Φλουρί κωνσταντινάτο

της Μάρως Καρδαρά

Στη Χελιδόνα, το ξεχασμένο αυτό χωριό της Ευρυτανίας, ελάχιστα χιλιόμετρα από το Καρπενήσι, ξεδιπλώνεται η συγκινητική και τραγική ιστορία μιας οικογένειας που διαλύεται στη δίνη του Εμφυλίου, έχοντας ζήσει τη δύσκολη, καθόλου άνετη και θεόφτωχη μοίρα του κτηνοτρόφου και του γεωργού. Η πρωταγωνίστρια περιγράφει με ειλικρίνεια όλα τα καλά και τα άσχημα που έζησε, καταγράφει εν είδει χρονικού τις μέρες και τις νύχτες στο χωριό της, φωτίζει όλες τις πτυχές από τον χαρακτήρα της και δίνει μια ανατριχιαστική μαρτυρία για τις σκληρές ώρες και τις αξημέρωτες μέρες της ζωής στα βουνά, τότε που μαινόταν ο Εμφύλιος πόλεμος.

Με ντοπιολαλιά που επεξηγείται στις σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου, με πάμπολλες δυνατές και παραστατικές εικόνες, με άφθονα καλολογικά στοιχεία, με χιλιάδες λογοτεχνικές πινελειές, ξεδιπλώνεται η ιστορία ενός τόπου και μιας γυναίκας. Ενός τόπου που ρίζωσε πάνω στα απόκρημνα, δύσβατα βουνά, όπου μέχρι κι ο ήλιος κουράζεται να μεσουρανήσει, και μιας γυναίκας που σα φτερό στον άνεμο ξεκολλάται από τον πατέρα της για να προσκολληθεί στον άντρα της, χωρίς να ρωτηθεί, χωρίς να την υπολογίσουν.

Το μεγαλύτερο κομμάτι της ιστορίας καταλαμβάνει η περίοδος του Εμφυλίου, όπου οι αντάρτες και οι δημοκρατικοί παίζουν το παιχνίδι του ποντικού και της γάτας πάνω στα βουνά, κάτι που πληρώνουν τα δύσμοιρα χωριά και οι πολλές φορές αθώοι χωριανοί, ειδικά αν υπάρχει η υπόνοια ότι κρύβουν αντάρτες. Δύσκολες, σκληρές και απάνθρωπες στιγμές, λεηλασίες και βασανιστήρια και από τις δυο πλευρές και ο τρόμος φωλιασμένος βαθιά μες στις ψυχές των κατοίκων, που δεν τολμούν ούτε τα ζώα να στείλουν για βοσκή ούτε να παν στη βρύση για νερό. Για να μη μιλήσω για το τρομερό δράμα που έζησαν όλοι αυτοί οι μεροκαματιάρηδες όταν αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν μες στον ίδιο τους τον τόπο σε μέρη πιο κοντινά στο Καρπενήσι και πιο πεδινά από τον φόβο των αντίποινων! Μια ξενιτειά που κράτησε τουλάχιστον τρία χρόνια!

Κι εκεί που λες έχει τελειώσει ο Εμφύλιος, ας επιστρέψουμε στην πρότερη ανυπόφορη ζωή, να και ένας γάμος που αλλάζει συθέμελα τη ζωή της γυναίκας, να και μια κατολίσθηση, που ανάγκασε τους κατοίκους του χωριού να φύγουν για πάντα και να ζήσουν σε νέα οικόπεδα που τους παραχώρησε το κράτος ένεκα η φυσική καταστροφή, να και η ιδέα της μεταναάστευσης που θα χωρίσει για πάντα τα παιδιά από τους δικούς τους. Διαβάζοντας για τις ζωές αυτών των ανθρώπων χωμένος στο ζεστό μου πάπλωμα ή φορώντας ζεστά και άνετα ρούχα ένιωσα τύψεις, πολλές τύψεις. Γιατί τέτοια γεγονότα αν τα ζήσεις σήμερα θα βάλεις τα κλάματα από την πρώτη στιγμή ενώ εκείνοι οι άνθρωποι, τότε, με τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, την ανέχεια, τη μοναξιά, την ωμότητα της ζωής, δε λύγισαν και δε δάκρυσαν ποτέ, παρά μόνο από χαρά όταν καροποφορούσε η γη τους. Τι να πω!

Ένα υπέροχο κείμενο, που κατάφερε να μεταφέρει αυτούσιο όλο το φάσμα των συναισθημάτων από μια ζωή στα βουνά της Ευρυτανίας ως τη δεκαετία του 1950, να αναπαραστήσει υπέροχα δοσμένες αλλά σκληρές εικόνες και να τα ντύσει όλα αυτά με τα ήθη, τα έθιμα, την κουλτούρα, τη γλώσσα των ντόπιων, χωρίς να μακρηγορήσει και χωρίς να κουράσει. Ένα βιβλίο που αξίζει να αναζητήσετε!

Πάνος Τουρλής