Λόρδος Βύρων και Έλγιν

της Ελένης Σβορώνου

Η Ελένη Σβορόνου, μέσω της μετόπης από τον Παρθενώνα που αφηγείται τα γεγονότα, φωτίζει μια άγνωστη και τραγική σύμπτωση: ο λόρδος Βύρων, επιστρέφοντας από το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα το 1811, συνταξιδεύει με ένα μικρό μέρος από τα κλοπιμαία της Ακρόπολης! Ναι, ο ποιητής που σοκαρίστηκε με τη δήωση των μαρμάρων σε τέτοιο βαθμό που έγραψε την «Κατάρα της Αθηνάς», ήταν εν αγνοία του στο ίδιο πλοίο με τις ασυνόδευτες αρχαιότητες! Θα ανακαλύψει άραγε το λαθραίο φορτίο για να το σώσει; Πώς μπορεί να πείσει την ανθρωπότητα να ενδιαφερθεί για την ιεροσυλία του Έλγιν;

Η ιδέα της ταυτότητας του αφηγητή είναι αξιέπαινη: είναι ένας Λαπίθης από το σύμπλεγμα της μάχης με τους Κένταυρους και σχολιάζει τα πάντα, ειδικά από τη στιγμή που ξέρει πως συνταξιδεύει με τον Βύρωνα, στον οποίο πιστεύει και ελπίζει να τον σώσει από τα χέρια του Έλγιν που τον περιμένουν, τραγουδώντας γι’ αυτήν την καταστροφή στα πέρατα του κόσμου.Η συγγραφέας είναι κοφτή και δε μαλακώνει τον απόηχο των γεγονότων: «…μαύρο φορτίο, παράνομο, ντροπή του κόσμου» χαρακτηρίζει τα λάφυρα που μεταφέρει στ’ αμπάρια του το «Ύδρα» του βρετανικού Πολεμικού Ναυτικού. Ο λυρισμός του κειμένου με έκανε να δακρύσω: «Αυτήν εδώ δα τη στιγμή δεν ξεψυχά ένας απλός Λαπίθης από το χτύπημα ενός Κενταύρου. Ο Άνθρωπος και ο πολιτισμός του είναι που ψυχορραγεί από τη βαρβαρότητα» (σελ. 22). Μαθαίνουμε λοιπόν για την ιστορία των Λαπίθων, για την αρχαία Ελλάδα του Παρθενώνα, για τη φιλοσοφία που διέπει το πνεύμα του ελληνισμού κι ας πέρασαν τόσοι κατακτητές από την πλάτη του, για τον Βύρωνα και τον Έλγιν, τον τρόπο σκέψης τους, τη ζωή τους, για τα κινήματα της Ευρώπης που ξύπνησαν συνειδήσεις από κάποιους «μυστικούς ονειροβάτες» ώστε να δημιουργήσουν ανεξάρτητα κράτη και φυσικά ν’ ανάψουν το πολυπόθητο φιτίλι για την ελεύθερη Ελλάδα, καθώς και για το κίνημα που γεννήθηκε από κάποιους περιηγητές που φρόντιζαν τα όμορφα αγάλματα να περιέρχονται στα χέρια τους. Τρυφερά λόγια δείχνουν συντομευμένα και μεστά τις αντιλήψεις που άλλαξαν με το πέρασμα των αιώνων, την έλλειψη παιδείας, τη λειψανδρία μιας και οι σύζυγοι, οι γιοι, οι πατεράδες έχουν καταφύγει στα βουνά για να πολεμήσουν τον Τούρκο κατακτητή και πολλά άλλα, δοσμένα με τη γνωστή αγάπη της σημαντικής αυτής συγγραφέως.

Οι συναρπαστικές λεπτομέρειες και το απλό αλλά καθόλου απλοϊκό κείμενο συνοδεύονται από μια όμορφη, σχεδόν τρισδιάστατη ασπρόμαυρη εικονογράφηση του Φίλιππου Φωτιάδη που σέβεται την εποχή και τον άνθρωπο και ξαναζωντανεύει με το προσωπικό στυλ του καλλιτέχνη τις στιγμές των δύο σημαντικών ανδρών, την ελληνική μυθολογία και την αρπαγή των μαρμάρων. Αντικείμενα, τοπόσημα και φιγούρες στήνουν ένα εξίσου υπέροχο κάδρο που συνοδεύει ιδανικά την αφήγηση. Τα κεφάλαια ξεκινάνε με στίχους από τα ποιήματα και τα γράμματα του Λόρδου Βύρωνα ενώ στο πιο κρίσιμο σημείο της ιστορίας παρατίθεται ολόκληρη η συγκλονιστική «Κατάρα της Αθηνάς». Τέλος, το βιβλίο συμπληρώνει χρονολόγιο της αρπαγής και της διεκδίκησης των γλυπτών του Παρθενώνα από το 1799 έως το 2014.

Η σειρά «Μικρές Ιστορίες για Μεγάλα Γεγονότα» «είναι στραμμένη στους νεαρούς αναγνώστες και φιλοξενεί κείμενα με λογοτεχνική αφήγηση». Η κεντρική ιδέα κάθε βιβλίου είναι ένα πραγματικό γεγονός και η εξιστόρησή του οδηγεί στη μεγαλύτερη εικόνα της εποχής, των ιστορικών προσώπων και των πράξεών τους. Στο πρώτο βιβλίο της σειράς μαθαίνουμε για την προσωπικότητα και το έργο του λόρδου Βύρωνα και για το χρονικό της αρπαγής των μαρμάρων του Παρθενώνα με επιμορφωτικό και συναρπαστικό τρόπο.

Πάνος Τουρλής