Από το Χαλέπι και τη Δαμασκό ταξιδεύουμε στην Αλεξάνδρεια και την Κωνσταντινούπολη ακολουθώντας τα ίχνη της ζωής του μεγαλέμπορου χαλιών Μοσά Χαντάντ. Μόλις γεμίσουν τα ρουθούνια μας ευωδιές και τα χείλη μας γεύσεις προχωράμε στην Κρήτη για να γνωρίσουμε τους αγώνες της ανεξαρτησίας της και ανεβαίνουμε προς τη Σύρο με τα λουκούμια και τη μαγευτική της ατμόσφαιρα ώστε το υφάδι να αναπαυθεί τελικά στον κόλπο της Θεσσαλονίκης. Το νέο ρομαντικό μυθιστόρημα της Ζωγραφιάς Τσαβέα, βασισμένο σε αληθινές ιστορίες, καταγράφει με λιτό και συναρπαστικό τρόπο έρωτες, προδοσίες, προσμονές, σχέδια και αγάπη.
Η πλοκή στρέφεται γύρω από τα έργα και τις ημέρες του Μοσά Χαντάντ, ο οποίος, μετά από καβγά με τον πατέρα του, αποφασίζει να φύγει από το Χαλέπι και να σταδιοδρομήσει μόνος του στο εμπόριο χαλιών που γνωρίζει τόσο καλά. Θα κάνει φίλους, θα αγαπήσει, θα επηρεαστεί από τα ιστορικά γεγονότα της χώρας του, θα σταθεί όμως στα πόδια του και θα μεγαλουργήσει. Στο βιβλίο περνάνε πολλές επιμέρους ιστορίες, γνωρίζουμε πολλά πρόσωπα που δημιουργούν ποικίλες σχέσεις μεταξύ τους και ταξιδεύουμε στον χρόνο και τον κόσμο ώσπου να φτάσουμε από το 1874 στο 1936 αλλά και αργότερα, όλα δοσμένα με σύνεση και ρεαλισμό. Δεν είναι εφικτό να κρατηθεί για πολύ το ενδιαφέρον του αναγνώστη σε τέτοιου είδους πλοκές και πολύ εύκολα μπορεί να χαθεί ο ειρμός ή / και το μέτρο, η κυρία Τσαβέα όμως ξέρει τι να κρατήσει και πού να στρέψει τη ματιά της για να ντύσει τους ήρωές της με αγάπη και αληθοφάνεια. Ο Μοσά Χαντάντ δημιουργεί μια οικογένεια κι ένα στιβαρό παρελθόν, στα χνάρια του οποίου θα περπατήσουν οι επόμενες γενιές, όμως δεν παρακολουθούμε τα πάντα, αντίθετα, ένιωσα να χωρίζεται το κείμενο σε δύο άτυπα μέρη, πρώτα με τον Μοσά και μετά με τον γιο του, με τα πρόσωπα που παρελαύνουν στις ζωές τους να φέρνουν μαζί νέους χαρακτήρες που όλοι έχουν έναν ρόλο στο κείμενο.
Στην αρχή της ιστορίας, το βάρος πέφτει στα ιστορικά γεγονότα, στις αντιλήψεις και τη στάση ζωής της κοινωνίας και της εποχής απέναντι στη γυναίκα, στην ανατροφή των παιδιών, στις ενδοοικογενειακές ισορροπίες, με πολλές ανατροπές στην Ιστορία που επηρεάζουν βαθιά τις τύχες και τις ζωές των ηρώων. Υπάρχει αγάπη και ενδιαφέρον για τους χαρακτήρες και μια θετική ματιά απέναντί τους, χωρίς ακρότητες και περιττολογίες. Καταγράφεται όμορφα ο μαγικός κόσμος των χειροποίητων χαλιών, με τα χιλιάδες σχέδια και χρώματα, με τους ξεχωριστούς κόμπους, κάματος ολόκληρης ζωής των ταπητουργών, μα πάνω απ’ όλα με τους συμβολισμούς των απεικονίσεων (ζώα, γεωμετρικά σχήματα κλπ.) που όλα έχουν το δικό τους νόημα και σημασία κι έτσι το κάθε χαλί μπορεί να το αγαπήσει ο κάτοχός του και για άλλους λόγους πλην της ομορφιάς του. Δίνονται συναρπαστικές λεπτομέρειες οι οποίες είναι απόλυτα εντεταγμένες στη ροή του κειμένου και το ζωντανεύουν με μια υποβλητική ατμόσφαιρα. Η Δαμασκός και η Αλεξάνδρεια, ευνοημένες από τις αλλαγές στους εμπορικούς δρόμους και η Κωνσταντινούπολη, η βασίλισσα των πόλεωνν είναι κυρίως οι τόποι δράσης.
Η συγγραφέας καταγράφει σωστά και συνοπτικά τις συνθήκες άνθησης και οικονομικής ανάπτυξης του ελληνισμού της Αιγύπτου, με την επανάσταση του Ουράμπι πασά το 1879, που έδιωξε μεν τους ξένους υπηκόους, οδήγησε όμως τη χώρα του σε πόλεμο με την Αγγλία, κάτι που τη μετέτρεψε τελικά σε αγγλικό προτεκτοράτο, να αναπαρίσταται με τέτοιο τρόπο που με παρακίνησε να μάθω περισσότερα γι’ αυτήν, οι συνθήκες της οποίας μάλιστα μου θύμισαν αρκετά τα Σεπτεμβριανά του 1955! Ο Μοσά παντρεύεται ένα άγουρο σχεδόν κορίτσι κι όμως δείχνει με την ακεραιότητά του τη σωστή συμπεριφορά, τον σεβασμό και την αληθινή αγάπη που οφείλει κανείς να δείχνει απέναντι στη γυναίκα. Επίσης, μέσα από τις περιπέτειες αυτές καταδεικνύεται η πίκρα και η θλίψη της ξενιτειάς, τα τόσα χαμένα χρόνια μακριά από γονείς κι αδέλφια που όταν επιστρέφεις έχουν γεράσει πια κι έτσι διαπιστώνεις πως έχεις χάσει στιγμές μαζί τους.
Όταν τα ηνία περνάνε σταδιακά στην επόμενη γενιά, τα πραγματολογικά στοιχεία αρχίζουν να υποχωρούν σταδιακά και επικεντρωνόμαστε περισσότερο στην ψυχολογία και τις αντιλήψεις των παιδιών των πρωταγωνιστών, που βιώνουν ακόμη πιο δυνατές περιπέτειες και περισσότερες ανατροπές, με τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο και την πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης να πυροδοτούν τις εξελίξεις. Ένας απαγορευμένος έρωτας, μια συνομωσία, μια προδοσία και άλλα γεγονότα φέρνουν σταδιακά το μυθιστόρημα στην αυγή του 20ού αιώνα και εξακολουθούν να κρατούν αμείωτη την προσοχή. Μαζί τους αλλάζει και η ταυτότητα του ελληνισμού της Αιγύπτου, το εμπόριο, ο κόσμος ολόκληρος μα μέσα σ’ αυτήν τη δίνη ο έρωτας εξακολουθεί να βρίσκει πρόσφορο έδαφος και να φύεται σκορπώντας τη μυρωδιά του γύρω του. Θα καταφέρει να προσπεράσει τα εμπόδια της μοίρας;
Το νέο μυθιστόρημα της Ζωγραφιάς Τσαβέα είναι μια τρυφερή ρομαντική ιστορία, γεμάτη αισιοδοξία, δύναμη και αγάπη που ζωντανεύει ενδιαφέρουσες εποχές και αληθινούς χαρακτήρες. Με μέτρο και απόλυτο έλεγχο της ροής, η συγγραφέας παρακολουθεί, καταγράφει, αναβιώνει και συστήνει ανθρώπους της διπλανής πόρτας, ιστορικά γεγονότα και περίπλοκες διαπροσωπικές σχέσεις που σταδιακά ξεχωρίζουν και παίρνουν τη θέση τους στο κέντημα της ζωής λίγο πριν τα ντύσει το υφάδι της προσμονής με τα δικά του σχέδια.
Πάνος Τουρλής