Παγωμένα πέλματα

του Βαγγέλη Μπέκα

Η υπαστυνόμος Σοφία Μήτση καταφέρνει να πάρει την πολυπόθητη μετάθεση και να έρθει στην Αθήνα, όπου παρουσιάζεται στο Ανθρωποκτονιών της ΓΑΔΑ, μόνο που τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα. Μια κοπέλα που κρεμάστηκε είναι η πρώτη υπόθεση όπου τη ρίχνει ο προϊστάμενός της, αστυνόμος Ζηκάκης, στον οποίο αγωνίζεται να αποδείξει πως, παρ’ όλο που είναι γυναίκα, έχει μυαλό και δυνατότητες να λύσει την υπόθεση. Είναι αυτοκτονία ή δολοφονία; Θα καταφέρει η Μήτση να βρει την άκρη του νήματος στο ανδροκρατούμενο περιβάλλον της αστυνομίας; Πώς συνδέεται η κοπέλα με τον κόσμο της νύχτας, στον οποίο μεγαλουργεί ένας άντρας με μια καλολαδωμένη αυτοκρατορία;

Ο Βαγγέλης Μπέκας επιστρέφει με ένα αστυνομικό μυθιστόρημα γεμάτο ενδιαφέρουσες εξελίξεις, καλοσχεδιασμένους χαρακτήρες και ανατρεπτική πλοκή. Η ιστορία διαδραματίζεται σε μια συννεφιασμένη, γεμάτη αφρικανική σκόνη Αθήνα και σ’ έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο Πειραιά, καταγράφει τη σκοτεινή νύχτα και τους ανθρώπους της, χαρίζει κινηματογραφικές σκηνές και ζωντανεύει ολοκληρωμένους χαρακτήρες, με την αφήγηση να κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον με την εναλλαγή πρώτου (Σοφία και Θωμάς) και τρίτου προσώπου. Τους ήρωες τους γνωρίζουμε σταδιακά και διαπιστώνουμε σχεδόν αμέσως πως συνδέονται μεταξύ τους με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους που μπλέκουν το κουβάρι του μυστηρίου και τους ακολουθούμε βήμα προς βήμα σε πρωτόγνωρες καταστάσεις που απαιτούν ρίσκο και γρήγορα αντανακλαστικά.

Ο Θωμάς Δήμου είναι παντρεμένος με τη Μαίρη που λέει τις ειδήσεις σε κανάλι β΄ διαλογής, με την οποία απέκτησαν την έφηβη τώρα Ματίνα και υποφέρει από ένα βαρύ ψυχολογικό τραύμα από την παιδική του ηλικία. Ο Θωμάς είναι δημοσιογράφος, απολυμένος από την εφημερίδα όπου εργαζόταν για πολλά χρόνια και δέχεται την πρόταση της μεγαλοδικηγόρου Αντωνίου να εργαστεί στο γραφείο της ως ερευνητής σκανδάλων που οδηγούν σε παχυλά διαζύγια. «Σου ‘χει τύχει να κρατήσεις στο χέρι πιστόλι, να οπλίσεις, να ακουμπήσεις με το δάχτυλο στη σκανδάλη, έτοιμος να σκοτώσεις γι’ αυτά που αγαπάς;» (σελ. 18). Γιατί όμως καταφεύγει στη βία; Η αδερφή του, Εύα, είναι ηθοποιός σε σαπουνόπερα, παντρεμένη με τον Στάθη Κωστόπουλο, νονό της νύχτας του Πειραιά, με εστιατόρια, καφετέριες και κλαμπ στα χέρια του. Η Σοφία Μήτση είναι υπαστυνόμος στη ΓΑΔΑ και αναπολεί την ανέμελη ζωή της στη Λευκάδα αλλά κουβαλάει κι ένα ασήκωτο βάρος στην ψυχή της. Μετά από πέντε χρόνια στη Μυτιλήνη πήρε μετάθεση στο Ανθρωποκτονιών, όπου πέφτει σε βαθιά και άπατα νερά. Ο γελαστός και ζεστός υπαστυνόμος Λαμπρίδης ο αυστηρός αρρενωπός αστυνόμος Ζηκάκης και ο διευθυντής Καραθάνος προσπαθούν να τη βάλουν στη θέση της από την πρώτη μέρα. Με τη Σοφία ο συγγραφέας δείχνει την κάθε φύσεως παρενόχληση που δέχονται οι γυναίκες ανά πάσα στιγμή της ζωής τους και θέλει με τον τρόπο του να βοηθήσει όσες σκύβουν το κεφάλι τους, να τους δώσει αυτοπεποίθηση και να τονώσει τον χαρακτήρα τους. Χωρίς υπερβολές και ακρότητες, χωρίς στερεότυπες λύσεις, η Σοφία κινείται σ’ έναν κόσμο αντροκρατούμενο κι επιπλέον διψασμένο για άσκηση εξουσίας επί παντός, κυρίως επί γυναικών και καταφέρνει μέσα από τις εξελίξεις να βρει μια άκρη, να κάνει την επανάστασή της, να σηκώσει το κεφάλι και να μου χαρίσει ένα αυθόρμητο χαμόγελο στην τελευταία σελίδα του βιβλίου. Ο Θωμάς και η Σοφία καταφεύγουν συχνά στις μνήμες της παιδικής τους ηλικίας και προσπαθούν να τις αντιμετωπίσουν ώστε να προχωρήσουν επιτέλους με τη ζωή τους. Θα τα καταφέρουν ή θα παραμείνουν δέσμιοι του παρελθόντος τους; Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ένα κοινό χαρακτηριστικό, το οποίο όμως χειρίζεται με εντελώς διαφορετικούς τρόπους και το προσθέτει στον κάθε του χαρακτήρα για διαφορετικό λόγο, έτσι δημιουργείται ένας πολυπρισματικός κεντρικός άξονας που αντικατοπτρίζει από παντού τις προσωπικότητες αυτών των δύο ανθρώπων, οι οποίοι και γνωρίζονται κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες.

Ο Βαγγέλης Μπέκας στήνει μια έξυπνη πλοκή και αρχίζει σταδιακά να αλλάζει τους χαρακτήρες του, οπότε ο μεν Θωμάς έρχεται σε επαφή με τη σκοτεινή πλευρά της ζωής κι αρχίζει να απορροφάται από το σκοτάδι, ειδικά όταν μαθαίνει κάτι που του αλλάζει για πάντα τη ζωή, η δε Σοφία, από «ψαρωμένη» νέα υπάλληλος που βιώνει σεξισμό και απειλές από τον ανώτερό της, παίρνει την κατάσταση στα χέρια της κι αρχίζει παράλληλες έρευνες, από συναισθηματισμό απέναντι στη νεκρή κοπέλα, της οποίας τα γυμνά πέλματα ακόμη τα νιώθει δίπλα στο πρόσωπό της όσο κρεμόταν. Γυμνά πέλματα που της θυμίζουν μια άλλη γυναίκα εκείνη τη σκοτεινή νύχτα που… Μαζί τους μπλέκεται και ο Στάθης, ένας άνθρωπος που μεγάλωσε στις φτωχογειτονιές του Πειραιά και κατάφερε να βρεθεί τόσο ψηλά που κάποιοι να τον βάλουν στο μάτι. Αδίστακτος αλλά όχι παράφρων, με κώδικα ηθικής, χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του όταν η γυναίκα του πέφτει θύμα απαγωγής. Η παιδική του φιλία με τον Θάνο έχει στιγματίσει και τους δύο, κάτι που έρχεται στο προσκήνιο σε κάποιες δύσκολες στιγμές και τονίζει με όμορφο τρόπο τη σημασία και τον ρόλο μιας γερής φιλίας στη ζωή. Επίσης ξεχώρισα τον Αχιλλέα Χατζόπουλο, μια πραγματική αναγνωστική έκπληξη, μιας και αρχικά δείχνει ασαφής, θολός, μονότονος αλλά σταδιακά αρχίζει να ξεδιπλώνει μια στάση και μια συμπεριφορά απότοκη του θυμού του για τις κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές του μέρους όπου μεγάλωσε. Από την Τρούμπα και τον Έκτο Στόλο φτάσαμε στα κινεζάκια που έχουν κατακτήσει τα πάντα, τα ναυπηγεία της Κόσκο δέχονται καθημερινά χιλιάδες καραβιές κι ο Πειραιάς ετοιμάζεται να γίνει Chinatown, αυτά είναι τα ερεθίσματα που τον γεμίζουν οργή και πόνο. Πώς θα αντιδράσει λοιπόν, ειδικά από τη στιγμή που δουλεύει για λογαριασμό ενός σημαντικού ήρωα της ιστορίας;

Οι εναλλάξ αφηγήσεις εμπλουτίζουν με διαφορετικές οπτικές γωνίες και λεπτομέρειες την ιστορία, η πλοκή κορυφώνεται, η ένταση και η αγωνία αυξάνονται από κεφάλαιο σε κεφάλαιο. Εξίσου ποικίλη είναι και η γραφή, η οποία πότε είναι στρωτή, πυκνογραμμένη και πότε κοφτή, απότομη, με ενδιαφέρουσα σύνταξη λέξεων που δίνει δύναμη και βάρος σε απρόσμενα σημεία της πρότασης. Και πόσο ταιριαστή με όλα αυτά η ατμόσφαιρα και το γύρω περιβάλλον, με την αφρικανική σκόνη και τη ζέστη να δημιουργούν το ιδανικό φόντο. Ωραίες περιγραφές, επιλεκτική εστίαση σε γεγονότα και επεισόδια, στρωτή γραφή αλλά η συνήθεια όλων να κάνουν ντους (με την αντίστοιχα συχνή χρήση της λέξης) και η επανάληψη του συνδέσμου «καιαιαι…» με το χαρακτηριστικό τράβηγμα που δεν το λέει μόνο ένας χαρακτήρας αλλά πολλοί εμφανίζονται παραπάνω φορές απ’ όσες πρέπει, χωρίς όμως να αποδυναμώνουν την ένταση ή να μειώνουν την αξία του κειμένου. Ποιος κρύβεται λοιπόν πίσω από την αυτοκτονία της πρώτης κοπέλας; Πώς συνδέεται ο θάνατός της με offshore εταιρείες, με στρατηγικές κινήσεις οικονομικής σημασίας που τινάχτηκαν στον αέρα μετά το λοκντάουν του κόβιντ, με μια πλούσια δικηγόρο που θέλει κομμάτι από σημαντικά φιλέτα, μ’ έναν αδίστακτο εκτελεστή και με νεόδμητα ξενοδοχεία; Αξιοπρεπέστατη ιστορία, σωστός χειρισμός, δυνατές αποκαλύψεις μου έδειξαν μιαν άλλη πλευρά της πόλης όπου γεννήθηκα και μεγαλώνω, μια πλευρά που καλύτερα να μη γνωρίσω από κοντά.

Πάνος Τουρλής