Μια έφηβη εξαφανίζεται από την κατασκήνωση όπου περνούσε τις διακοπές της. Ένας ηλικιωμένος συμπαραστέκεται στη γυναίκα του που νοσηλεύεται με εγκεφαλικό, με την οποία τον δένουν χιλιάδες αναμνήσεις, μία τραγωδία κι ένα μυστικό. Μια σερβιτόρα δεν είναι μόνο ο άνθρωπος που φέρνει τους καφέδες αλλά και μια γυναίκα δυνατή και αισιόδοξη. Ένας πατέρας φυλακίζεται για έναν φόνο που ίσως και να μην έκανε. Τρία χρυσά αστέρια ψάχνουν τον νόμιμο ιδιοκτήτη τους. Τι συνδέει άραγε αυτά τα φαινομενικά ετερόκλητα στοιχεία και πώς ενώνονται οι ζωές των χαρακτήρων του βιβλίου;
Το νέο μυθιστόρημα του Σπύρου Πετρουλάκη το χαρακτηρίζει μια φρέσκια μάτια και πειραματίζεται μ’ έναν διαφορετικό θεματικό ιστό. Φεύγει από τον αποκλειστικό κινητήριο μοχλό του έρωτα και ζωντανεύει με την προσεκτική πένα του διάφορες παράλληλες ιστορίες γεμάτες μυστήριο, αγωνία, συγκίνηση και ένταση, συγκροτώντας στο τέλος μια πολυπρισματική πλοκή που με κράτησε ως την τελευταία λυτρωτική σελίδα. Η δικαίωση, η τιμωρία, η εκπλήρωση, η αντοχή, η δοτικότητα πρωταγωνιστούν σε ένα μυθιστόρημα που αποκαλύπτει σταδιακά τα μυστικά του και συστήνει ενδιαφέροντες χαρακτήρες: την έφηβη Φένια που βλέπει τη ζωή της ν’ αλλάζει δραματικά μέσα σε μια μέρα, τη Ναταλία και τον Πάτροκλο που κουβαλούν ένα βάρος από το παρελθόν, τον ηλικιωμένο Διονύση από την Ιθάκη και την άρρωστη γυναίκα του, Αντωνιάνα, με την οποία ενώθηκαν στα δύσκολα χρόνια του Εμφυλίου, την αγαπημένη μου Ελευθερία με τον δικό της ψυχολογικό σταυρό και τον Στράτο, που όλα τον καταδεικνύουν για δολοφόνο της γυναίκας του. Ενορχηστρωμένοι σωστά και με ψυχογραφήματα που ανταποκρίνονται στις αλλαγές που συντελούνται γύρω τους ζωντανεύουν μ’ έναν τρόπο που μ’ έκανε να νιώσω πως ανασαίνουν δίπλα μου, ζουν και μιλάνε σα να μην είναι αποτυπωμένοι σε χαρτί.
Για παράδειγμα, η Ελευθερία, με υπέροχα κεντίδια προσωπικότητας, με σθένος και αντοχές, χιούμορ έξυπνο και ταιριαστό σε δύσκολες στιγμές που αλαφραίνει την κατάσταση, με την προσωπική της οικογενειακή τραγωδία που έδειξε διακριτικά το μεγαλείο της ψυχής της έτσι όπως ήρθε στο φως, ήταν μια γυναίκα που την αγάπησα και θέλησα πραγματικά να γνωρίσω, έτσι και ήταν πραγματικός άνθρωπος. Αρχικά δείχνει να έχει ζήσει πολλά και με την πείρα της υποστηρίζει έναν ηλικιωμένο άντρα όσο επισκέπτεται τη γυναίκα του, σταδιακά όμως εξελίσσεται σε έναν φίλο καρδιάς και τελικά σε μια ηρωίδα μάνα που, όχι μόνο δε λυγίζει, αλλά ατσαλώνεται και πεισμώνει για να αντέξει μέσα από τη δοτικότητα απέναντι στους ανθρώπους που συναναστρέφεται. Θα μπορούσε να είναι απρόσιτη και μισάνθρωπος, θα μπορούσε να απομυζεί τη χαρά και την ευτυχία των γύρω της ή να τους ζηλεύει, η Ελευθερία του Σπύρου Πετρουλάκη όμως είναι ένα ατόφιο διαμάντι. Στο ίδιο περίπου μοτίβο κινούνται και οι υπόλοιποι, πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές, αναπνέουν και ζουν μέσα σε μια κρυστάλλινη γυάλα όπως αυτή στο εξώφυλλο, που όμως θα έρθει η στιγμή που θα σπάσει και τότε το οξυγόνο ίσως να μην το αντέξουν όλοι.
Η ιστορία είναι γεμάτη πρωθύστερα που με ταξίδεψαν από το πιο μακρινό ως το πιο κοντινό σήμερα και φώτισαν σκοτεινά σημεία ακριβώς τη στιγμή που έπρεπε, αυξάνοντας έτσι την ένταση της πλοκής και ταυτόχρονα αφήνοντας νέες ερωτήσεις που κι αυτές θα απαντηθούν με τη σειρά τους. Τα κεφάλαια είναι ευσύνοπτα αλλά και μεγαλύτερης έκτασης, με επικεφαλίδες που τονίζουν ακριβώς τη χωροχρονική τοποθέτηση της δράσης, κάτι που βοήθησε αρκετά την ανάγνωση κι όσο πλησίαζε το τέλος τόσο τα επιμέρους νήματα κόβονταν σε καίριο σημείο. Η κλιμάκωση της αγωνίας όσο ζύγωνε το τέλος ήταν κάτι που δεν έχω βιώσει σε τέτοια ένταση, τουλάχιστον ως τώρα, ενώ μ’ άρεσε επίσης που ο συγγραφέας δε χαρίστηκε στους χαρακτήρες του, μιας και τους άλλαξε αληθοφανώς και λελογισμένα όλους (ή… σχεδόν όλους).
Κανείς δεν αμφισβητεί πλέον το γνώριμο και οικείο στυλ του Σπύρου Πετρουλάκη, απλώς εδώ ένιωσα σα να βρήκε τον προορισμό του. Εκτός από την καλοδουλεμένη πλοκή που ήδη ανέφερα, θαύμασα την ικανότητά του να με ταξιδέψει στα βουνά της Ευρυτανίας, σε ένα απομονωμένο καταφύγιο όπου θα διαδραματιστεί μεγάλο μέρος του βιβλίου. Εξυμνεί την καταπράσινη και άγρια φύση των βουνών, τονίζει τα χρώματα και τις μυρωδιές, δείχνει τα πεύκα, τις λίμνες, τα ρυάκια, με βοηθάει να κλείσω τα μάτια και ν’ αφεθώ στο σπάνιο κάλεσμα του θυμαριού και της ρίγανης, να χαϊδέψω από απόσταση ζαρκάδια και τρυποκάρυδους… Ένα ολόκληρο, φωτεινό, ζωντανό ελληνικό τοπίο επηρέασε και ενέπνευσε τον συγγραφέα να φτιάξει έναν απίθανο καμβά που θα βοηθήσει κάποιους ήρωές του να πάρουν σημαντικές αποφάσεις και να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας.
Η δύναμη της συγχώρεσης, η πίκρα της αδικίας που αποζητά επανόρθωση, ένα παιδί και μια δολοφονία, τρία χρυσά αστέρια και μια σημαντική απόφαση περιμένουν τη «Νύχτα της αλήθειας» για να έρθουν στο φως. Το μυθιστόρημα είναι ένα στρωτό, γλυκό και ταυτόχρονα σκληρό κείμενο με τρισδιάστατους χαρακτήρες, αναπάντεχες εξελίξεις και πολλά νοήματα που με ταξίδεψε, με εξέπληξε και με γέμισε αγωνία και ποικίλα συναισθήματα.
Πάνος Τουρλής