Η εξαφάνιση της Λάουρα

του Andrea Camilleri

Η Λάουρα είναι νέα, όμορφη και δημοφιλής. Έχει γράψει ένα μυθιστόρημα, ειδικεύεται στην Ιστορία της Τέχνης και είναι παντρεμένη μ’ έναν αρκετά μεγαλύτερό της άντρα, διάσημο συγγραφέα. Μια μέρα αυτή η γυναίκα εξαφανίζεται και ο σύζυγός της απευθύνεται στον επιθεωρητή Μαουρίτσι. Πρόκειται για δολοφονία, απαγωγή ή εθελούσια έξοδο; Γιατί δεν επικοινώνησε κανείς ακόμη για λύτρα; Τι νόημα έχουν διάφορα αντικείμενα που αρχίζουν να εμφανίζονται ξαφνικά κατά την πορεία του μυθιστορήματος; Πόσο σημαντικό ρόλο σε όλα αυτά παίζει το δημιούργημα του Φρα Αντζέλικο «Μη μου άπτου» που απεικονίζει την εμφάνιση του Χριστού στη Μαρία Μαγδαληνή μετά την Ανάστασή Του;

Όπως στην «Αίτηση για τηλέφωνο», έτσι κι εδώ ο Αντρέα Καμιλλέρι ακολουθεί τη θεατρική σχεδόν γραφή, χωρίς περιγραφές τόπων και ανθρώπων, καλολογικά στοιχεία ή επεξηγήσεις. Τα κεφάλαια έχουν ως επικεφαλίδα τους μια ημερομηνία, αφήνοντας τον αναγνώστη να συμπεράνει μόνος του πού βρίσκεται χρονικά (πριν ή μετά την εξαφάνιση) ενώ η δράση εκτυλίσσεται κυρίως μέσα από τους διαλόγους μεταξύ των χαρακτήρων ή από άρθρα σε εφημερίδες και ιδιόχειρες επιστολές ενώ η κεντρική ιδέα είναι εμπνευσμένη από κείμενο του T. S. Elliot που παρατίθεται κι αυτό, έστω αποσπασματικά, αφήνοντας χώρο στον αναγνώστη να ταυτίσει μόνος του τη σχετικότητά του με την ιστορία του βιβλίου, λίγες σελίδες πριν το τέλος.

Η Λάουρα είναι μια πολυσχιδής προσωπικότητα, της οποίας κάθε κομμάτι φωτίζεται λίγο περισσότερο όσο προχωράει η πλοκή μέσω αφηγήσεων συζύγου ή φιλενάδων ή εραστών και πάντα υποκειμενικά. Πρόκειται για ένα πλάσμα που ανέκαθεν αποζητούσε τις συγκινήσεις και την απάντηση στα «θέλω» της δικής της ζωής και προσωπικότητας. Από την αρχή, παρ’ όλες τις ανήθικες εκ πρώτης όψεως αντιδράσεις της πριν και κατά τη διάρκεια του γάμου της, πνέει ένας άνεμος ευνοϊκός απέναντί της. Μέσω του συγγραφέα κανείς από τους ήρωες δεν κατακρίνει τη συμπεριφορά της, αντίθετα, ψάχνουν κι αυτοί να μάθουν τι πραγματικά της συνέβη ή τι έκανε η ίδια στον εαυτό της. Κανείς δεν υψώνει το δάχτυλο ούτε καταδικάζει απερίφραστα.

Γρήγοροι, κινηματογραφικοί διάλογοι, λιτά και περιεκτικά άρθρα, όλα απαλλαγμένα από τον «βραχνά» της περιγραφής του τόπου και του χρόνου δράσης αφήνουν την ιστορία να κυλήσει σχεδόν μόνη της, γυμνή θα έλεγα από φιοριτούρες, κάτι που με προβλημάτισε κι εμένα: ο συγγραφέας κουράστηκε να γράφει κι αποφάσισε από βαρεμάρα να αφαιρεί τις περιγραφές ή πρόκειται για ένα παιχνίδισμα απέναντι στον αναγνώστη, ώστε να τον αφήσει απερίφραστο να εντρυφήσει στα γεγονότα (η «Αίτηση για τηλέφωνο» ήταν άκρως διασκεδαστική και κωμική, το εντελώς αντίθετο από εδώ δηλαδή, οπότε η επιλογή αυτού του στυλ προσέδιδε περισσότερη ιλαροτραγικότητα στα γεγονότα); Για να το πάω και πιο πέρα, μήπως ο συγγραφέας κατ’ αυτόν τον τρόπο στοιχημάτισε με τον εαυτό του αν θα καταφέρει με αυτό το στυλ να στηρίξει ένα καλό ψυχογράφημα ανθρώπου;

«Η εξαφάνιση της Λάουρα» είναι ένα λιτό εκφραστικά και πλούσιο νοηματικά κείμενο, γρήγορο και με ανατροπές. Πρόκειται για την απέκδυση μιας σύνθετης και πολύπλοκης περσόνας, δοσμένη με ένα διαφορετικό ύφος γραφής που ακροβατεί ανάμεσα στο αστυνομικό και το θεατρικό είδος, χωρίς να ταυτίζεται με κανένα, αντίθετα, χαράζει το δικό της μονοπάτι και εκφράζει ρεαλιστικά και χωρίς πολυλογίες την εσωτερικότητα μιας γυναίκας με αφορμή την εξαφάνισή της. Πρόκειται για μια διαφορετική πρόταση στον χώρο του αστυνομικού μυθιστορήματος!

Πάνος Τουρλής