Οι ζώνες της φωτιάς

του Γιάννη Δημά

Στο μακρινό μέλλον, έχει αναδυθεί η Νέα Ελλάδα, ένας χώρος που επέζησε από τις πλημμύρες, τους κατακλυσμούς και τις αρρώστιες. Η Μεσσαλίνα Ειρηναίου, πρόεδρος του ακροδεξιού εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος της Εθνικής Αυγής και κυβερνήτης της Νέας Ελλάδας, έχει χωρίσει τον τόπο σε 24 ζώνες, όσες και τα γράμματα της ελληνικής αλφαβήτου, έχει χωρίσει τον λαό σε προνομιούχους Ομοίους και σκλάβους Είλωτες. Οι φτωχοί έχουν εξαθλιωθεί και οι Όμοιοι έχουν ξεπεράσει κάθε όριο ηθικού ενδοιασμού και ευμάρειας. Οι Όμοιοι ζουν στο Κέντρο και το Σύγκεντρο, την πρωτεύουσα και τη συμπρωτεύουσα της χώρας, ενώ οι Είλωτες στις 24 περιφέρειες. Η ιστορία ξεκινάει όταν ο Αλέξανδρος Σιδέρης, Είλωτας 17 ετών, επισκέπτεται το Κέντρο για μια συναλλαγή του με το Μέγαρο Αφθονίας (οι παλιοί το ξέρουν ως Υπουργείο Οικονομίας).
Η αυτοκτονία μιας δασκάλας που τινάζεται στον αέρα, είναι η αρχή μιας μεγάλης επανάστασης κατά της σκλαβιάς και της υποτέλειας. Θα πετύχει; Ποιοι κρύβονται από πίσω και τι θέλουν από τον Αλέξανδρο; Ως πού μπορεί να φαντασία η φαντασία του κυρίου Δημά και τι μηνύματα μπορεί να περάσει ένα υπέροχο, καλογραμμένο βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, γεμάτο συναισθήματα, ανατροπές, περιπέτεια και άφθονη δράση;

Ο κόσμος που έχτισε ο κύριος Δημάς είναι άρτια δομημένος. Με αχαλίνωτη φαντασία και τιθασευμένη πένα παρουσίασε μια Ελλάδα αγνώριστη, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες ακραίες, απότοκες όμως μιας κατάστασης που ήδη γνωρίζουμε και κάποιων γεγονότων που απευχόμαστε να ζήσουμε. Η Νέα Ελλάδα είναι χωρισμένη σε περιφέρειες κι αυτές οι περιφέρειες προσφέρουν στο κέντρο τα πάντα σε τρόφιμα και ενέργεια. Κάποια γενικά χαρακτηριστικά τόπων, όπως η παραγωγή ελαιόλαδου, τα λιγνιτωρυχεία, η τουριστική αξιοποίηση, η ρακή στην Ύψιλον αλλά και η ζιβανία στην Ωμέγα υποδεικνύουν τα μέρη όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα (πρωτότυπη η σκέψη να ενταχθεί και η Κύπρος στον μελλοντικό χώρο της Ελλάδας).

Η κοινωνική διαστρωμάτωση περιλαμβάνει τους Ομοίους (ευκατάστατοι, απόγονοι των πρώτων υποστηρικτών του καθεστώτος, οι μόνοι με πολιτικά δικαιώματα στη χώρα, ζουν εκκεντρικά και με χλιδή, αγνοούν τη φτώχεια και την καταπίεση των Ειλώτων), τους Είλωτες (οι σκλάβοι, απόγονοι των αντιστασιακών και ελάχιστοι αλλοδαποί, που έχουν αναλάβει τις βαριές δουλειές, όπως γεωργία, εργοστάσια, ναυπηγεία, ορυχεία, εργάζονται για μισθούς πείνας, πληρώνονται με νόμισμα διαφορετικό από των Ομοίων και υποτιμημένο) και τους Νεοδαμώδεις («προνομιούχοι» είλωτες, ζουν με τους Ομοίους, δεν επιστρέφουν ποτέ ξανά στις οικογένειές τους, δουλεύουν ως υπηρέτες, ευνουχίζονται και μετατρέπονται χειρουργικά σε άφωνο, σιωπηλό πλήθος, όμως οι οικογένειές τους δέχονται δωρεάν ποσότητες τροφίμων από το κράτος σε αναγνώριση των υπηρεσιών τους). Όλο αυτό το σύστημα το κρατούν σε τάξη οι Προστάτες.

Μέσα σε αυτήν την κοινωνία λοιπόν ζει η οικογένεια του Αλέξανδρου, με τις δυσκολίες της καθημερινότητας, την έντονη πείνα, τις κακουχίες, την κουτοπονηριά της επιβίωσης. Με αρκετά ικανοποιητικό τρόπο ο συγγραφέας αναπτύσσει τη θεωρία του, τον μικρόκοσμο στον οποίο καλεί τους χαρακτήρες του να δράσουν και να επαναστατήσουν, τη σταδιακή εναντίωσή τους στο καθεστώς με την προτροπή των επαναστατών που καιρό τώρα οργανώνανε μυστικά τα σχέδιά τους για την απελευθέρωση της Νέας Ελλάδας. Το κείμενο έχει ένταση, νεύρο, ανατροπές και εξελίξεις. Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση που όταν ξεκινάει η επανάσταση ο κύριος Δημάς προτίμησε να κόψει την αφήγηση σε κρίσιμο σημείο και να κάνει μια σύντομη ανασκόπηση στο άτυπο δεύτερο μέρος του κειμένου αντί να υπεισέλθει σε ποταμούς λέξεων και σωρεία κεφαλαίων, που θα αποδίδανε ικανοποιητικά μεν την ατμόσφαιρα και την αγωνία μιας επανάστασης (πέτυχε; Δεν πέτυχε; Ποιο το τίμημα; Ποιες στρατηγικές κινήσεις έκαναν οι επαναστάτες κλπ.) όμως θα γέμιζε το μυθιστόρημα με πάμπολλες, ίσως αχρείαστες, σελίδες. Αυτό μου έδειξε ότι για πρώτο συγγραφικό έργο ο κύριος Δημάς γνωρίζει καλά τα όρια του κειμένου και τις δικές του δυνατότητες, επομένως αποφεύγει τις σειρήνες της φιλαυτίας και γράφει ένα ουσιαστικό ρεαλιστικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας. Επίσης, μου άρεσε η επιλογή των ονομάτων των χαρακτήρων, παρμένα κατά κύριο λόγο από τη ρωμαϊκή Ιστορία, καθώς και η χρήση του Εθνικού Ύμνου του Διονυσίου Σολωμού για τον ξεσηκωμό των σκλάβων, γιατί αυτό το κείμενο είχε χαθεί κάπου στη λήθη της ελληνικής Ιστορίας και ελάχιστοι επιζώντες το γνώριζαν!

«Οι ζώνες της φωτιάς» είναι άλλη μια ουσιαστική πρόταση στον χώρο της ελληνικής επιστημονικής φαντασίας, ένα καλογραμμένο ανατρεπτικό μυθιστόρημα, ευρηματικό και αισιόδοξο, που δε διστάζει όμως να ποτίσει τις σελίδες του με αίμα εις το όνομα της ελευθερίας. Δυστυχώς όμως αυτό το υπέροχο κείμενο βρίθει τυπογραφικών, συντακτικών και ορθογραφικών λαθών που προσπάθησα πολλές φορές να αγνοήσω γιατί το κείμενο με κράτησε δέσμιο από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα. Χαίρομαι πολύ που το κείμενο ήταν αυτοτελές και δεν περιμένουμε κάποια συνέχειά του, γιατί ολοκληρώθηκε αρμονικά, ήταν αύταρκες και μεστό.

Πάνος Τουρλής