Είχα πολύ καιρό να διαβάσω ένα καλό κατασκοπευτικό μυθιστόρημα και μάλιστα από Έλληνα. Ο Στέφανος Δάνδολος επιστρέφει δριμύτερος μετά το Αγόρι στην αποβάθρα που έχω διαβάσει και μας μυεί στα μυστικά της σκοτεινής Ευρώπης σε δύο χρονικές στιγμές της πρόσφατης Ιστορίας: στις παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και στις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Με αφορμή την ιστορία διάσημου Αμερικανού συγγραφέα που γνωρίζει μια χορεύτρια του Παρισιού, ξεδιπλώνονται τα αίτια και οι αφορμές των δύο αιματηρών πολέμων του 20ού αιώνα. Ό,τι και να γράψω είναι λίγο, γιατί το γράψιμο και η πλοκή είναι τόσο σφιχτοδεμένα και τόσο αριστοτεχνικά πλεγμένα που δε θα βοηθήσω ιδιαίτερα. Αντιθέτως, θα αποκαλύψω πράγματα που έτσι, σκέτα, θα απογοητεύσουν και δεν πρέπει. Κατασκοπεία και αντικατασκοπεία, καλοί και κακοί, Νεότουρκοι, διάσημοι συγγραφείς παγκοσμίως καταξιωμένοι, Χίτλερ και άνοδος του ναζισμού, έρωτας που δεν κατάφερε να ανθίσει λόγω των συγκυριών, μυστηριώδεις ταυτότητες, αδίστακτες δολοφονίες, σκοτεινά μυστικά από σκοτεινή κάστα μιας ομάδας εκλεκτών αντρών που παίζουν στα χέρια τους τη μοίρα της Ευρώπης, Τιτανικός, θάλαμοι αερίων και Εβραίοι, αποκαλύψεις, απάτες και αυταπάτες, διπλές ταυτότητες, Νύχτα των Κρυστάλλων, Βιρτζίνια Γουλφ, Στέφαν Τσβάιχ, Ερρίκος Σλήμαν, ανατροπές και κόντρα ανατροπές.
Όλα ξεκινούν το 1936, όταν ο συγγραφέας βλέπει τυχαία τη χορεύτρια που θεωρούσε νεκρή να περνά από μπροστά του. Και τη θεωρούσε νεκρή γιατί ήταν ο ίδιος ο ηθικός αυτουργός για τη δολοφονία της, κατ\' εντολήν των δυνάμεων του Άξονα, για τις οποίες δρούσε ως κατάσκοπος! Ο συγγραφέας ποτέ δεν ξεπέρασε τον έρωτά του γι\' αυτήν και τώρα οι τύψεις ξανάρχονται! Έτσι ξεδιπλώνεται το κουβάρι αυτής της περίπλοκης και ανατρεπτικής ιστορίας. Ποια είναι η χορεύτρια του διαβόλου; Τι κρύβει; Ποια είναι η αληθινή της ταυότητα και τα κίνητρα; Για λογαριασμό ποιων κατασκοπεύει; Τι ξέρει; Γιατί θέλουν να την εξαφανίσουν; Τον αγάπησε ποτέ; Και ο συγγραφέας; Έγραψε όντως το μοναδικό έργο που τον έκανε διάσημο ή απλώς έκλεψε έτοιμο υλικό αλλουνού; Γιατί μετάνιωσε που δούλεψε για τις δυνάμεις του Άξονα; Γιατί κρύφτηκε στην Αγγλία; Ποιες οι σχέσεις του με έναν μυστηριώδη άντρα, που τον πατρονάρει και τον καθοδηγεί; Τι κρύβεται πίσω από αυτήν την ιστορία; Γιατί επελέγη ο Χίτλερ για αρχηγός του κόμματος; Ποιος καθιέρωσε τη σβάστικα; Τι πραγματικά συμβαίνει, αν κοιτάξει κανείς πίσω από το παραπέτασμα; Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα προκύπτουν συνέχεια μέσα από τις σελίδες αυτού του συναρπαστικού βιβλίου, που δεν είναι τόσο μπερδεμένο όσο ίσως φαίνεται. Και προσοχή! τίποτε δεν είναι αυτό που φαίνεται!
Άραγε υπήρξε ποτέ το Τάγμα των Σκιών; Έζησαν πραγματικά αυτοί οι πανίσχυροι άντρες που κυβερνούν παρασκηνιακά την Ιστορία; Ή είναι ένα έξυπνο τέχνασμα για να βαφτίσουμε την Τρόικα με άλλες λέξεις :) Σύμφωνα με τον συγγραφέα: \"...το Τάγμα των Σκιών συγκροτήθηκε τη δεκαετία του 1890 ώστε να υποδουλώσει τους λαούς της Ευρώπης μέσω του χρήματος. Οι πλέον ισχυροί επιχειρηματίες και τραπεζίτες της υφηλίου, μια χούφτα άνθρωποι στην ουσία, συνασπίστηκαν στα πρότυπα της πίστης και της μυστικότητας που διαπνέουν τον τεκτονισμό, εξυφαίνοντας τις διεθνείς συνωμοσίες τους με κριτήριο το οικονομικό συμφέρον. Το σχέδιό τους ήταν...να δεσμεύουν τις κυβερνήσεις μέσα από υπέρογκα δάνεια προκειμένου να τις έχουν υπό τον έλεγχό τους και να καθορίζουν την πολιτική τους. \" (σελ. 131).
\"Το Τάγμα δεν είχε συμφέροντα μόνο στην Ευρώπη εκείνη την εποχή [1902]. Είχε αποφασίσει να προωθήσει και τη στρατιωτική ανάμειξη των ΗΠΑ στο εσωτερικό της Κούβας, σε περίπτωση απειλής κατά της ανεξαρτησίας της. Το αμερικανικό κράτος είχε διαβεβαιώσει το Τάγμα ότι, από τη στιγμή που η κυβέρνηση Πάλμα θα αποδεχόταν την εκμίσθωση των βάσεων στο Γκουαντάναμο και στην Μπαχία Χόντα, οι αόρατοι φίλοι μας θα έδεναν μέσα από τις τράπεζές τους την Κούβα για τριάντα χρόνια. Δάνεια, κύριε Γκίμπονς, δάνεια\" (σελ. 159).
Αυτό που μου έκανε εντύπωση και θα σταθώ ιδιαίτερα είναι το γεγονός ότι ο συγγραφέας κάνει εύστοχες κοινωνιολογικές και πολιτικές παρατηρήσεις που ισχύουν ειδικά σήμερα όσο ποτέ άλλοτε! Και αναρωτιέμαι: αυτά τα λόγια όντως τα είπαν οι μεγάλοι εκείνοι άντρες; Όντως οι καταστάσεις των εκάστοτε εποχών (1916 και 1937) θα οδηγούσαν κάποιον διορατικό παρατηρητή να σκεφτεί τέτοια πράγματα που βρίσκουν εφαρμογή και σήμερα; Ή ο συγγραφέας καταφέρνει να προσαρμόσει άριστα την εποχή και το κλίμα και να το ταυτοποιήσει με το σημερινό, γράφοντας παρατηρήσεις διαχρονικές και καίριες; Δείτε κάποια παραδείγματα κατωτέρω:
\"Δε συμπαθώ ιδιαίτερα τους Έλληνες, Τζον. Είναι επιρρεπείς στην κλεψιά και στη φαγωμάρα, ιδίως οι πολιτικοί τους. Βέβαια, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βρέθηκα εδώ το 1893. Όταν πτώχευσε το κράτος ζήτησαν τη βοήθειά μας. Ο τραπεζικός κύκλος που εκπροσωπώ συνήψε μια συνεργασία μακράς διάρκειας μέσω δανείων κι αυτό κάναμε, τους παρείχαμε ρευστό για να πάρει πάλι μπροστά η μηχανή\" (σελ. 244).
\"Ήρθα ξανά για νέους διακανονισμούς το \'95. Ξαφνικά νόμιζαν ότι μπορούσαν να επιβάλλουν άλλους όρους. Βλέπεις, είχαν εκλέξει πάλι νέο πρωθυπουργό, το κλίμα έπρεπε να φαίνεται ρόδινο. Φυσικά δε μας λύγισαν. Είχαν ήδη δανειστεί τέτοια υπέρογκα ποσά που όταν κληθήκαμε το 1897 να εγκρίνουμε 170.000.000 φράγκα επιπλέον ώστε να πληρώσουν τις αποζημιώσεις στην Τουρκία για την ήττα τους στον πόλεμο, αποφασίσουμε να θέσουμε το ελληνικό σύστημα υπό εποπτεία. Έχεις ακουστά τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο;...Με λίγα λόγια η Ελλάδα είναι δική μας, φίλε. Μέσα από τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο υιοθετήσαμε ένα σωρό μονοπώλια, άλας, σπίρτα, παιγνιόχαρτα, σμύριδα, σιγαρόχαρτα και φυσικά πετρέλαιο....Αυτή η χώρα είναι υποθηκευμένη για χρόνια\" (σελ. 244-245).
\"Εγώ νομίζω πως πρόκειται για οικονομικό ολοκαύτωμα! Με αιχμή του δόρατος τον Χίτλερ και με τη βοήθεια ηγετών από κάθε ήπειρο, οι τραπεζίτες πάνε να υποδουλώσουν οικονομικά τον πλανήτη. Το Τρίτο Ράιχ θα καταστρέψει τον κόσμο και οι τραπεζίτες θα τον ανοικοδομήσουν με τους δικούς τους όρους, όπως πριν από είκοσι χρόνια. Ποιος ξέρει, ίσως μια μέρα να μη χρειάεζεται καν η απειλή ενός πολέμου: κάθε αδύναμη χώρα θα έχει να επιλέξει ανάμεσα στον αργό θάνατο της οικονομικής εισβόλής και τον γρήγορο θάνατο της οικονομικής απομόνωσης. Και μην εκπλαγείς τότε αν δεις και τραπεζίτες να διορίζονται πρωθυπουργοί. Γιατί προς τα κει τσουλάει το πράγμα!\" (σελ. 274-275).
\"-Στην πράξη λοιπόν τι μορφή θα μπορούσε να έχει μια ευρωπαϊκή ένωση προς όφελος της Γερμανίας; -Ένα αναπτυγμένο κέντρο και μια περιφέρεια που θα λιμοκτονεί. Η Γερμανία θα έχει τον πλήρη έλεγχο επί των χωρών αυτού του μπλοκ, θα τιμωρεί τους απείθαρχους εταίρους και θα αποπέμπει τα περιττά κράτη. -Αφού προηγουμένως τα πτωχεύσει και τους πάρει ό,τι έχουν και δεν έχουν... -Άρα κάθε αδύναμη χώρα στην Ευρώπη θα καταντήσει απλώς μια μετοχή.... -Κι αν η Γερμανία κηρύξει τον πόλεμο στους πάντες και φάει πάλι τα μούτρα της;... -Ίσως το ζητούμενο δεν είναι καν ο Χίτλερ όσο τούτο ακριβώς το σχέδιο, μια πανίσχυρη ευρωπαϊκή ένωση, που για να ανατείλει πρέπει να σβήσουν όλα όσα ισχύουν σήμερα. Το σύνηθες μέσο για να σβήσει κάτι στην Ιστορία είναι ο πόλεμος. Οπότε σε ένα σενάριο τόσο δαιδαλώδες...ο Χίτλερ δεν είναι παρά ο δούρειος ίππος τους, το σύμβολο που κάποια σκοτεινά μυαλά αποφάσισαν να θυσιαστεί ώστε από τα ερείπια του πιο καταστροφικού πολέμου όλων των εποχών να αναδυθεί η πραγματική Γερμανία του μέλλοντος και μια νέα Ευρώπη\" (σελ. 301-302).
Πάνος Τουρλής