Τρελαίνομαι να ανακαλύπτω διαμαντάκια σε εκδοτικούς οίκους που εγώ τουλάχιστον δεν τους έχω συνδυάσει με τη λογοτεχνία. Ο Φιλιππότης, σοβαρός και έγκριτος εκδοτικός οίκος, με ένα σωρό μελέτες γύρω από ποικίλα θέματα, με χαρά διαπίστωσα ότι βγάζει και λογοτεχνικά κείμενα (ξύπνα, η Μάρω Βαμβουνάκη από κει κυκλοφορεί!). Τέλος πάντων, το βιβλίο το έχω διαβάσει τρεις φορές ως τώρα και δεν το χορταίνω!Η νοσοκόμα συγγραφέας, μάλλον με αφορμή κάποιες συναντήσεις με τροφίμους γηροκομείων (\"τα σπίτια των αντίο\"), έχει γράψει μια λυρικότατη συλλογή διηγημάτων, που όσο ωραία και καλογραμμένα είναι άλλο τόσο πόνο κρύβουν βαθιά μέσα τους. Ηλικιωμένοι άνθρωποι και οι ιστορίες τους, άλλες μικρές, άλλες μεγάλες, άλλες αστείες, άλλες γλυκόπικρες, σε όλες όμως εκπροσωπείται η ανθρώπινη μοναξιά και η απαξίωση ενός ανθρώπου που σε έφερε στη ζωή και τώρα δεν προλαβαίνεις να τον κοιτάξεις, τάχαμου η πίεση της δουλειάς, τα παιδιά σου, ένα σωρό δικαιολογίες για να μην ακουσεις τη λέξη \"φταις\".
Άνθρωποι με τις παραξενιές και τις ιδιοτροπίες τους, τον προσωπικό τους αγώνα να αναστήσουν μια οικογένεια, δυο ανθρώπους που αντί για νερό στα γεράματα τούς έδωσαν χολή. Ύφος, γλώσσα, καλολογικά στοιχεία παντού. Μα πολύ όμορφα και τρυφερά κείμενα παρά το πικρό τους περιεχόμενο. Η εισαγωγή της Μάρως Βαμβουνάκη σου δίνει ένα γερό πρώτο χαστούκι κι όμως μην διστάσετε να διαβάσετε αυτές τις ιστορίες. Εξαιρετική η φωτογραφία στο εξώφυλλο, ανεμελιά, αθωότητα, ομορφιά, μόδα της εποχής (από φωτογραφία του 1866).
Τι να πρωτοξεχωρίσω; Την ιστορία του Ιάκωβου και της Ήβης, που γιόρτασαν εξήντα χρόνια παντρεμένοι και έναν χρόνο μετά ο Ιάκωβος πέθανε στον ύπνο του, έχοντας στη φούχτα του το χέρι της Ήβης, όπως κάθε βράδυ;Την ιστορία του αγνού έρωτα τηου Κωνσταντή και της Αρετής, την οποία οι γονείς της πάντρεψαν με το ζόρι με τον Φώτη αλλά εκείνη πρόλαβε να ειδοποιήσει τον Κωνσταντή της να έρθει να την κλέψει αλλά ο Κωνσταντής το βράδυ του γάμου της έπεσε από το άλογο και σκοτώθηκε από τη λαχτάρα του να τρέξει κοντά της; Και πολλές άλλες ιστορίες. Έρωτες, αδικίες, πόλεμοι, μοναχική ζωή, ασκητισμός, ιστορίες ανθρώπων που ενοχλούσαν με την παρουσία τους το σήμερα και παραπετάχτηκαν στην άκρη του κόσμου.
Τι να πρωτοδιαλέξω από αποσπάσματα:
\"Αλλά η μοναξιά είναι σαν τη θάλασσα. Σου αρέσει, τη συνηθίζεις, την αγαπάς, σε συντροφεύει κάποιες φορές, ίσως να τη χαίρεσαι ή να την αποζητάς. Αλλά όταν ανακαλύπτεις την απεραντοσύνη της, κουράζεσαι, βυθίζεσαι...\" (σελ. 43).
\"Ο βουδισμός διδάσκει να συμπονάς τον συνάνθρωπο, ο χριστιανισμός να τον αγαπάς. Η συμπόνια είναι απλή, είναι στη φύση μας. Η αγάπη είναι άσκηση. Ο χριστιανισμός έχει κόπο. Θέλει θυσίες\" (σελ. 62).
\"-Όμως κάνατε καλές οικογένειες. Δεν είχατε προβλήματα με διαζύγια όπως η γενιά μας. -Δεν υπήρχαν τέτοια, κυρά μου. Παρακάλαγες μόνο να σου βγει καλός. Αλλά και στραβόξυλο να ήταν, τι θα έκαμες; Υπομονή! Άνδρας σου ήτανε. Ε! Με τα χρόνια και τα παιδιά τον πόναγες, όσο να \'ναι!\' (σελ. 84)(ακούγονται παρωχημένα αλλά τόσο γνήσια και αληθινά, ακόμη κλαίω γι\' αυτήν την αλλαγή νοοτροπίας!)
\"Η θλίψη μ\' έχει ποτίσει ως τα κόκαλά μου. Όταν παραπονιέμαι για πόνους στα κόκαλα, είναι η θλίψη. Σαν τον καρκίνο, που όταν φτάνει στα κόκαλα, σε πεθαίνει. Δεν την αισθάνομαι πια. Έγινε φύση μου\" (σελ. 94).
\"Διαβάζω μυθιστορήματα για να ζω εκεί. Αν κάποιο μ\' αρέσει, τρέμω μην τελειώσει και επανέρθω στη ζωή μου. Και ξέρεις γιατί; Γιατί δεν έχω πια ζωή\" (σελ. 94).
\"-Ο έρωτας έχει πολύ πόνο, φοβάμαι την έντασή του. - Και προτιμάς την ουδετερότητα, το τίποτα, από το να ζεις; Και εντέλει να πονέσεις! Γιατί όχι; Ο έρωτας είναι μόνο καλός, γιατί, αν δουλευτεί, γίνεται αγάπη. Το πάθος δημιουργεί τα προβλήματα. Μα είναι θεϊκό δώρο ο έρωτας. Αν δεν ερωτευθείς, δεν μπορείς να καταλάβεις και να ζήσεις το Ευαγγέλιο. Ο έρωτας σου δίνει μαθήματα ταπείνωσης. Έτσι ώστε, όταν βρεθείς σε μάχη με τον εαυτό σου, για να ασκήσεις ταπείνωση, θυμάσαι πόσο απλή ήταν αυτή η αρετή με τον άνθρωπο που ήσουν ξετρελαμένη. Η χημεία με τον άλλον είναι δόλωμα. Δόλωμα για να τον προσεγγίσεις, να τον ερωτευθείς, να τον ζήσεις και, μέσα από αυτόν τον άλλον, να γνωρίσεις και να καλλιεργήσεις τον εαυτό σου. Να πορευθείς προς τον Θεό. Ο έρωτας έχει διαστάσεις αιωνιότητας και θεώσεως. Δεν είναι μόνο σώμα. Ίσως να μην είναι καν σώμα. Ξέρεις πόσο μίζερη, άδεια και συμβατική ζωή έζησαν όσοι δεν αφέθηκαν ή δεν ξέρανε να ερωτευθούν; Ταλέντο είναι και ο έρωτας. Δεν το έχουν όλοι. Τι θα άξιζε η ζωή σου αν δεν είχες στιγμές χημείας, αγάπης, ερωτισμού;; Στίγμες που για χίλιους δύο λόγους μπορεί να μείνανε μόνο στιγμές. Όμως πόσα σου δώσανε και πόσα θα είχες στερηθεί, ακόμα και από αυτόν τον πόνο που λες, που μόνο δημιουργικός είναι κι ας φθάνεις σε αδιέξοδο!...Λοιπόν επιμένω να σε καταριέμαι να ερωτευθείς πολύ\" (σελ. 106-107).
\"Υπάρχουν ηθοποιοί συναισθημάτων στην ίδια τους τη ζωή; Μπορείς να υποκριθείς πετυχημένα συναίσθημα δυνατό και αληθινό; Μα τότε οι μεγαλύτεροι ηθοποιοί δεν είναι οι βραβευμένοι και οι αναγνωρισμενοι αλλά όσοι παίζουν στη ζωή τους. Θέλει πολύ ταλέντο να υποκρίνεσαι μέσα στην αλήθεια σου, σκοτώνοντας έτσι τον εαυτό σου και τον άλλον. \"(σελ. 110). (γενικά οι σελίδες 109-111 είναι εικόνισμα για τη ζωή μας!)
κι ένα κολπάκι για πλεκτά!
\"\"Έβραζε λοιπόν ρύζι σε μια μεγάλη κατσαρόλα και στο ζουμί του, όταν άρχιζε να κρυώνει, βουτούσε όλο το πλεκτό μέσα. Κατόπιν σιγά σιγά το σιδέρωνε και, πραγματικά, το αποτέλεσμα ήταν πάνω από κάθε προσδοκία...-Τα κοπανέλια, Σίσσυ μου, είναι πιο δύσκολα. Στο πλύσιμο ζαρώνουν λόγω της κλωστής τους και γίνονται σαν κόμπος. Τα κοπανέλια δεν θέλουν ρυζόζουμο, έχουν άλλο τρόπο. Σε ζεστό νερό διαλύεις ζάχαρη και, όταν αυτό κρυώσει, βουτάς μέσα το κοπανέλι. Ξέρω πως εσείς οι μοντέρνες νοικοκυρές δεν θα τα κάνετε αυτά. Σήμερα έχετε τόσες ευκολίες αλλά εγώ στα λέω για να μαθαίνεις τους παλιούς, δικούς μας τρόπους\" (σελ. 28-29).
Πάνος Τουρλής