Στους δρόμους του Καΐρου

της Πέρσας Κουμούτση

Η Πέρσα Κουμούτση γεννήθηκε στο Κάιρο, όπου και σπούδασε και από το 1993 επιδίδεται στη λογοτεχνική μετάφραση από τα αραβικά και τα αγγλικά. Έχει μεταφράσει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Αιγύπτιου νομπελίστα λογοτέχνη Ναγκίμπ Μαχφούζ από τα αραβικά. Για το σύνολο των μεταφράσεών της τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη το 2001. Από το 2002 άρχισε να γράφει και δικά της μυθιστορήματα.

Ο Ναγκίμπ Μαχφούζ (1911-2006) έγραψε περίπου τριάντα μυθιστορήματα και πάνω από εκατό διηγήματα (πολλά έγιναν και ταινίες) και τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ το 1988. Θεωρείται από τους κορυφαίους Άραβες λογοτέχνες και τα έργα του είναι αριστουργήματα γραφής, συμβολισμών κλπ. Μεγαλωμένος σε αυστηρό θρησκευτικό περιβάλλον, δε σταμάτησε να γράφει για την πατρίδα του, για το Κάιρο, για τον αραβικό κόσμο γενικότερα. Κανένα θέμα δεν τον άφησε αδιάφορο, κανένα θέμα δε χλεύασε, τα αγκάλιασε όλα το ίδιο και τα στόλισε με τα λιτά του λόγια και τη διεισδυτική του ματιά. Στα έργα του καθρεφτίζονται οι επιρροές από τη Δύση και την Ανατολή, η εξέλιξη και οι μεταβολές στην κουλτούρα, τον τρόπο σκέψης, τις προσδοκίες, την Ιστορία του αραβικού κόσμου.

Έτσι λοιπόν η Πέρσα Κουμούτση έγραψε αυτό το βιβλίο για νας μας δείξει την επιρροή του Μαχφούζ στη ζωή της, στη φιλοσοφία της, στις σκέψεις της, στη νοοτροπία της. Γιατί δε μετέφρασε απλώς τα έργα του αλλά τον γνώρισε κιόλας. Στα παιδικά της χρόνια ζούσαν στον ίδιο δρόμο και αργότερα τον συνάντησε μέσα σε ένα ευρύ πλήθος θαυμαστών! Το βλέμμα του και τα λόγια του, η αλήθεια των συμφραζομένων, η λογοτεχνική του αξία σφράγισαν τα συναισθήματα και την ψυχή της συγγραφέως κι έτσι σε αυτό το βιβλίο μας εξομολογείται πολλές μύχιες σκέψεις της.

Το κείμενο δεν είναι βαρετό επειδή ένας συγγραφέας γράφει για έναν άλλον και επειδή παραθέτει αποσπάσματα του έργου του. Το αντίθετο, η συγγραφέας ξεδιπλώνει μια ιστορία ζωής με ανατροπές, με ιστορικά και άλλα πραγματολογικά στοιχεία, διαλέγει τα πιο συγκλονιστικά αποσπάσματα από το έργο του Μαχφούζ κι έτσι δε βαρέθηκα στιγμή. Είμαι κι εγώ λάτρης του Αιγύπτιου λογοτέχνη κι αυτό το βιβλίο είναι ένας πραγματικός θησαυρός. Για όσους δε γνώρισαν τον Μαχφούζ αυττό το βιβλίο είναι ό,τι πιο συνοπτικό μπορεί να βρεθεί και ό,τι πιο κοντά στη φιλοσοφία, τη νοοτροπία και τα γραφόμενα του νομπελίστα συγγραφέα. Μου άρεσε επίσης η μελέτη που έκανε η συγγραφέας πάνω στην ιστορία της Αιγύπτου και πόσο πιστά απέδωσε τα συναισθήματα του αραβικού κόσμου στον πόλεμο των Έξι Ημερών, καθώς και σε άλλες περιόδους της αραβικής ιστορίας. Πολύ συγκινητικά είναι και τα αποσπάσματα από την ψυχολογική περιπέτεια που υπέστη η συγγρφαέας όταν αναγκάστηκε κάποια στιγμή να εγκαταλείψει την Αίγυπτο και πόσο σκληρό της ήταν να επιστρέψει, όσο και να δυσκολευόταν να προσαρμοστεί στην Αθήνα και στην ελληνική νοοτροπία.

Η γνωστή γραφή της κυρίας Κουμούτση που με έχει ταξιδέψει στα σοκάκια του Καΐρου, στον καπνό των ναργιλέδων, στα όνειρα και την πολυτέλεια των Αιγυπτιωτών Ελλήνων, τώρα συνδέεται με μια άλλη δυνατή πένα και χαρίζει στο αναγνωστικό κοινό τη δική της ματιά στον αξεπέραστο Ναγκίμπ Μαχφούζ.

Χαρακτηριστικό απόσπασμα:

«Πάντα έκανα παραλληλισμούς ανάμεσα στα πρόσωπα που διάβαζα στα βιβλία του και τα συνέκρινα με εκείνα που συνάντησα στη ζωή μου, και πάντα, μα πάντα έβρισκα συγκλονιστικές ομοιότητες. Γιατί εκεί βρίσκεται το μεγαλείο του συγγραφέα, να περιγράφει ανθρώπους και καταστάσεις που είναι αληθινοί όσο η ζωή, χαρακτήρες των οποίων οι μυθιστορηματικοί ορίζοντες μπορούν να ταυτιστούν με τους αληθινούς, και που αναγνωρίζονται παντού, σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή» (σελ. 50).


Πάνος Τουρλής