Τέσσερις εποχές, τέσσερις ιστορικές περίοδοι στο περιβόλι του χρόνου. Με τις καλές και τις κακές τους στιγμές, με τα γλέντια και τα θανατικά, με τους γάμους και τις γεννήσεις. Μια υπέροχη ιστορία, ξεδιπλωμένη μοναδικά και αξεπέραστα από την πένα της κυρίας Άνας Ζάχαρη, επανακυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Όστρια. Πρόκειται για έναν ύμνο στην ανθρώπινη δημιουργία, στο ατσάλωμα κόντρα στον ρου των γεγονότων, στο επαναστήσιμο της ζωής, της κοινωνίας ολόκληρης. Μια οικογένεια τριών αδερφών, τα παιδιά τους, οι φίλοι τους, οι εχθροί τους. Μια χρονική περίοδος για την οποία έχω διαβάσει ξανά και ξανά, ένα βιβλίο με ιστορίες απλές, λιτές, καθημερινές, οπότε γιατί αγάπησα αυτό το μυθιστόρημα; Δε θέλω να μάθω την απάντηση αλλά θα προσπαθήσω να εξηγήσω το πώς ένιωσα διαβάζοντας αυτό το αριστοτέχνημα.
Η Μαρία και ο ναυτικός σύζυγος, ο Περικλής. Η Έφη και ο Μάρκος, ένας υπέροχος έρωτας που πλέχτηκε χάρη στον Περικλή. Ο Άρης και η Ειρήνη, ένα αποπαίδι από μετανάστες γονείς στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Αυτοί οι άνθρωποι μας συστήνονται μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος και ξεδιπλώνουν τις ζωές τους και τα αισθήματά τους περιτριγυρισμένοι από πολλούς και ενδιαφέροντες δεύτερους ρόλους. Η συγγραφέας επιλέγει να μην ακολουθήσει τη γραμμική αφήγηση αλλά να γεμίσει το κείμενο με πρωθύστερα, όχι για να μπερδέψει τον αναγνώστη αλλά για να του εξηγήσει καλύτερα, να τον τοποθετήσει ορθότερα στα πώς και τα γιατί των χαρακτήρων. Πώς σκύβει με αγάπη η μάνα πάνω από το παιδί για να λύσουν μαζί τις ασκήσεις για την επόμενη μέρα, χωρίς όμως να δίνει ξερές τις απαντήσεις αλλά βάζοντας το σποράκι της να σκεφτεί, να αναλογιστεί, να ψάξει; Ακριώς το ίδιο αγάπησε και η κυρία Ζάχαρη τον αανγνώστη και του χάρισε αυτήν την ιστορία.
Λέξεις-κεντίδια, φράσεις-κόσμημα, παράγραφοι-αραβουργήματα σχηματίζουν αργά και μεθοδικά έναν μικρόκοσμο που επηρεάστηκε από τη λαίλαπα της Ιστορίας, έδρασε ανάλογα με τον υποκειμενικό αλλά καθαρά προσωπικό τρόπο σκέψης του, τιμωρήθηκε, όμως και αρίστεψε. Η κυρία Ζάχαρη κρατά ακριβοδίκαια τη ζυγαριά του χωροχρόνου πάνω από τα κεφάλια της οικογένειας του Άρη, της Έφης και της Μαρίας και δε γέμισε ασφυκτικά το μυθιστόρημα με ιστορικές λεπτομέρειες που να κουράσουν και να απομακρύνουν το μυαλό του αναγνώστη από τη νοστιμάδα της αφήγησης και τη γλύκα των ευττυχισμένων τους και δύσκολων στιγμών. Ένα άλλο προτέρημα της γραφής είναι το γεγονός ότι, σαν καλοκουρδισμένη θεατρική παράσταση, φωτίζονται κατά τόπους περιστατικά των ζωών και της καθημερινότητας, χωρίς πεισματική επιμονή στην ώρα και τη στιγμή. Επιλέγονται γεγονότα που στήνονται σε ατσάλινα πόδια και κρατιούνται χέρι χέρι με άλλα, μόνο και μόνο για να αφήνουν τον αέρα να περνά ανάμεσά τους χωρίς να διαλύεται αυτό το πλασματικό σύμπαν.
1925-1926: το καλοκαίρι. Περίοδος συγκομιδής για το μέλλον των πρωταγωνιστών, οι οποίοι θερίζουν με το δρεπάνι της προσωπικότητάς τους τα νόστιμα σπαρτά του έρωτα, τα τοποθετούν στο αλώνι της αγάπης σε θημωνιές κι αρχίζουν το κοπιαστικό αλώνισμα της συγκατοίκησης και το λίχνισμα της καθημερινότητας. 1932-1933: το φθινόπωρο. Περίοδος σποράς με την τεκνοποιία, όπου ο καθένας φτιάχνει το χωράφι της ζωής του, το οργώνει με τις εμπειρίες του, ποτίζει με το νερό της αγάπης τα δικά του σπόρια και περιμένει να βλαστήσουν, παρακαλώντας για την καλοκαιρία της μοίρας του. 1943-1944: ο χειμώνας. Η πιο δύσκολη περίοδος, γεμάτη εκπλήξεις, αναποδιές, ανατροπές, δυσάρεστα και ευχάριστα. 1952-1953: η άνοιξη και η χαρά της συγκομιδής, η περίοδος του απολογισμού των προηγούμενων εργασιών και προετοιμασία για τις εργασίες του καλοκαιριού. Ένας αέναος κύκλος, όπως και η ιστορία που διάλεξε να μας αφηγηθεί η συγγραφέας.
Η ιστορία μιας οικογένειας λοιπόν που παρομοιάζεται με τις τέσσερις εποχές του χρόνου, μια όμορφη ιστορία γραμμένη τελείως διαφορετικά από ό,τι έχω διαβάσει ως τώρα, όπου ακόμη και μέσα σε μια παράγραφο εκτυλίσσεται μια ολόκληρη σκηνή, με φοβερή δύναμη παραστατικότητας γεγονότων και δράσεων, παρομοιώσεις, μηνύματα, συναισθήματα, όλα αυστηρά τοποθετημένα στην κατάλληλη θέση και με την ιδανική έκταση. Τίποτα περιττό, τίποτα κουραστικό. Ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί από όλους!
Πάνος Τουρλής
Η Μαρία και ο ναυτικός σύζυγος, ο Περικλής. Η Έφη και ο Μάρκος, ένας υπέροχος έρωτας που πλέχτηκε χάρη στον Περικλή. Ο Άρης και η Ειρήνη, ένα αποπαίδι από μετανάστες γονείς στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Αυτοί οι άνθρωποι μας συστήνονται μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος και ξεδιπλώνουν τις ζωές τους και τα αισθήματά τους περιτριγυρισμένοι από πολλούς και ενδιαφέροντες δεύτερους ρόλους. Η συγγραφέας επιλέγει να μην ακολουθήσει τη γραμμική αφήγηση αλλά να γεμίσει το κείμενο με πρωθύστερα, όχι για να μπερδέψει τον αναγνώστη αλλά για να του εξηγήσει καλύτερα, να τον τοποθετήσει ορθότερα στα πώς και τα γιατί των χαρακτήρων. Πώς σκύβει με αγάπη η μάνα πάνω από το παιδί για να λύσουν μαζί τις ασκήσεις για την επόμενη μέρα, χωρίς όμως να δίνει ξερές τις απαντήσεις αλλά βάζοντας το σποράκι της να σκεφτεί, να αναλογιστεί, να ψάξει; Ακριώς το ίδιο αγάπησε και η κυρία Ζάχαρη τον αανγνώστη και του χάρισε αυτήν την ιστορία.
Λέξεις-κεντίδια, φράσεις-κόσμημα, παράγραφοι-αραβουργήματα σχηματίζουν αργά και μεθοδικά έναν μικρόκοσμο που επηρεάστηκε από τη λαίλαπα της Ιστορίας, έδρασε ανάλογα με τον υποκειμενικό αλλά καθαρά προσωπικό τρόπο σκέψης του, τιμωρήθηκε, όμως και αρίστεψε. Η κυρία Ζάχαρη κρατά ακριβοδίκαια τη ζυγαριά του χωροχρόνου πάνω από τα κεφάλια της οικογένειας του Άρη, της Έφης και της Μαρίας και δε γέμισε ασφυκτικά το μυθιστόρημα με ιστορικές λεπτομέρειες που να κουράσουν και να απομακρύνουν το μυαλό του αναγνώστη από τη νοστιμάδα της αφήγησης και τη γλύκα των ευττυχισμένων τους και δύσκολων στιγμών. Ένα άλλο προτέρημα της γραφής είναι το γεγονός ότι, σαν καλοκουρδισμένη θεατρική παράσταση, φωτίζονται κατά τόπους περιστατικά των ζωών και της καθημερινότητας, χωρίς πεισματική επιμονή στην ώρα και τη στιγμή. Επιλέγονται γεγονότα που στήνονται σε ατσάλινα πόδια και κρατιούνται χέρι χέρι με άλλα, μόνο και μόνο για να αφήνουν τον αέρα να περνά ανάμεσά τους χωρίς να διαλύεται αυτό το πλασματικό σύμπαν.
1925-1926: το καλοκαίρι. Περίοδος συγκομιδής για το μέλλον των πρωταγωνιστών, οι οποίοι θερίζουν με το δρεπάνι της προσωπικότητάς τους τα νόστιμα σπαρτά του έρωτα, τα τοποθετούν στο αλώνι της αγάπης σε θημωνιές κι αρχίζουν το κοπιαστικό αλώνισμα της συγκατοίκησης και το λίχνισμα της καθημερινότητας. 1932-1933: το φθινόπωρο. Περίοδος σποράς με την τεκνοποιία, όπου ο καθένας φτιάχνει το χωράφι της ζωής του, το οργώνει με τις εμπειρίες του, ποτίζει με το νερό της αγάπης τα δικά του σπόρια και περιμένει να βλαστήσουν, παρακαλώντας για την καλοκαιρία της μοίρας του. 1943-1944: ο χειμώνας. Η πιο δύσκολη περίοδος, γεμάτη εκπλήξεις, αναποδιές, ανατροπές, δυσάρεστα και ευχάριστα. 1952-1953: η άνοιξη και η χαρά της συγκομιδής, η περίοδος του απολογισμού των προηγούμενων εργασιών και προετοιμασία για τις εργασίες του καλοκαιριού. Ένας αέναος κύκλος, όπως και η ιστορία που διάλεξε να μας αφηγηθεί η συγγραφέας.
Η ιστορία μιας οικογένειας λοιπόν που παρομοιάζεται με τις τέσσερις εποχές του χρόνου, μια όμορφη ιστορία γραμμένη τελείως διαφορετικά από ό,τι έχω διαβάσει ως τώρα, όπου ακόμη και μέσα σε μια παράγραφο εκτυλίσσεται μια ολόκληρη σκηνή, με φοβερή δύναμη παραστατικότητας γεγονότων και δράσεων, παρομοιώσεις, μηνύματα, συναισθήματα, όλα αυστηρά τοποθετημένα στην κατάλληλη θέση και με την ιδανική έκταση. Τίποτα περιττό, τίποτα κουραστικό. Ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί από όλους!
Πάνος Τουρλής