Έχει χαρακτηριστεί ως ο "σημαντικότερος ζων πεζογράφος της Αμερικής". Για μένα ο Φίλιπ Ροθ είναι από τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Ακόμα και βιβλία του που βρίσκω ότι υστερούν σε σύγκριση με προηγούμενά του, όπως το τελευταίο "Η ταπείνωση" (Πόλις, 2010, μετ. Κατερίνα Σχινά) δεν παύουν να με ελκύουν και δεν παραλείπω να διαβάζω με μεγάλο ενδιαφέρον οτιδήποτε εκδώσει.
Τα πιο πρόσφατα βιβλία του, "Καθένας", Φεύγει το φάντασμα", "Αγανάκτηση", είναι σαφώς συντομότερα από προγενέστερα έργα κι έχουν ένα κοινό θέμα: τα γηρατειά, την έκπτωση του σώματος, την ψυχολογική κατάπτωση της τρίτης ηλικίας. (Στην "Αγανάκτηση" μπορεί ο ήρωας να είναι ένας νεαρός, αλλά η υπόθεση δίνεται σαν ανάμνηση από τη δεκαετία του '50).
Πρωταγωνιστής στην "Ταπείνωση" είναι ο 65χρονος Σάιμον Άξλερ, διάσημος ηθοποιός του θεάτρου που ξαφνικά συνειδητοποιεί πως δεν μπορεί να παίξει πια. "Είχε χάσει τη δύναμη να σαγηνεύει. Η ορμή του είχε ξοδευτεί. Ποτέ δεν είχε αποτύχει στο θέατρο, ό,τι είχε κάνει ήταν ρωμαλέο και πετυχημένο, ξαφνικά όμως είχε συμβεί κάτι τρομερό: δεν μπορούσε να παίξει. Μόλις ανέβαινε στη σκηνή τον κυρίευε αγωνία. Ενώ παλιά ήταν βέβαιος ότι θα είναι καταπληκτικός, τώρα ήξερε ότι θα αποτύχει. Είχε συμβεί τρεις φορές στη σειρά και, μετά την τελευταία, κανένας πια δεν ενδιαφερόταν, κανένας δεν ερχόταν να τον δει. Δεν μπορούσε να συγκινήσει το κοινό. Το ταλέντο του είχε σβήσει".
Έτσι αρχίζει το μυθιστόρημα. Η άσχημη ψυχολογική του κατάσταση επιδεινώνεται όταν η γυναίκα του, μια πρώην χορεύτρια, τον εγκαταλείπει πηγαίνοντας να βοηθήσει τον ναρκομανή, από προηγούμενο γάμο, γιο της. Η παραμονή του Άξλερ σε μια ψυχιατρική κλινική δεν βοηθά και πολύ, ίσως μάλιστα η επαφή του με παρ' ολίγον αυτόχειρες να χειροτερεύει την κατάστασή του. Μάταια επίσης ο ατζέντης του προσπαθεί να τον πείσει να επανέλθει στο θέατρο.
Τα πράγματα φαίνονται να αλλάζουν όταν συνδέεται ερωτικά με την Πεγκίην, τη σαραντάχρονη λεσβία κόρη ενός ζευγαριού ηθοποιών, παλιών του φίλων, που την είχε γνωρίσει μικρό κοριτσάκι. Η σύντροφος της Πεγκίην την είχε εγκαταλείψει, αποφασισμένη να αλλάξει φύλο. Όπως θα φανεί όμως στη συνέχεια, ο δεσμός της Πεγκίην με τον Άξλερ ήταν από μέρους της μόνο μια αποτυχημένη προσπάθεια διαφοροποίησης των ερωτικών της προτιμήσεων, γιατί σύντομα θα τον εγκαταλείψει για μια άλλη γυναίκα.
Δεν ξέρω τι εξυπηρετεί η λεπτομερής περιγραφή των σεξουαλικών συνευρέσεων και σεξουαλικών παιγνιδιών, που από κριτικούς έχουν χαρακτηριστεί σχεδόν πορνογραφικά. Να είναι άραγε η ύστατη προσπάθεια του ηλικιωμένου ηθοποιού να ξανανιώσει νέος; Ή μήπως για να επιταθεί η αντίθεση με την τραγικότητα του τέλους; Άλλωστε όχι τυχαία, νομίζω, το μέρος αυτό του βιβλίου τιτλοφορείται "Η τελευταία πράξη".
"Η ταπείνωση" δεν είναι ασφαλώς από τα καλύτερα έργα του Ροθ. Δεν παύει όμως να διαβάζεται με ενδιαφέρον, προπάντων από όσους γνωρίζουν και αγαπούν το σπουδαίο αυτόν συγγραφέα, που στα 77 του χρόνια ήδη προαναγγέλλει το επόμενό του βιβλίο, που θα έχει τίτλο "Νέμεσις".
Κίκα Ολυμπίου
αναδημοσίευση από το blog: http://anagnostria.blogspot.com/