Τρία έργα σημαντικής καλλιτεχνικής και όχι μόνο αξίας κλάπηκαν από την Εθνική Πινακοθήκη λίγες μέρες πριν κλείσει για τη μεγάλη ανακαίνιση και επέκταση του κτηρίου της: ένας Πικάσο, ένας Μοντριάν κι ένας Κάτσα. Ποιος το έκανε και με τι σκοπό; Πού βρίσκονται τα έργα; Τι σχέση έχει με τη «ληστεία του αιώνα» μια παρέα νεαρών ανθρώπων που ξαναβρέθηκαν με αφορμή την κηδεία ενός από αυτούς; Επίσης, είναι δυνατόν το έγκλημα να συνδέεται με τις επερχόμενες εκλογές;
Ο Άρης, χωρισμένος με παιδί για την κηδεμονία του οποίου παλεύει, μεγαλοστέλεχος πολυεθνικής, ο Γρηγόρης, δημοσιογράφος που έχει να κάνει σημαντικές αποκαλύψεις για τη φασιστική οργάνωση Λοξή Φάλαγγα, η Ηρώ, σύζυγος του Χρήστου, η συγγραφέας Μελίνα και ο μεταφραστής Ορέστης φτάνουν στην Περαχώρα Λουτρακίου για να αποχαιρετήσουν τον φίλο τους κι αυτό θα είναι η αρχή μιας νέας πορείας στη φιλία τους. Αναβιώνουν παλιά συναισθήματα, γεννιούνται τύψεις για την απομάκρυνση που ο χρόνος αναπόφευκτα φέρνει, βάζουν κάποια πράγματα σε σωστές διαστάσεις και προσπαθούν να καταλάβουν τι συνέβη στον άνθρωπο που μόλις χάσανε. Τα πράγματα παίρνουν δραματική τροπή όταν η Ηρώ αποκαλύπτει κάτι που κανείς δεν περίμενε.
Παράλληλα με τις ιστορίες των ανθρώπων αυτών, ξεδιπλώνονται οι φιλοδοξίες ενός ισχυρού γκαλερίστα, οι φόβοι του Προέδρου του ΔΣ της Πινακοθήκης και το πείσμα του αστυνόμου Αποστόλου που προσπαθεί να βρει άκρη σε αυτό το μπερδεμένο νήμα. Στην αρχή το μυθιστόρημα έχει μια ωραία αφηγηματική πρωτοτυπία, μιας και καταγράφονται τα γεγονότα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, δηλαδή πριν τη ληστεία, κατά τη διάρκεια αυτής και μετά, χωρίς ενδείξεις, κάτι που ίσως μπερδέψει κάποιους, η γραφή όμως με βοήθησε να κατανοήσω αμέσως πού βρίσκομαι και ποιους παρακολουθώ, κι αυτό γίνεται σταδιακά, μιας και τα ονοματεπώνυμα, οι προσωπικές ιστορίες του καθενός και ο ρόλος που υπηρετούν στο μυθιστόρημα βγαίνουν σιγά σιγά στο φως και όχι ταυτόχρονα, αποφεύγοντας έτσι να δημιουργήσουν πληθώρα πληροφοριών. Κι όταν τα πρώτα κομμάτια έχουν μπει στη θέση τους, οι εξελίξεις αρχίζουν να είναι απανωτές και φυσικά ανατρεπτικότατες. Επίσης, σε κάθε κεφάλαιο έχουμε τους στίχους γνωστών τραγουδιών που ταιριάζουν κάπως με το περιεχόμενο ενώ σαν φόντο του μυθιστορήματος έχουμε μια γλυκόπικρη ματιά του συγγραφέα, που μια μας ταξιδεύει στη δεκαετία του 1980 με την ελπίδα των νέων πως θ’ αλλάξουν τον κόσμο και μια καταγράφει μια πιο κοντινή στον αναγνώστη πραγματικότητα, «τη μέρα της μαρμότας» με τα ίδια θέματα, ζητήματα και προβλήματα να αναφέρονται στις ειδήσεις, από κτίσεως λες κόσμου.
Οι «Χρήσιμοι ηλίθιοι» είναι ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα, με πολλούς υπόπτους, καλούς κεντρικούς χαρακτήρες, ανατροπές, μυστικά κι ένα τέλος που μου έμεινε αξέχαστο ως προς την αλήθεια αλλά και τις συνέπειες που αυτή επέφερε στους χαρακτήρες.
Πάνος Τουρλής