Ο πρώτος αμέθυστος

της Μελίνας Τσαμπάνη

Ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στην Τήνο του 19ου αιώνα και περιγράφει τη ζωή της οικογένειας Σκαρλάτου, τα κερδοφόρα επιχειρηματικά ταξίδια με τα καράβια τους, τα ρεσάλτα των πειρατών, τη μαγευτική Κωνσταντινούπολη, ώσπου μια μάγισσα μπαίνει στη ζωή τους και το δαχτυλίδι της με τον αμέθυστο φτάνει στα χέρια της Φρόσως και σφραγίζει ανεξίτηλα με αίμα την ιστορία της οικογένειας.

Με τοιχογραφία τη δράση της Φιλικής Εταιρείας και την Ελληνική Επανάσταση του 1821, διαδραματίζεται η ιστορία των ναυτικών Σκαρλάτων. Ο Μιλτιάδης και ο Λεωνίδας συνοδεύουν τον πατέρα τους στα ταξίδια του, αναπτύσσουν διαφορετικές δεξιότητες, συντάσσουν συμμαχίες και κοντράτα με τα ξαδέρφια τους, παιδιά των αδελφών του πατέρα τους. Η Φρόσω, όμως, αχ, η Φρόσω, το αλητάκι που είχε σώσει τον ανήλικο Μιλτιάδη τότε στην Κωνσταντινούπολη, ποιος δαίμονας την έστειλε στον δρόμο του Λεωνίδα για να την ερωτευτεί και να τη φέρει στην Τήνο, ώστε να φουντώσει ο άσβεστος έρωτας του Μιλτιάδη γι’ αυτήν; Τι συνέπειες θα έχει αυτό για τις ζωές τους; Πόσοι αθώοι θα πληρώσουν το τίμημα του πάθους και τι συνέπειες θα έχει η κατάρα του δαχτυλιδιού στις ζωές τους;

Η ιστορία είναι πολύ δυνατή στην εξέλιξή της και απόλυτα αληθοφανής. Η συγγραφέας αποφεύγει τα εύκολα μελοδραματικά κλισέ και δε σταμάτησε να με εκπλήσσει με τις ανατροπές στην αντίδραση των χαρακτήρων σε κρίσιμα γεγονότα. Κάλλιστα θα μπορούσε να γίνει άλλο ένα τυποποιημένο γυναικείο μυθιστόρημα, με προβλεπόμενη κατάληξη και αναμενόμενη πλοκή, όμως η κυρία Τσαμπάνη έχει αγαπήσει τους ήρωές της και θέλει να τους σκιαγραφήσει σωστά και όχι πρόχειρα. Οι αντιδράσεις είναι απόλυτα αληθοφανείς και δικαιολογημένες, καθόλου ακραίες και οδηγούν σε μια κλιμάκωση που γεμίζει πόνο, αγανάκτηση, οργή και αδικία τον αναγνώστη, ακριβώς γιατί δεν περιμένει ότι θα συμβούν έτσι τα γεγονότα.

Το βιβλίο είναι το πρώτο μυθιστόρημα της συγγραφέως και αυτό φάνηκε από τις μεγάλες παραγράφους και τον χωρισμό του σε πέντε μόλις κεφάλαια, καθώς και από τον δισταγμό της να χρησιμοποιήσει περισσότερα ιστορικά στοιχεία και να φωτίσει περισσότερο τα στενά και την ιστορία της Τήνου. Μου άρεσε που έστω και ο απόηχος της Επανάστασης έφτασε στο νησί οπότε και ο Μιλτιάδης στρατεύτηκε στον Αγώνα και χάρηκα που εντάσσεται στην πλοκή ακόμη και η εύρεση της εικόνας του Ευαγγελισμού. Όλα αυτά όμως δίνονται περιφερειακά και όχι έντονα, στην πρώτη γραμμή της αφήγησης. Είμαι σίγουρος όμως ότι η κυρία Τσαμπάνη μπορεί να προχωρήσει σε ακόμη περισσότερες λεπτομέρειες χωρις να κουράσει τον αναγνώστη. Ας μην ξεχνάμε ότι με κράτησε μια ερωτική ιστορία που έχω ξαναδιαβάσει (βλέπε τη Μικρά Αγγλία και κάπου στο βάθος τη Μεγάλη Χίμαιρα), στην οποία δε συνάντησα τα γνωστά κλισέ και η συγγραφέας δεν έχασε το χρόνο της με ατέλειωτους μονολόγους-εσωτερικές σκέψεις των πρωταγωνιστών. Δε βαρέθηκα ούτε στιγμή και ήθελα να το τελειώσω οπωσδήποτε, ειδικά από τη στιγμή που αρχίζει η δράση να κορυφώνεται και το έργο να αποκτάει μια πορεία μη αναμενόμενη και βαθιά ανθρώπινη. Συμπάθησα την άδολη Ζαχαρούλα και τη διεισδυτική, αθώα της ματιά, τρόμαξα με τα συμφέροντα που προέταξαν μέλη της οικογένειας Σκαρλάτων ώστε να χωρίσουν τα δρομολόγιά τους και άρα τα πορτοφόλια τους, αγριεύτηκα με τις σκηνές των πειρατών, παρασύρθηκα στις μυρωδιές της Πόλης....

Σε γενικές γραμμές, ένα διστακτικά γραμμένο αλλά υπέροχο, αξιοπρεπές, δυνατό και έντονο μυθιστόρημα, που νιώθω ότι θα υπάρξει και συνέχειά του! Και να μην ξεχάσω να ανφέρω το πολύ όμορφο και διαφορειτκό από τα συνηθισμένα εξώφυλλό του!

Πάνος Τουρλής