Από τα πιο πρωτότυπα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει. Θα μπορούσε η ιδέα, να γραφεί ένα μυθιστόρημα στο πλαίσιο του χιτλερικού καθεστώτος που σχεδόν νίκησε την ανθρωπότητα, να βγει πρόχειρο και κακογραμμένο. Αντιθέτως, εδώ έχουμε ένα σωστό και σοβαρό πολιτικό θρίλερ. Πώς θα σας φαινόταν αν η Πολωνία και η Τσεχοσλοβακία δεν υπήρχαν πια στον χάρτη, αν η Γερμανία είχε εθνική επέτειο όποτε γιόρταζαν τα γενέθλια του Φύρερ, αν ο Τσώρτσιλ είχε καταφύγει νικημένος στον Καναδά, αν το Βερολίνο όντως το έχτιζε ο Άλμπερτ Σπέερ; Χωρίς να καταντά με τίποτα κουραστικό, χωρίς να υπάρχει ίχνος διδακτισμού (κοιτάξτε πώς έκανε τον κόσμο ο Χίτλερ, όχι προσέξτε τις αλλαγές που θα υπήρχαν αν νικούσε ο Χίτλερ κ.λ.π.) ξεδιπλώνεται ένα πλέγμα δολοφονιών και ξεκινά ένας αγώνας για την αποκάλυψη της αλήθειας γύρω από τις εξοντώσεις των Εβραίων (ήταν αλήθεια τελικά; και πώς τους εξόντωναν; και γιατί; γιατί ο Χίτλερ δεν είχε δεσμευτεί ποτέ γραπτώς για κάτι τέτοιο; κ.λ.π.).
Ο μελετηρός αναγνώστης μπορεί να βρει διάσπαρτες στο κείμενο ψηφίδες για τη μετατροπή του κόσμου σε υποχείριο του μεγαλύτερου τύραννου της σύγχρονης Ιστορίας (είμαστε στο 1964 και ναι υπάρχει Ψυχρός πόλεμος, ναι ακόμη πολεμούν οι Γερμανοί στις εσχατιές της γερμανικής αυτοκρατορίας για την οριστική εδραίωσή της, μετά και την κατάληψη του ρωσικού έθνους). Μακάρι να είχα χρόνο να διασταύρωνα τα υποθετικά γεγονότα με τις πραγματικές τους διαστάσεις (ακόμη αναρωτιέμαι ποιος είναι αυτός ο Τζο Κένεντι που θα γινόταν Πρόεδρος των ΗΠΑ αν κυριαρχούσε ο Χίτλερ). Έχουμε λοιπόν τον Μαρτς, που δεν έχει διαβρωθεί από το καθεστώς, δεν έχει υποκύψει στα "θέλγητρα" του ναζισμού αλλά δεν μπορεί να κάνει και τίποτα για να αντισταθεί, αυτό θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία. Και τα πτώματα που αρχίζουν να μπαίνουν τον δρόμο του κρύβουν την αγωνία και το αίμα χιλιάδων Εβραίων που κατέληξαν στα κρεματόρια και εξαφανίστηκαν από το χάρτη άδικα των αδίκων (τα έγγραφα που τελικά αποκαλύπτουν τη συνωμοσία για το ολοκαύτωμα είναι αληθινά, όπως ισχυρίζεται ο συγγραφέας, ακόμη θυμάμαι τη διαταγή χρήσης των κομμένων μαλλιών σε ίνες για ύφανση καλτσών και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο, μπρρρ). Ο Μαρτς θα βρει στο δρόμο του μια Αμερικανίδα δημοσιογράφο, θα καταφύγει με ημερήσια βίζα παρακαλώ και μόνο με μέσον στην Ελβετία, που δε θα πάψει να υφίσταται ό,τι κι αν γίνει σε αυτόν τον κόσμο, για να γυρίσει στην πατρίδα του με τα πολύτιμα έγγραφα. Προδοσίες, προπαγάνδα, τυφλή υπακοή, λες "δόξα τω Θεώ" ξανά που ο Χίτλερ δεν νίκησε στον πόλεμο. Και πάνω από όλα ένα καλό πολιτικό θρίλερ, σκάλες ανώτερο από ένα βιβλίο Bell.
Πάνος Τουρλής