Στις 31 Οκτωβρίου 2002, τη Νύχτα του Σάουιν, η Στεφανία Λεβίδη, που βρίσκεται σε ένα πάρτι στη βόρεια Αγγλία, γνωρίζει έναν μυστηριώδη άντρα που τη φέρνει αντιμέτωπη με τον εαυτό της και τις επιθυμίες που είχε κρύψει βαθιά μέσα της, υποταγμένη στους εκβιασμούς του πλούσιου πατέρα της. Από κείνη τη νύχτα η ζωή της παίρνει μια απότομη στροφή 180 μοιρών, αρχίζει να κυνηγάει το όνειρό της και να ζει αυτά που πραγματικά θέλει. Κι όμως, όταν φτάνει στην κορύφωση των επιδιώξεών της, εξαφανίζεται από προσώπου γης. Τι συνέβη λοιπόν εκείνη τη Νύχτα του Σάουιν; Γιατί άλλαξε ριζικά η συμπεριφορά της; Ποιος είναι ο μυστηριώδης άντρας που μπαινοβγαίνει στη ζωή της κι από τον οποίο νιώθει έντονη σεξουαλική και όχι μόνο εξάρτηση;Η Νύχτα του Σάουιν είναι η κέλτικη αντίστοιχη της γιορτής του Χάλογουιν και της Ημέρας των Νεκρών (Dia de Muertos) και γιορτάζεται τέλη Οκτώβρη με αρχές Νοέμβρη. Είναι η περίοδος που «οι πύλες μεταξύ θνητών και νεκρών ανοίγουν. Οι ψυχές δραπετεύουν από τον άλλο κόσμο» (σελ. 100). Σε αυτήν την περίοδο οι Κέλτες γιόρταζαν την έναρξη του νέου έτους. «Ουσιαστικά μιλάμε για το τέλος της θερμής περιόδου και τον ερχομό του σκοτεινότερου εξαμήνου του έτους» (σελ. 230). Για τον λόγο αυτόν η Στέφη δε θέλει να συμμετάσχει στο πάρτι που οργανώνει ο συγκάτοικός της τη νύχτα της 31ης Οκτωβρίου στο σπίτι τους. Εκείνη τη νύχτα λοιπόν αυτό το κορίτσι, γόνος πλούσιου και ισχυρού παράγοντα της Ελλάδας, στενά δεμένη με τη νεκρή πλέον γιαγιά της που της είχε διδάξει τις αρετές της τέχνης, της μουσικής και της ζωγραφικής, τσαλαπατώντας τα όνειρα του πατέρα της για λαμπρές σπουδές, η Στέφη λοιπόν, γνώρισε μια μυστηριώδη φιγούρα και τα πάντα άλλαξαν.
Το μυθιστόρημα ακροβατεί ανάμεσα στον ρεαλισμό και τη φαντασία, χωρίς να περνάει ξεκάθαρα σε καμία πλευρά από τις δύο. Είναι τυλιγμένο στην πάχνη των τοπίων της Σκοτίας και φωτίζεται αμυδρά από τη λάμψη της επιθυμίας που γεννιέται στην καρδιά ενός ανθρώπου που δεν τόλμησε να κοντραριστεί με την καθεστηκυία τάξη. Η συγγραφέας απέδωσε με τον καλύτερο τρόπο την καθημερινότητα και τη νοοτροπία των φοιτητών που σπουδάζουν στην Αγγλία, αποτύπωσε μοναδικά τρεις υπέροχους κεντρικούς χαρακτήρες και δεν εγκατέλειψε τον αναγνώστη ούτε στιγμή όσο σχοινοβατούσε ανάμεσα στη μαγεία και την αλήθεια που προσφέρει αφειδώς το βιβλίο της.
Ο Σίμος και ο Κίμων έγιναν φίλοι στη δευτέρα λυκείου, προερχόμενοι από εντελώς αντίθετα κοινωνικά στρώματα. Ο Σίμων, γοητευτικός και επιρρεπής σε αθώα σκάνδαλα που πονοκεφαλιάζανε τον πάμπλουτο πατέρα του, και ο Κίμων, κλειστός και αφοσιωμένος στα χόμπι του και στις επιδόσεις του, δέθηκαν με ειλικρίνεια και με μια σχέση που άντεξε στον χρόνο. Ένα βράδυ, στη δεξίωση που παρέθεσε ο πατέρας του Σίμου για τα γενέθλιά του, του προξένεψε τη Στεφανία, κόρη στενού του φίλου. Αυτοί είναι οι τρεις κεντρικοί ήρωες που χαϊδεύει η Νύχτα του Σάουιν και τους ψιθυρίζει αποσπασματικά στο αυτί ανομολόγητα μυστικά ψυχής.
Τον Σίμο δεν τον αγάπησα σχεδόν καθόλου. Από την αρχή φάνηκε κορτάκιας και επαναστάτης αλλά μόνο για όσο έφτανε το άυλο λουρί της σιγουριάς του πατέρα του. Ανταποκρίθηκε στο προξενιό με ζέση, χωρίς ποτέ να γνωρίσει ουσιαστικά τη Στέφη και άφηνε μεγάλο περιθώριο στον δικό της πατέρα να παρεμβαίνει και να τους εξαναγκάζει να τα βρίσκουν όποτε διαφωνούν. Αυτό είναι και η μεγάλη αντίθεση με τον πράο χαρακτήρα του Κίμωνα, που δεν παίρνει ξεκάθαρα θέση υπέρ ή κατά του Σίμου και της Στέφης, παρόλο που τα συμπεριφορικά λάθη είναι εξόφθαλμα. Ο Κίμων κρατάει μια αξιοζήλευτη και υποδειγματική ουδετερότητα, χωρίς όμως να αδιαφορεί για τα τρυφερά φιλικά αισθήματα που του γεννιούνται για την κοπέλα. Δεν είναι τυχαίο που ο Κίμων είναι αυτός που ξεκινάει την αναζήτηση για τη Στέφη, είναι εκείνος που κινεί γη και ουρανό και αγωνίζεται να την πείσει να του ανοιχτεί, να του μιλήσει, μήπως και τη νιώσει καλύτερα και τη βοηθήσει ουσιαστικότερα πριν αλλάξουν τα πάντα γύρω τους.
Η Στέφη λοιπόν είναι μια κοπέλα που έχει τις ίδιες καταβολές με τον Σίμο, έναν άντρα που ποτέ δεν αγάπησε, χάρη στη Νύχτα του Σάουιν όμως επαναστατεί ουσιαστικά. Αδιαφορεί για το οικονομικό υπόβαθρο του πατέρα της, στηρίζεται στις δικές της δυνάμεις και κάνει τα όνειρά της πραγματικότητα. Τι είναι όμως αυτό που χάνει στην πορεία και διαρκώς το αναζητάει; Τι πραγματικά τη συνδέει με τον άγνωστο άντρα που γνώρισε στο πάρτι του συγκατοίκου της;
Το μυθιστόρημα ξεφεύγει αρκετά από τις τετριμμένες περιγραφές και την πεπατημένη πλοκή. Εκτός από την αφθονία καλολογικών στοιχείων, τις σωστές και μετρημένες μεταφορές και παρομοιώσεις, δε διστάζει στιγμή να ανατρέψει όσα έχουν διαδραματιστεί ως εκείνο το σημείο των αλλαγών, χωρίς να προετοιμάζει τον αναγνώστη. Σε πολλά μυθιστορήματα, κυρίως ελληνικά, αν υπάρξει στροφή στην εξιστόρηση οι συγγραφείς βάζουν σταδιακά τον αναγνώστη στο νέο περιβάλλον που θα στηθεί μπροστά στα μάτια του. Σε αντίθεση λοιπόν με αυτές τις επιλογές, η κυρία Μάνγγελ προτιμά να σταματήσει την πλοκή σε ένα συγκεκριμένο σημείο και να την προχωρήσει π.χ. δέκα χρόνια μετά, εντάσσοντας όμως όλα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την κατανόηση των αλλαγών στο χρονικό διάστημα που παρήλθε. Φανταστείτε μια ηρωίδα μυθιστορήματος να έχει μια συγκεκριμένη καθημερινότητα και στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο να έχουν έρθει τα πάνω κάτω και μέσω των γεγονότων που διαδραματίζονται να συμπεραίνει ο αναγνώστης τι συνέβη στο διάστημα που παρήλθε. Η ενδιαφέρουσα κεντρική ιδέα, η καλοδουλεμένη γραφή και αυτές οι διαρκείς αλλαγές στην πλοκή κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον μου, με εξιτάρανε και με παρέσυραν ως την τελευταία σελίδα, όπου κατέληξα ασθμαίνοντας μεν, ικανοποιημένος δε.
Όπως έγραψα και στην αρχή, πάμπολλες λεπτομέρειες αποκρύπτονται ή τουλάχιστον δε βγαίνουν ξεκάθαρα στο φως, οπότε τίποτα δεν είναι απτό και στέρεο. Έτσι και η ιστορία της Στέφης αυτή καθαυτή φωτίζεται από όλες τις πλευρές, φτάνοντας στο σημείο να υπάρξει ακόμη και μια απόπειρα ρεαλιστικής και ψυχιατρικής καταγραφής των γεγονότων, που είναι αληθοφανέστατα και ταιριάζουν απόλυτα με την πολυπρισματικότητα της ιστορίας, σύντομα όμως ακόμη κι αυτή η ιδέα εγκαταλείπεται, μόνο και μόνο για να συνοδευτεί από τη μεγαλύτερη ανατροπή όλου του βιβλίου. Σε αυτό το υπέροχο μυθιστόρημα παρελαύνουν και δευτερεύοντες χαρακτήρες, όπως η φίλη της Στέφης, Άση, ή ο αγαπημένος μου ανώνυμος χωρικός στη βόρεια Σκοτία. Όλοι μαζί και ο καθένας μόνος του αγωνίζονται να καταλάβουν καλύτερα τις αντιλήψεις και τη στάση ζωής της Στέφης, η οποία εξακολουθεί να γλιστράει από τα χέρια όλων σαν κινούμενη άμμος.
Η «Νύχτα του Σάουιν» είναι ένα διαφορετικό, πρωτότυπο μυθιστόρημα, που σε ταξιδεύει στα μακρινά τοπία της Σκοτίας αλλά και της ανθρώπινης ψυχής, καταγράφοντας μια ιστορία γεμάτη ανατροπές, εμπόδια και ανολοκλήρωτους έρωτες με βαθιά διεισδυτική ματιά. Η φρέσκια γραφή, οι ρεαλιστικότατες πράξεις και αντιδράσεις των ηρώων, η λεπτοδουλεμένη εξισορρόπηση ανάμεσα στο αληθινό και το φανταστικό, η διαρκής εναλλαγή σκηνών, τα έξυπνα αφηγηματικά ευρήματα είναι συστατικά ενός μυθιστορήματος που θα συναρπάσει και θα μαγέψει όποιον το επιλέξει. Είστε έτοιμοι για ένα διαφορετικό ταξίδι μέσα σας και γύρω σας; Γιατί… «…η αγάπη είναι το μεγαλύτερο φάρμακο σαν το ‘χεις και το χειρότερο φαρμάκι σαν σου λείπει» (σελ. 261).
Πάνος Τουρλής