Ένα συγκλονιστικό βιβλίο που θα το θυμάστε για πολύ καιρό. Μια γροθιά στο στομάχι και μια σφαλιάρα στην ήρεμη, δεδομένη καθημερινότητά μας, όλων εμάς που ζούμε σε όσο γίνεται ασφαλείς χώρες και δεν απειλούμαστε από εχθρούς. Ένα γερό χτύπημα για όποιον βλέπει σφαγές αμάχων στην τηλεόραση τρώγοντας το βραδινό του γεύμα ή φλερτάροντας στο facebook, φορτωμένος ένα σωρό σημαντικές έγνοιες (να διαλέξω την ξανθιά ή τη μελαχιρνή; βγήκε νέο μοντέλο κινητού και σε πόσες δόσεις να το αγοράσω, να πάρω πίτσα ή χάμπουργκερ; ). Ένας κλονισμός για όποιον αγνοεί πού πέφτουν οι πληγείσες κάθε φορά περιοχές, πού θερίζουν οι βόμβες, από ποιο σημείο της γης ταξιδεύουν αθώες ψυχούλες στην ασφαλή αγκαλιά του Θεού. Οποιοσδήποτε από μας τσακώνεται για το πού θα παρκάρει το αμάξι του, γιατί άργησε το τρόλευ, γιατί «ξέρεις ποιος είμαι εγώ και μου κορνάρεις;» ενώ σε άλλη γη, άλλα μέρη, ζητιάνοι (όχι κατ' επιλογήν) τσακώνονται μεταξύ τους για ένα ζευγάρι παπούτσια από τα πτώματα, παιδιά τσακώνονται με σκυλιά για το τελευταίο κόκαλο στο δρόμο, παιδιά που μεγαλώνουν μέσα σε ένα λεπτό και ακρωτηριάζονται μέσα σε ένα δευτερόλεπτο.Τέλος πάντων, ας απομακρυνθώ από αυτές τις μαύρες σκέψεις, γιατί το κλίμα του βιβλίου δεν είναι τόσο καταθλιπτικό, ούτε απαισιόδοξο, απλώς επηρεάστηκα από τις συνθήκες που περιγράφει ο συγγραφέας με ωμότητα και ρεαλισμό πριν και μετά το ρημάδι το 1979. Το κείμενο είναι δυνατο και μεστό: ψυχογράφημα διαφόρων χαρακτήρων και ανθρώπων της Καμπούλ, που ζουν στην αγαπημένη τους πόλη και βιώνουν τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα που άλλαξαν για πάντα τη χώρα τους.
Η ιστορία αφορά τον Αμίρ και τον Χασάν, δυο παιδιά που μεγάλωσαν μαζί, που έπαιξαν μαζί, που μάλωσαν μεταξύ τους αλλά ποτέ δε βρέθηκαν πραγματικά κοντά. Ο Χασάν είναι υπηρέτης του Αμίρ και Χάζαρος ενώ ο Αμίρ είναι Παστούν και αφέντης. Η μητέρα του Αμίρ πέθανε στη γέννα και η μητέρα του Χασάν εγκατέλειψε άντρα και παιδί για να γίνει θεατρίνα! Τα δυο παιδιά ανακαλύπτουν αντάμα τη ζωή ως τη μοιραία μέρα του 1975, λίγα χρόνια πριν τελειώσουν οριστικά οι ειρηνικές μέρες στο Αφγανιστάν. Τι συνέβη εκείνη την ημέρα του διαγωνισμού με τους χαρταετούς; Τι προκάλεσε την οριστική ρήξη και απομάκρυνση των δυο παιδιών, με αποτέλεσμα ο Χασάν και ο πατέρας του, Αλή, να απομακρυνθούν οριστικά από ένα σπίτι που φιλοξένησε τη γενιά τους αναντάμ παπαντάμ;
Είναι σοκαριστικός ο τρόπος αφήγησης του συγγραφέα και γεμάτος αντιθέσεις και κυματισμούς. Ξεκινάει σχετικά χαλαρά, αφηγείται μια ιστορία, ξαφνικά οι καταστάσεις οξύνωνται και νιώθεις το κρεσέντο της αγωνίας και των έντονων συναισθημάτων να σε παρασύρει σε μια ανηφόρα χωρίς τέλος. Στη συνέχεια ηρεμείς (όσο μπορείς) για να δεχτείς προς το τέλος δεύτερη γροθιά. Δεν παθιάστηκα με άλλο βιβλίο τόσο πολύ, μάλιστα έφτασα σε σημείο να βρίζω τον Αμίρ για τη δειλία του και τον υποβόσκοντα σνομπισμό του, γιατί έπαιξε με ζωές ανθρώπων που μόνο καλό του έκαναν και μόνο πίστη και υπακοή του παρείχαν. Κι αυτός τα κατέστρεψε όλα!
Στη συνέχεια του βιβλίου ο Αμίρ και ο Μπάμπα του αγωνίζονται να δραπετεύσουν από το Αφγανιστάν όταν ξέσπασε ο πόλεμος και να καταφύγουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είκοσι χρόνια μετά, ο Χασάν έχει φτιάξει τη ζωή του, έχει παντρευτεί, εργάζεται αλλά εκείνη η μέρα πάντα θα τον στοιχειώνει. Είκοσι χρόνια μετά ο θείος του του τηλεφωνεί και τον καλεί πίσω στο Αφγανιστάν για να επανορθώσει. Από κει και πέρα το βιβλίο ξαναπαίρνει τα πάνω του, οι ανατροπές έρχονται η μία πίσω από την άλλη και ο Χασάν συναντά την πόλη που μεγάλωσε και τους ανθρώπους που συναναστράφηκε οριστικά αλλαγμένους, αν όχι κατεστραμμένους. Γιατί λοιπόν επέστρεψε ο Χασάν στη βομβαρδισμένη Καμπούλ; Ποια λύση βρέθηκε; Θα ηρεμήσει ποτέ από τις τύψεις του; Τι θα αποκομίσει από τις νέες περιπέτειες στις οποίες μπλέκει; Τι απέγιναν ο Αλή και ο Χασάν; Ποιος είναι ο μυστηριώδης συνεργός των Ταλιμπάν, γιατί του φαίνεται γνωστός και πώς θα εκμεταλλευτεί αυτός ο παλιός εχθρός την ανάγκη του Αμίρ; Μετά από μια έντονη, αιμάτινη σύγκρουση, το τέλος του βιβλίου θα είναι ό,τι πιο ανατρεπτικό έχετε διαβάσει ποτέ και δε θα το κλείσετε αν δε φτάσετε στο λυτρωτικό τέλος.
Ο Κάλεντ Χοσεϊνί, με αφορμή τις δύσκολες στιγμές της πατρίδας του, ξετυλίγει μια ιστορία διαχρονική και πανανθρώπινη, μια αλυσίδα με κρίκους την αξιοπρέπεια, την παιδική αθωότητα, τα γλέντια και τα έθιμα αλλά και το μίσος, τη βεντέτα, την καταστροφή, τον όλεθρο. Κι αυτή η αλυσίδα πνίγει τον αναγνώστη με πρωτόγνωρες εικόνες και πρωτόφαντα συναισθήματα. Μια συγκλονιστική, ανατρεπτική, ανθρώπινη ιστορία, από έναν συγγραφέα που συνεχίζει απτόητος να μας ταξιδεύει με το νέο του βιβλίο, «Και τα βουνά μίλησαν».
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
«Για μένα η Αμερική ήταν ο τόπος όπου είχα θάψει τις αναμνήσεις μου. Για τον Μπάμπα ήταν ο τόπος όπου πενθούσε τις δικές του» (σελ. 189).
«Υπάρχουν ένα σωρό παιδιά στο Αφγανιστάν αλλά η παιδικότητα είναι απούσα» (σελ. 439).
Πάνος Τουρλής