Καλό βόλι! Οι κάλπες και τα τερτίπια μιας άλλης εποχής (1864-1940)

του Θωμά Σιταρά

Το 2011 ο συγγραφέας έγραψε για την «Παλιά Αθήνα» που… «ζει, γλεντά, γεύεται» (1834-1938), το 2012 μας ξενάγησε στη σκαμπρόζικη Αθήνα («Πόθοι και πάθη στην παλιά Αθήνα») ενώ το 2016 με «Τα ανάλεκτα της παλιάς Αθήνας» έκλεισε μια άτυπη τριλογία για μια πόλη και μια εποχή περασμένες αλλά όχι ξεχασμένες. Επειδή όμως το στυλ του και τα ευρήματα που εντοπίζει σκαλίζοντας στον χτεσινό αλλά τόσο σημερινό Τύπο ήταν πάμπολλα, το 2018 κυκλοφόρησε το «Ξεφυλλίζοντας παλιές εφημερίδες», όπου το στυλ του, η ματιά του και η σκωπτική και ενημερωτική διάθεσή του έφτασαν στο ζενίθ τους. Κι αντί να ξεκουραστεί και να απολαύσει τους καρπούς των κόπων του, η πολιτική επικαιρότητα δεν τον αφήνει σε ησυχία! Κυρίες και κύριοι, ο «Σουρής του 21ου αιώνα» Θωμάς Σιταράς είναι και πάλι εδώ, αυτήν τη φορά με μια ανθολογία σκίτσων, χρονογραφημάτων, γελοιογραφιών και άλλων  μορφών αποτύπωσης των εκλογών του χτες (1864-1940).

Το βιβλίο έχει μια εξαιρετική δομή, που αγκαλιάζει όλες τις πτυχές μιας εκλογικής αναμέτρησης, δηλαδή το πριν, τη διαδικασία και το μετά, όχι μόνο των εθνικών αλλά και των δημοτικών εκλογών! Η λειτουργία της Βουλής, τα ευτράπελα των υποψηφιοτήτων, μικρής και μεγάλης έκτασης γεγονότα, που είναι απότοκα, προϊόντα ή προεόρτια των εκλογών, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα μιας πετυχημένης υποψηφιότητας, τα ρουσφέτια και τα πεσκέσια, τα καφενεία («Ακαδημία Πολιτικών Επιστημών»), Ψαθάς και Καραγκιόζης, οι χαρακτηριστικοί τύποι της Αθήνας σαν τον Αρμάνδο Δελαπατρίδη, η γυναικεία ψήφος, ακόμη και η καθημερινή ζωή στα υπουργεία, όλα περνάνε από την κρησάρα που λέγεται Θωμάς Σιταράς και χαρίζουν άφθονο γέλιο αλλά και επίκαιρους προβληματισμούς στον αναγνώστη.

Πώς να μην ευχαριστηθείς ένα βιβλίο που ξεκινάει με τη λαϊκή θυμόσοφη ρήση: «Οι πολιτικοί και οι πάνες πρέπει να αλλάζονται τακτικά, για τον ίδιο ακριβώς λόγο» και μάλιστα όταν ο ίδιος ο τίτλος του σε προϊδεάζει για την ατμόσφαιρα που θα συναντήσεις ξεφυλλίζοντας ή μελετώντας το; Ο συγγραφέας εξηγεί πως «καλό βόλι» στην Επανάσταση του 1821 ήταν η ευχή για εύστοχη βολή, κάτι που μετά το 1864 άρχισε να χρησιμοποιείται για εύστοχη πολιτική εκλογή! Χρονογραφήματα, ευθυμογραφήματα, σατιρικά στιχάκια, ρεπορτάζ, φωτογραφίες και σκίτσα, παρατηρήσεις και μαρτυρίες, οι απολυμένοι δημόσιοι υπάλληλοι ή «παυσανίες», ακόμη και αφίσες εκείνων των εποχών είναι όλα σε αυτό το τεκμηριωμένο βιβλίο και μας ταξιδεύουν από τις εκλογές «βίας και νοθείας» στις διαδηλώσεις, τους μπράβους και το χάος στις δημόσιες υπηρεσίες (αφάνταστα μακρύς ο δρόμος από το Πρωτόκολλο μέχρι το Αρχείο).

Ένας πραγματικός θησαυρός είναι αυτό το βιβλίο, γεμάτος περιστατικά και φυσιογνωμίες, διασκεδαστικά στιγμιότυπα και αλησμόνητες εποχές. Ο κύριος Σιταράς παρέδωσε στους αναγνώστες του το προϊόν άλλης μιας κοπιώδους έρευνας χρόνων, την οποία στόλισε με το προσωπικό του χιούμορ και τη διεισδυτική ματιά και με ταξίδεψε για άλλη μια φορά σε εποχές και στιγμιότυπα που, εκτάκτως αυτήν τη φορά ίσως να μην ήθελα να είχα ζήσει εκ του σύνεγγυς. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε το μότο του: «Τα έχουμε δει όλα στα παλιά χρόνια, απλά δεν τα μελετήσαμε όσο έπρεπε!» (σελ. 17).

Πάνος Τουρλής