Αγκάθα Κρίστι

η συγγραφέας που έχει πουλήσει γύρω στα τέσσερα δισεκατομμύρια αντίτυπα!

Θυμάμαι πάντα με ιδιαίτερη νοσταλγία τα πρώτα μου αναγνωστικά βήματα στα πεδία της αστυνομικής λογοτεχνίας, όταν τις ώρες της καλοκαιρινής ραστώνης, πλάι στη θάλασσα ή σ' ένα σκιερό δωμάτιο, στο σπίτι της γιαγιάς, στο χωριό, προσπαθούσα μετά μανίας να βρω τον δολοφόνο όσο γινόταν πιο γρήγορα, αν ήταν δυνατόν από τις πρώτες σελίδες, έχοντας ανοιχτό μπροστά μου ένα από εκείνα τα πανάλαφρα κιτρινωπά "βιπεράκια", με τα κακόγουστα προχειρότατα εξώφυλλα (έτσι τα αντιμετώπιζα τότε, και όχι άδικα), που όμως σήμερα, μέσα από την απόσταση των χρόνων, φαντάζουν τόσο φυσικά και σχεδόν καθόλου ενοχλητικά. Το μόνο ενοχλητικό, για μένα τουλάχιστον, είναι το ότι κυκλοφορούν ακόμα και σήμερα ακριβώς με την ίδια αισθητική, αν και οι εκδόσεις Λυχνάρι, έκαναν τα τελευταία χρόνια μια προσπάθεια ανανέωσης των εξωφύλλων τους σε μερικούς από τους τίτλους της Αγκάθα Κρίστι, η οποία όμως δεν στέφθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία.

Όσο για την Αγκάθα Κρίστι ίσως να μην υπάρχει συγγραφέας που να μην ζήλεψε τη δόξα και την εμπορικότητα των βιβλίων της. Μαζί με τον Σαίξπηρ, θεωρείται η συγγραφέας με τις περισσότερες πωλήσεις -γύρω στα τέσσερα δισεκατομμύρια αντίτυπα- καθώς τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε 103 γλώσσες, έχουν ανεβεί επανειλημμένως στο θέατρο και έχουν εμπνεύσει πάμπολλα σενάρια κινηματογραφικών ταινιών, βιντεοπαιχνιδιών και κόμιξ. Μάλιστα, ένα από τα θεατρικά της έργα, "Η ποντικοπαγίδα" κατέχει το ρεκόρ του πιο μακροχρόνια παιγμένου έργου με περίπου 24.000 παραστάσεις. Ανέβηκε στο θέατρο Ambassadors του Λονδίνου στις 25 Νοεμβρίου του 1952 και εξακολουθεί να παίζεται έως σήμερα.

Η Βρετανή συγγραφέας γεννήθηκε στις 15 Σεπτέμβρη του 1890 και πέθανε στις 12 Ιανουαρίου 1976, όμως ακόμα και μετά τον θάνατό της εμφανίζονται κατά καιρούς αδημοσίευτα έργα της. Για παράδειγμα, το 2004 βρέθηκε σε σοφίτα, από την κόρη της, μια ιστορία 5.000 λέξεων με τίτλο "Το μπολ του σκύλου", και πρόσφατα ένα ακόμα βιβλίο της με τίτλο "Η σύλληψη του Κέρβερου" με ήρωα τον Ηρακλή Πουαρό.

Τα βιβλία της ανήκουν σχεδόν όλα στο είδος που ονομάζεται "whodunnit", δηλαδή είναι αστυνομικά μυθιστορήματα όπου μέσα από ένα παζλ ενδείξεων και γεγονότων ο αναγνώστης μπορεί να μαντέψει τον αυτουργό μιας αξιόποινης πράξης ο οποίος τελικά αποκαλύπτεται στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, συχνά από έναν ερασιτέχνη, εκκεντρικό ή ημι-επαγγελματία ντεντέκτιβ. Η τελική λύση πολλές φορές έρχεται μετά από μια οργανωμένη συνάντηση, εκ μέρους του ντεντέκτιβ, όλων των εμπλεκομένων στο έγκλημα, κατά την οποία αυτός που διεξάγει την έρευνα σιγά σιγά παρουσιάζει τα ευρήματα και αναδεικνύει τον ένοχο. Τα εγκλήματα δε, που περιγράφει η Αγκάθα Κρίστι, είναι σχεδιασμένα με εξαιρετική ευφυΐα καθώς περιέχουν και ένα σημαντικό στοιχείο εξαπάτησης, ενώ παράλληλα η ατμόσφαιρα στην οποία εντάσσει τον αναγνώστη είναι ιδιαίτερα τεταμένη και γεμάτη αγωνία, γεγονός που βασίζεται, εκτός των άλλων, και στη χρήση ενός εσκεμμένα αργού ρυθμού πρόζας.

Παρ' όλο που η Αγκάθα Κρίστι απολάμβανε την εκτίμηση του συνόλου σχεδόν των συναδέλφων της, συγγραφέων αστυνομικής λογοτεχνίας, ορισμένοι την επέκριναν, μεταξύ των οποίων και ο Ρέιμοντ Τσάντλερ στο δοκίμιό του "Η απλή τέχνη του φόνου". Αλλά επικρίθηκε και για τις πολιτικές της πεποιθήσεις, καθώς κάποιοι αναφέρουν ότι σε ιδιωτικές συζητήσεις εξέφραζε έντονα συντηρητικές και αντισημιτικές απόψεις, οι οποίες δεν περνούν απαρατήρητες ούτε από τους θαυμαστές της, κυρίως στα προ του '50 μυθιστορήματά της.

Μάλλον δεν έχει νόημα να απαριθμήσω εδώ τα βιβλία της, μιας και η Αγκάθα Κρίστι ήταν πολυγραφότατη. Ενδεικτικά μόνο θα αναφέρω τα "Δέκα μικροί νέγροι", "Έγκλημα στο εξπρές Οριάν", και "Μάρτυς Κατηγορίας" που θεωρούνται και από τα καλύτερά της. Ειδικά το τελευταίο, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Άγρα» (και είναι ίσως η μόνη καλαίσθητη έκδοση που έχω διαβάσει), περιέχει μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ανατροπές που μπορεί να συναντήσει κανείς σε αστυνομικό μυθιστόρημα.


Κλείνω με μια ευχή: μακάρι στο μέλλον να δούμε βιβλία της επιμελημένα με πραγματικό μεράκι και σε αισθητικά άψογη εμφάνιση, ώστε να μπορούμε αντίστοιχα να τους προσφέρουμε μια καλή θέση στη βιβλιοθήκη μας.

Πλάτων Μαλλιάγκας