα είναι πάντα ή καλός ή κακός, ή δοσίλογος ή ήρωας, αρκεί κάποιος να αποβάλει τα στερεότυπα από το μυαλό του και να δει αντικειμενικά και κατάματα τα γεγονότα για να κρίνει τις πράξεις. Οι φίλοι εύκολα μετατρέπονται σε εχθρούς, οι εχθροί γίνονται πολύ δύσκολα φίλοι, όμως όλοι είναι πιόνια σε ένα παιχνίδι ανωτέρων και οι εκάστοτε καταστάσεις θα ξυπνήσουν ή τον λύκο ή το αρνί μέσα μας.

Ένα πολύ καλό ιστορικό μυθιστόρημα που το ρούφηξα ως το τέλος, αγνοώντας τις εκτεταμένες σελίδες που δίνουν χώρο στις σκέψεις των πρωταγωνιστών εις βάρος της πλοκής και τις επαναλήψεις κατά τη διάρκεια της αφηγήσης (κυρίως στους διαλόγους). Η βιβλιογραφία στις τελευταίες σελίδες δείχνει ευσύνοπτα τη μελέτη που έκανε ο συγγραφέας για να αποδώσει τόσο ικανοποιητικά και όμορφα την εποχή που καλείται να περιγράψει. Ο αγαπημένος μου συγγραφέας επέστρεψε στο είδος που τον αγάπησα και στον ευρηματικό χειρισμό μιας υπόθεσης που ξέρει πολύ καλά.

Πάνος Τουρλής