Ο Παναγιώτης Αγγελίδης είναι Έλληνας στρατιώτης στον στρατό που βρέθηκε στη Σμύρνη το 1922 και προχώρησε στα ενδότερα της Μικράς Ασίας. Με τη Μικρασιατική καταστροφή γλυτώνει και καταφεύγει στην Αθήνα. Εξήντα χρόνια μετά επιστρέφει στη Σμύρνη και αφηγείται στην εγγονή του την ιστορία του. Η εγγονή του, Ζωή, γνωρίζει κι ερωτεύεται έναν Τούρκο κι αυτή η γνωριμία θα αλλάξει τη νοοτροπία και των δύο και θα γεφυρώσει τυχόν κενά που προκύπτουν από τη διαφορετική φυλετική, θρησκευτική και πολιτιστική τους ταυτότητα.
Σε γενικές γραμμές μια καλογραμμένη ιστορία αγάπης. Θα επιμείνω στο πρώτο συγκλονιστικό κεφάλαιο με την καταστροφή της Σμύρνης. Ήταν γραμμένο λες από Έλληνα! Με τέτοια αμεροληψία, με τέτοια ειλικρίνεια γραμμένο. Ο συγγραφέας γράφει για όλους: και για τους Τούρκους και για τους Έλληνες. Ο Παναγιώτης εγκαταλείπει την αρραβωνιαστικιά του και την οικογένειά της, οι οποίοι επιμένουν να κρυφτούν στη Σμύρνη, μην υπολογίζοντας τις πραγματικές διαστάσεις της καταστροφής. Χρόνια μετά, ο Παναγιώτης θα επιστρέψει στη Σμύρνη, θα βρει την αρραβωνιαστικιά του που δεν τον ξέχασε και ζει μόνη και μαζί θα αναβιώσουν παλιές τρυφερές στιγμές και θα δουν τα νιάτα τους να εκπροσωπούνται από τη Ζωή και τον Γκιουν, τον Τούρκο γείτονα!
Αν δεν σας αρέσει η ιστορία της Σμύρνης και δεν σας απασχολούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις (με την έννοια της καθημερινότητας δηλαδή, της ανταλλαγής πολιτιστικών αγαθών και σκέψεων κλπ.) μην το διαβάσετε. Η αφήγηση είναι σχετικά μονοδιάστατη, με αφορμή τον έρωτα των δύο νέων ο συγγραφέας γράφει για την ελληνική και για την τουρκική νοοτροπία, την κουλτούρα, τη συμπεριφορά του ατόμου που διαφέρει από τη συμπεριφορά της ομάδας ή της αγέλης, η Ζωή γνωρίζει έναν άλλον κόσμο κι ο Γκιουν νιώθει τον εσωτερικό του κόσμο να ανατρέπεται. Διάφορα περιστατικά, όμορφες και τρυφερές ερωτικές στιγμές, αντικειμενικά σχόλια και παρουσίαση των Τούρκων και των Ελλήνων, που αξίζουν προσοχής μιας και τις έγραψε Τούρκος συγγραφέας. Κάτι άλλο μην περιμένετε. Αξίζει παρ\' όλ\' αυτά γιατί είναι καλογραμμένο, τα περιστατικά σύντομα, πουθενά δεν κάνει κοιλιά, πουθενά δεν φρενάρει, μια όμορφη ερωτική ιστορία ντυμένη σε κόκκινο και γαλάζιο. Δόξα τω Θεώ η μετάφραση είναι πολύ καλή (δεν έχω ξεχάσει ακόμη το πατατράκ από τις Πληγές του φθινοπώρου!).
Το μόνο μειονέκτημα (που κι αυτό είναι καλογραμμένο σαν κομμάτι και δείχνει σχετικά τεκμηριωμένο) είναι που ο Παναγιώτης έγινε κομμουνιστής και δοκίμασε βασανιστήρια κατά τη διάρκεια της Χούντας. Δίνει μια ολοκληρωμένη εικόνα του Παναγιώτη ως προς τα βάσανα που πέρασε και δείχνει ψαγμένο συγγραφέα (επαναλαμβάνω ότι το γράφει Τούρκος) αλλά σαν πληροφορία, σαν τμήμα του κειμένου, είναι σχετικά μικρό σε έκταση και σχετικά ασύνδετο. Αλλά αγνοήστε αυτήν την παρατήρηση και ζήστε μια διαφορετική ιστορία αγάπης.
Πάνος Τουρλής