Ο Αντώνης μεγαλώνει μ’ έναν παππού, συνταξιούχο ηθοποιό, που σκαρφίζεται συνέχεια ιστορίες και απαγγέλλει αποσπάσματα από θεατρικά κείμενα. Είναι μάλιστα τόσο σουρεαλιστικά και απίθανα όσα του συμβαίνουν που το παιδί μετά δυσκολίας τον πιστεύει. Σε αυτό το συγκινητικό μυθιστόρημα, έχουμε την τρυφερή σχέση παππού κι εγγονιού αλλά και τη μυστηριώδη εξαφάνιση της γιαγιάς που δε γνώρισε ποτέ ο μικρός πρωταγωνιστής της ιστορίας. Ένα ταξίδι στο Παρίσι κι ένα στην Κω θα φέρουν την αλήθεια στο φως με απρόσμενο τρόπο.Ο μικρός Αντώνης σκιαγραφείται με ρεαλισμό και αγάπη, είναι ένα παιδί που διαβάζει μετά μανίας Χάρι Πότερ όμως οι γονείς του δεν τον αφήνουν να δει τηλεόραση (και ειδικά reality shows!). Με μαμά αρχαιολόγο και μπαμπά αρχιτέκτονα, μεγαλώνει σχεδόν μόνος του, αν εξαιρέσει κανείς την καταλυτική παρουσία του αγαπημένου του παππού στη ζωή του. Ο παππούς Μάριος του μεταλαμπαδεύει όσες γνώσεις κι εμπειρία έχει, τον διασκεδάζει, του λέει ιστορίες, τον προσέχει με τον τρόπο του, αναπτύσσεται λοιπόν ένας γλυκός δεσμός. Ειδικά στο πρώτο ταξίδι είδα ένα παιδί που ακροβατούσε ανάμεσα στη λαχτάρα να διαβάσει τα Αστερίξ που πήρε και στη δίψα του να ακούσει τις περιπέτειες του παππού, σε περίπτωση που επιτέλους μέσα από τα λεγόμενά του καταλάβει τι απέγινε η γιαγιά του!
Από τη μεριά του ο παππούς έχει ζήσει τα σκληρά χρόνια της εξορίας στο Παρίσι κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας (1967-1974), όντας συνδικαλιστής στο Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών αλλά και επαναστατικός χαρακτήρας. Η συγγραφέας καταγράφει τα γεγονότα του γαλλικού Μάη του ’68 και αναπολεί, ίσως απογοητευμένη από τη μεταγενέστερη εξέλιξη των πραγμάτων, την ορμή που γεννούσε μέσα στους φερέλπιδες φοιτητές η ιδέα της αλλαγής! «Δε λυπάμαι για τίποτ’ άλλο, μόνο που χάθηκαν τόσα όνειρα που κάναμε τότε. Οι φοιτητές ονειρεύονταν το ακατόρθωτο» (σελ. 40). Και πιο κάτω: «Η Μαργκώ ήταν σαν τον Μάη του ’68. Εξέγερση… ελπίδες… κι ύστερα σιωπή» (σελ. 51). Ποια ήταν αυτή η Μαργκώ και τι σχέση έχει με την εξαφανισμένη γιαγιά της ιστορίας είναι κάτι που θα αφήσω να το ανακαλύψει ο αναγνώστης.
Το κείμενο έχει πολλά υπονοούμενα που περνάνε σχεδόν αθέατα ανάμεσα στις γραμμές, αν όμως κάποιος σταθεί πιο προσεκτικά θα ακούσει την αγωνία της κυρίας Άλκης Ζέη για το μέλλον των παιδιών ως προς την εκπαίδευση και την παιδεία τους, θα αφουγκραστεί τη γιαγιά που ξέρει τι αρέσει σε ένα παιδί της εποχής μας μα και τον φόβο της για τις ατέλειωτες ώρες που δουλεύουν οι γονείς και τι αντίκτυπο έχει αυτό στη ζωή του εγγονιού της, θα νιώσει τον πόνο και την αγωνία του ανθρώπου που έζησε ή άκουσε για τις εξορίες τον καιρό της δικτατορίας και τις κακουχίες των αιχμαλώτων στο Ελ Ντάμπα κατά το τέλος του εμφύλιου πολέμου στην Ελλάδα και τέλος θα δυσανασχετήσει με τα φαινόμενα ρατσισμού που εξαπλώνονται στις σχολικές κοινότητες, υποκινημένα από στενόμυαλους γονείς που μεταφέρουν τις αντιλήψεις τους στα παιδιά τους.
«Ο ψεύτης παππούς» είναι ένα γλυκόπικρο σύνολο ιστοριών, μέσα από τις οποίες ξεπηδάνε εικόνες και γνωρίσματα αντιπροσωπευτικά της εποχής μας που ταυτόχρονα αποτελούν κι ένα αρραγές σύνολο με το παρελθόν, μιας και μέσα από κάθε λογής εμπειρίες ωριμάζει κάποιος και συγκροτεί τη δική του, ξεχωριστή προσωπικότητα. Είναι η φωνή μιας γυναίκας που μεγάλωσε μαζί με την εποχή που τη γαλούχησε και τώρα, με τη διεισδυτική της ματιά, παρατηρεί τα πάντα γύρω της και εφιστά την προσοχή στην ανατροφή των παιδιών, των πλασμάτων που θα συνεχίσουν τη γενιά μας, τα οράματά μας κι ας ελπίσουμε πως θα αποφύγουν τα λάθη και τις αστοχασιές μας. Είναι η ιστορία ενός ψεύτη παππού και μιας αληθινής αγάπης που μόνο μια συγγραφέας σαν την κυρία Άλκη Ζέη θα μπορούσε να αποτυπώσει στο χαρτί τόσο παραστατικά, οικεία, άμεσα και ειλικρινά.
«Ο ψεύτης παππούς», που εκδόθηκε το 2007, κυκλοφορεί ξανά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο ως ένα από τα βιβλία που περιέχονται στη συλλεκτική κασετίνα «Η Βιβλιοθήκη της Άλκης Ζέη». Πρόκειται για ένα σημαντικό απόκτημα για κάθε παιδί και έφηβο, μιας και περιέχονται τα αντιπροσωπευτικότερα μυθιστορήματα της κυρίας Άλκης Ζέη, που μεγάλωσαν, γαλούχησαν και επηρέασαν γενιές και γενιές ενώ χάραξαν το δικό τους μονοπάτι στη νεότερη μεταπολεμική πεζογραφία.
Πάνος Τουρλής