Αν και δεν είναι τόσο λυρικό και ποιητικό όσο το Όσα η μέρα οφείλει στη νύχτα δεν παύει να είναι ένα δυνατό, ιδιαίτερο μυθιστόρημα. Ο άραβας αλλά ισραηλινός υπήκοος και χειρούργος στο επάγγελμα Αμίν Ζααφαρί είναι εδώ και δέκα χρόνια παντρεμένος με τη Σιχέμ. Ξέρει τα πάντα για κείνη και δεν έχουν μυστικά ο ένας από τον άλλον. Ώσπου η Σιχέμ ζώνεται με εκρηκττικά και ανατινάζεται σε καφετέρια του Τελ Αβίβ, 17 νεκροί και πολλοί τραυματίες.Ο Αμίν χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του. Αρνείται να το πιστέψει. Μόνο όταν λαμβάνει ένα γράμμα από τη νεκρή σύζυγό του που το παραδέχεται κλονίζεται συθέμελα. Ενώ αρχίζει να δέχεται ρατσιστικές επιθέσεις και σχόλια, ακόμη και από το νοσκομείο τον διώχνουν, με τη βοήθεια της καλύτερής του φίλης, μεταβαίνει στη Βηθλεέμ και ακολουθεί τα χνάρια της φατρίας που έκανε πλύση εγκεφάλου στη γυναίκα του. Δε θέλει να σκοτώσει ή να εκδικηθεί, θέλει να καταλάβει τι δεν της προσέφερε που το εκμεταλλεύτηκαν κάποιοι άγνωστοι και της άλλαξαν τα μυαλά.
Αυτό το ταξίδι δυστυχώς θα είναι μια μεγάλη αποκάλυψη και για τον ίδιο, όχι μόνο για τη γυναίκα που αγαοπύσε και ονειρευόταν τόσο πολύ πο υδεν τη ζούσε, όσο και για το πουπουλένιο στρώμα που του χαρίζει η κοινωνική αναγνώριση, αν και Παλαιστίνιος. Μπορεί να ζει σε μια τσιχλόφουσκα, δίπλα του όμως υπάρχουν άνθρωποι που δεν ανέχονται την ταπείνωση και την προσβολή και θέλουν να ζήσουν ελεύθεροι και αξιοπρεπείς. Ένα ένα γκρεμίζονται τα τείχη της άνετης και απυρόβλητης ζωής του χειρούργου, ο οποίος έρχεται αντιμέτωπος με την πραγματική διάσταση των γεγονότων στη χώρα που τον φιλοξενεί, άλλωστε το Τείχος των Δακρύων χωρίζει την κάπως άνετη πρωτεύουσα του Τελ-Αβίβ από την κατεστραμμένη και βομβαρδισμένη Τζαμίν.
Ένα ταξίδι αυτογνωσίας, η ανατροπή μιας δεδομένης αλλά όχι και αληθινής κατάστασης, το τέλος του χτες και η αρχή ενός νέου αύριο. Κι όταν ο Αμίν συμφιλιώνεται με τα ιδανικά που ενέπνευσαν τον αγώνα της γυναίακς του για ελευθερία, ένα αντίστοιχο τρομοκρατικό χτύπημα, αυτήν τη φορά από έναν ξάδερφό του, του γκρεμίζει και τον τελευταίο θεμέλιο λίθο για την πραγματικότητα που ζει, όσο κι αν επιμένει ότι μεγαλύτερη αξία έχει το δικαίωμα να ζεις και να σώζεις ζωές παρά να αυτοκτονείς και να δολοφονείς, όσο αγνές κι αν είναι οι προθέσεις σου.
Ένα κείμενο κόλαφος για τις σχέσεις Εβραίων και Παλαιστινίων, που σηκώνει κάθε εκατοστό της κουβέρτας του Μεσανατολικού ζητήματος και δε σε αφήνει να ανασάνεις είτε από την αποφορά αυτών που εκμεταλλεύονται επιθυμίες απλών ανθρώπων για πανανθρώπινα ιδανικά (δεδομένα για πολλές χώρες της Δύσης) είτε από τα χημικά και τη σκόνη των εμπόλεμων περιοχών. Μηνύματα και ηθική παντού, καλογραμμένο κείμενο, απίστευτη ψυχολογική επεξεργασία.
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
\"Το παιδί είναι δώδεκα χρόνων κι έχει καρδιά από πορσελάνη. Σ\' αυτήν την ηλικία, όπου ερωτεύεται κανείς τα πάντα κεραυνοβόλα, μόνο και μόνο επειδή η εμπιστοσύνη που νιώθει για τα πράγματα είναι τόσο μεγάλη όσο και η χαρά του, το αγοράκι θα ήθελε να χαρεί τους καρπούς της ζωής, πεπεισμένο πως το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να σηκώσει το χέρι για να δρέψει την ευτυχία του κόσμου όλου...\" (σελ. 11).
Διαβάστε για τη νοοτροπία των ανθρώπων-καμικάζι όπως την καταγράφει ο μεγάλος αυτός συγγραφέας:
\"Αρκεί ένας απλός μηχανισμός να μπει σε λειτουργία στο ασυνείδητο κι αυτό είναι όλο. Τα κίνητρα δεν έχουν όλα την ίδια βαρύτητα αλλά γενικά πρόκειται για πράγματα που μεταδίδονται απ\' τον έναν στον άλλον μέσα σε μια στιγμή...Ή σου πέφτουν ξαφνικά στο κεφάλι σαν πυραμίδα ή αγκιστρώνονται μέσα σου σαν σκουλήκι που σου τρώει τα σωθικά. Έπειτα παύεις να βλέπεις πια τον κόσμο με το ίδιο μάτι. Δεν έχεις παρά μονάχα μια σκέψη στο μυαλό: να ανασηκώσεις αυτό το πράγμα που κατοικεί στην ψυχή και στο σώμα σου για να δεις τι κρύβεται από κάτω. Απ\' αυτό το σημείο και μετά είναι αδύνατον πια να κάνεις πίσω. Άλλωστε, δεν είσαι εσύ πια που έχεις το τιμόνι στα χέρια. Νομίζεις πως κάνεις αυτό που θέλεις αλλά δεν είναι αλήθεια. Δεν είσαι πια παρά το όργανο των ίδιων σου των απωθημένων. Για σένα, η ζωή και ο θάνατος είναι το ένα και το αυτό. Κατά κάποιο τρόπο έχεις πια οριστικά απαρνηθεί οτιδήποτε θα μπορούσε να σου δώσει μια ευκαιρία να επιστρέψεις στη γη. Αεροβατείς. Είσαι ένας εξωγήινος. Ζεις στα όρια ενός άλλου κόσμου, κυνηγώντας τα ουρί του Παραδείσου και τους μονόκερους. Δεν θέλεις πια να ακούς λέξη για τούτον εδώ τον κόσμο. Περιμένεις μονάχα τη στιγμή που θα κάνεις το διάβημα. Ο μόνος τρόπος για να ξανακερδίσεις όσα έχασες ή να επανορθώσεις αυτά που δεν κατάφερες, με δυο λόγια, ο μόνος τρόπος για να χαρίσεις στον εαυτό σου μια θέση στο μύθο είναι να έχεις ένα ωραίο τέλος: να μεταμορφωθείς σε πυροτέχνημα μέσα σ\' ένα κατάμεστο σχολικό λεωφορείο ή σε τορπίλη που εξαπολύεται με θανατηφόρα ταχύτητα ενάντια στο άρμα του εχθρού. Μπουμ! Και ιδού το μεγάλο άνοιγμα, με ανταμοιβή την υπόσταση του μάρτυρα. Η μέρα που θα περιμαζέψουν τη σορό σου γίνεται τότε στα μάτια σου και η μονδική στιγμή κατά την οποία θα αποκτήσεις αξία στα μάτια των άλλων. Τα υπόλοιπα, η προηγούμενη μέρα και η επόμενη, παύουν να σ\' απασχολούν πια, για σένα δεν υπήρξαν ποτέ\" (σελ. 98-99).
\"Ο Εβραίος γεννήθηκε ελεύθερος σαν τον άνεμο, απόρθητος σαν την έρημο της Ιουδαίας. Παρέλειψε να οριοθετήσει την πατρίδα του σε σημείο που παραλίγο να του την πάρουν από τα χέρια, επειδή για πολύ καιρό πίστευε πως η γη της επαγγελίας ήταν πάνω απ\' όλα εκείνη όπου δε θα υπήρχε κανένας τοίχος που να εμποδίζει το βλέμμα του να φτάνει πιο μακριά από τις κραυγές του\" (σελ. 246).
Πάνος Τουρλής