Για τον Φίλιπ Ροθ το Man Booker ίσως ήταν ένα ακόμη βραβείο. Για τους αναγνώστες του ήταν η επιβεβαίωση της αξίας του. Για τους κριτικούς, όμως, τέθηκε το ερώτημα αν η ποιοτική λογοτεχνία αντέχει την εμπορικότητα.
Εθνικό Βραβείο Βιβλίου, Βραβείο Pulitzer, Gold Medal in Fiction της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων, Βραβείο Γκουγκενχάιμ και η λίστα με τις διακρίσεις του Φίλιπ Ροθ συνεχίζεται εις μάκρος. Τελευταίο παράδειγμα το Βραβείο Man Booker, που του απονεμήθηκε στο πρόσφατο Διεθνές Φεστιβάλ Συγγραφέων στο Σίδνεϊ.
Ο πολυβραβευμένος Ροθ αποτελεί τον μόνο εν ζωή Αμερικανό συγγραφέα, του οποίου όλα τα έργα εκδίδονται σε πλήρη και οριστική έκδοση από τη Library of America, γεγονός που κατοχυρώνει την ένταξή του στον κατάλογο των κλασικών συγγραφέων. Ωστόσο, η σουηδική ακαδημία από τη μία αρνείται πεισματικά να του απονείμει το Βραβείο Νόμπελ, την ίδια στιγμή που η συγγραφέας και εκδότρια Κάρμεν Καλίλ αποσύρθηκε από την κριτική επιτροπή των Βραβείων Booker δηλώνοντας: «Αναπαράγει το ίδιο θέμα σε όλα του τα βιβλία. Εχει καθίσει στη μούρη μας και δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε».
Με 31 βιβλία στο ενεργητικό του, πολλά από τα οποία έχουν μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη, δύσκολα βρίσκεται αναγνώστης που να μην έχει έρθει ποτέ σε επαφή με τον 78χρονο συγγραφέα. Οι παράνομες ερωτικές ιστορίες, οι σεξουαλικά απελευθερωμένοι ήρωες, το αμερικανικό ιδεώδες, το εβραϊκό ζήτημα, ο πουριτανισμός στις Ηνωμένες Πολιτείες του '50 και οι κοινωνικές και θρησκευτικές διαφορετικότητες είναι θέματα που παίζουν πρωταρχικό ρόλο στο έργο του. Ο Ροθ καταπιάνεται με όλα τα ζητήματα που δημιουργούν χάσματα στη σημερινή αμερικανική -και όχι μόνο- κοινωνία. Ζητήματα τα οποία αναπαράγει σε μυθιστορήματα με καθηλωτική πλοκή και καυστικό χιούμορ. Η πένα του τον έχει αναδείξει ως έναν από τους εμπορικότερους συγγραφείς της γενιάς του, από τα πρώτα του κιόλας έργα. Ενοχλεί η εμπορικότητα; Μήπως αυτή η εμπορικότητα ενόχλησε την Καλίλ στην πρόσφατη απονομή των Βραβείων Booker; Το ζήτημα είναι πότε πρόκειται για εσκεμμένη εμπορικότητα που προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τις τρέχουσες τάσεις και πότε η αναγνώριση του κοινού και το έμφυτο ταλέντο οδηγούν ένα βιβλίο στο να γίνει best seller. Η γραφή του Ροθ έχει αποδείξει ότι πολλές φορές το εμπορικό μπορεί να είναι άρρηκτα συνδεδεμένο και με το ποιοτικό.
Οσο για την άποψη της Κάρμεν Καλίλ, ναι, ο κεντρικός θεματικός άξονας των έργων του Ροθ δεν σφύζει πρωτοτυπίας. Τις περισσότερες φορές, όμως, δεν παίζει τόσο μεγάλο ρόλο το θέμα, όσο η μαεστρία της απόδοσης, η καθήλωση του αναγνώστη και η τέχνη της γραφής. Εξάλλου ο Ροθ είναι ένας συγγραφέας που τολμάει να αγγίξει όλα τα θέματα που «ενοχλούν» την αμερικανική κοινωνία, να τα κατακρίνει και να τα απενοχοποιήσει, πηγαίνοντας κόντρα στις κοινωνικές προκαταλήψεις, γεγονός που εξαγριώνει φεμινίστριες, θρησκόληπτους και δήθεν ιδεολόγους. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στα βιβλία του «Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής», «Το σύνδρομο Πόρτνοϊ» και «Αγανάκτηση», για να καταλάβουμε γιατί ο Ροθ ενοχλεί, αλλά ταυτόχρονα συνεπαίρνει. Αν από την άλλη πλευρά, σκοπός των βραβείων όπως το Booker είναι να αναδεικνύουν συγγραφείς και έργα που δεν είναι ως τώρα ιδιαίτερα διαδεδομένα στο ευρύ κοινό, τότε, όντως, φέτος κάτι τέτοιο δεν επετεύχθη, καθώς το βραβείο πήγε στο φαβορί.
Ο Φίλιπ Ροθ έχει κυκλοφορήσει 31 βιβλία, 22 από τα οποία κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις
Λένα Βλασταρά
αναδημοσίευση από: metropolisnews