Το όνομα του ρόδου

του Umberto Eco

Ένα αριστούργημα, ένα βιβλίο που θα το θυμάμαι για καιρό. Φοβόμουν να πιάσω Ουμπέρτο Έκο (Το εκκρεμές του Φουκώ το έφτασα μέχρι την 5η σειρά) αλλά δεν μπόρεσα να αντισταθώ εν όψει του release challenge. Το βιβλίο τα σπάει. Πραγματικά δεν μπορώ να το χαρακτηρίσω μόνο ιστορικό ή μόνο αστυνομικό ή μόνο εγκυκλοπαιδικό.

Δεδομένου ότι γράφτηκε τη δεκαετία του 1980 είναι πραγματικά ατμοσφαιρικό και δεν το αφήνεις εύκολα. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα είναι οι πολλές ιστορικές σημειώσεις (έστω και σε μορφή διαλόγου) γύρω από τον παπισμό και τις αιρέσεις που τον καταπολεμούσαν (μιλάμε για 12-14ο αιώνα), που αν τα απομονώσεις φτιάχνουν ένα σοβαρό ιστορικό δοκίμιο για τις αμφισβητήσεις και για την αγωνία του ανθρώπου απέναντι στο Θεό και τη μελλοντική του τύχη με τη βοήθεια των εκπροσώπων του Θεού (τον Πάπα και καθ\\\' εκάστην τις αιρέσεις). Ευτυχώς εντοπίζεις εύκολα πού σταματάει η \\\"φλυαρία\\\" και απολαμβάνεις το υπόλοιπο κείμενο, ψάχνοντας τον δολοφόνο.

Σε μια μονή στα βόρεια της Ιταλίας διαπράττονται εγκλήματα μοναχών και τα σημάδια δείχνουν πως πρόκειται για φόνους που βασίζονται στα σημάδια της Αποκάλυψης. Ποιος τους σκοτώνει και γιατί; Και γιατί οι περισσότεροι έχουν μαύρη γλώσσα και ακροδάκτυλα; Ποιο μυστικό κρύβει η βιβλιοθήκη, που είναι ανοιχτή και προσιτή μόνο στον Βιβλιοθηκάριο, που ξέρει όλα τα μυστικά της;; Πράγματι, αν τολμήσει να μπει άλλος κρυφά υπάρχουν παγίδες, παραμορφωτικοί καθρέφτες, αρωματικά κεριά που δημιουργούν οράματα, ακόμα και λαβυρινθώδεις διάδρομοι που σε απογοητεύουν να συνεχίσεις. Όλα λοιπόν στρέφονται γύρω από το μοναστήρι και τη βιβλιοθήκη του, που με τις δωρεές και τις αγορές και τις αντιγραφές έχει καταλήξει ένας σπουδαίος ναός γνώσης και δύναμης, γι\\\' αυτό ακριβώς πρέπει να διαφυλαχτούν αυτά τα πολύτιμα μυστικά και να μη γίνουν όλα κτήματα όλων των μοναχών ή των αναγνωστών, γιατί το μοναστήρι τότε θα ξεπεράσει την απλή, ταπεινή του παρουσία και θα γίνει ένα παντοδύναμο πανεπιστήμιο. Αυτό προσπαθεί να διαφυλάξει και ο βιβλιοθηκάριος και ο ηγούμενος.

Αγώνας λοιπόν τα μυστικά να παραμείνουν μυστικά. Τελικά το μυστήριο βρίσκει τη λύση του , με ανατροπές και αποκαλύψεις και στις τελευταίες σελίδες μαθαίνουμε την πρ;αγματική αιτία για την αλληλουχία των φόνων: ο δεύτερος τόμος της Ποιητικής του Αριστοτέλη πρέπει να μείνει κρυφός γιατί υποστηρίζει πόσο χρήσιμο είναι το γέλιο για να διαλύει το φόβο του ανθρώπου για το άγνωστο, άλλωστε ό,τι δεν κατέχουμε το διακωμωδούμε ή προσπαθούμε με το γέλιο να περάσουμε μηνύματα πιο ευχάριστα ώστε να τα προσεγγίσουμε και να τα κατανοήσουμε. Αυτό όμως αντιβαίνει στη θρησκεία, όπως υποστηρίζουν οι μοναχοί της μονής και ο υποκινητής-δολοφόνος, (άλλωστε ο Χριστός δε γέλασε ποτέ, υποστηρίζουν οι Γραφές). Και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο Αριστοτέλης κατέλυσε τα πάντα εξηγώντας με τη λογική τα πάντα, αψηφώντας την έννοια του Θεού και απλουστεύοντας όλα τα αίτια και τα αιτιατά απομακρύνοντας τον άνθρωπο από τη θείκή υπόσταση και το φόβο (βλέπε υποταγή), αν βγει στο φως αυτό το βιβλίο, το τελευταίο προπύργιο να προστατευθεί ο Θεός από το να κυλιστεί σε βρωμόνερα ο λόγος της παρουσίας Του και της παντοδυναμίας Του (άλλωστε το κωμικό βγαίνει από τις κώμες, από τα χωριά, τι ποταπότης λοιπόν) η ιστορία της ανθρωπότητας θα αλλάξει ριζικά και θα ανέλθει σε μεγάλο βαθμό προπέτειας. Γι\' αυτό πρέπει να προστατευτεί ακόμη και με ποτισμένες με δηλητήριο σελίδες! Δυνατό εύρημα, μοναδική σύλληψη πλοκής, ένα δυνατό κείμενο! Το ξαναδιαβάζω ευχαρίστως!!!!!

Πάνος Τουρλής