Ένα αλληγορικό, δυνατό, ανατρεπτικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας, αρκετά διαφορετικό από όλα όσα έχω διαβάσει ως τώρα. Ένα κείμενο-ύμνος για τη φιλία, την επανάσταση που φέρνουν στο μυαλό το διάβασμα και η ψυχαγωγία και ταυτόχρονα μια αστυνομικής υφής πλοκή που οποιαδήποτε περίληψη φαίνεται λίγη μπροστά στο περιεχόμενο του κειμένου.«Σοβόφ είναι μια ουσία που οι ιδιότητές της ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, προστατεύοντάς το από κάθε μορφή ιού. Με αυτόν τον τρόπο έχουν εξαλειφθεί όλες οι αρρώστιες, ακόμα και η απλή γρίπη! Από τη γέννησή τους οι άνθρωποι έπαιρναν την ουσία Σοβόφ που ήταν ο απόλυτος εμβολιασμός. Το σώμα των ανθρώπων ήταν γερό, δυνατό και ικανό να δουλεύει ασταμάτητα για δώδεκα ή και περισσότερες ώρες. Στο σχολείο μάθαιναν πως παλιότερα τα ανθρώπινα πάθη, όπως ο θυμός, είχαν οδηγήσει τους ανθρώπους σε ακραίες μορφές βίας. Πόλεμοι και επαναστάσεις είχαν οδηγήσει τον κόσμο σε αυτοεξόντωση. Η ουσία Σοβόφ έφερε μια νέα εποχή τάξης, ηρεμίας, ειρήνης» (σελ. 79). «Όταν η ουσία Σοβόφ έγινε η βάση μιας ολόκληρης κοινωνίας, η ειρήνη ήρθε για πρώτη φορά έπειτρ από αιώνες. Οι πολίτες γνώριζαν τη θέση και την τάξη τους. Κανένας δε ζητούσε και δε διεκδικούσε κάτι παραπάνω απ’ όσα ήταν προορισμένος από την τάξη του και την ικανότητά του να έχει, είτε αυτό ήταν πλούτος είτε δόξα» (σελ. 218).
Σε αυτήν την κοινωνία δρουν οι πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος. Σε μια κοινωνία που διοικείται από ΔΣ, με μέλη αυστηρά τους πλουσίους, απογόνους των πρώτων δημιουργών αυτής της κοινωνίας, όπου η Πρώτη Κυρία, Πρόεδρος του ΔΣ και κυρίαρχος των πάντων, έχει μόνο το 50 % αλλά έχει καταφέρει να αποκτήσει κι ένα επιπλέον 5 % που της δίνει υπερψηφία. Το πώς θα το ανακαλύψετε στο μυθιστόρημα. Σε αυτήν την κοινωνία έχουν εξαφανιστεί τα βιβλία, οι Τέχνες, ο κινηματογράφος και όλοι έχουν μια ζωή ήρεμη, τρωτή, χωρίς συγκινήσεις και εξάρσεις, υπάκουοι και πιστοί στο σύστημα που τους κυβερνά. Όλοι τους όμως δε ζουν πάνω από 50 χρόνια ενώ η Πρώτη Κυρία αγγίζει πλέον τα 70. Πώς το καταφέρνει αυτό; Χμ....
Η ιστορία αρχίζει με το παρελθόν της Λεόνα, μιας κοπέλας που όλοι τη θεωρούν φρικιό γιατί είναι τρομερά αδύνατη σε έναν κόσμο ευτραφών και στρουμπουλών ανθρώπων. Τη μητέρα της δεν τη γνώρισε ποτέ ενώ ο πατέρας της είναι δάσκαλος αλλά την ημέρα που αυτός πεθαίνει η κυβέρνηση τους παίρνει το σπίτι και η Λεόνα πετιέται στους δρόμους. Μέσα από διάφορα γεγονότα οδηγείται στο Νοσοκομείο της χώρας, στο Τμήμα Απροσάρμοστων, όου θα γνωρίσει με ευρηματικούς τρόπους αφήγησης τους υπόλοιπους χαρακτήρες: τον Αίαντα, που έχει ακριβώς τα ξεσπάσματα και τη συμπεριφορά του συνονόματου ήρωα της Ιλιάδας, τον τυφλό Ορφέα που παίζει κιθάρα, κάτι που δεν αρέσει στη διοίκηση του νοσοκομείου αλλά τον αφήνουν γιατί έτσι παραμένει ήρεμος, και τον Γνωσία που έχει απομνημονεύσει όλη την κλασική λογοτεχνία πριν αυτή εξαφανιστεί για πάντα. Στο πλάι τους είναι ο γιατρός Γαληνός, μέλος του ΔΣ κι αυτός αλλά με ρηξικέλευθες ιδέες και ψυχή που διψά να επέλθει επανάσταση στη χώρα γιατί η τυραννία της Σοβόφ πρέπει πια να σταματήσει.
Τι θα καταφέρουν αυτοί οι τέσσερις άνθρωποι μαζί; Θα ρίξουν την κυβέρνηση; Ποιο είναι το σκοτεινό μυστικό της μητέρας της Λεόνα, της λεοντόκαρδης αυτής ψυχής; Και πώς θα επηρεάσει τη συμπεριφορά της όταν αποκαλυφθεί; Γιατί η μητέρα του Γνωσία, βιβλιοθηκάριος στη Βιβλιοθήκη της χώρας, κρατούσε κρυμμένο στο συρτάρι της ένα χαμένο αντίτυπο της Άννας Καρένινα του Τολστόι; Πού πήγαν όλα τα λογοτεχνικά βιβλία και γιατί θεωρήθηκαν απαγορευμένα; Τι απέγινε η μητέρα της Λεόνα και πώς θα εμφανιστεί ξανά στην ιστορία μας; Θα καταφέρει η Πρώτη Κυρία να διατηρήσει για πάντα την πρωτοκαθεδρία της; Πώς μπορεί μια απλή παράσταση χορού, ξεχασμένη για αιώνες, να αρχίσει να εγείρει συναισθήματα και άρα σκέψεις στο κοινό;
Η κυρία Λέττα Βασιλείου είναι μια συγγραφέας που τη γνώρισα ήδη από τις «Επτά καρδιές», ένα εξίσου δυνατό κείμενο, μόνο που εδώ έχει προχωρήσει πάμπολλα βήματα μπροστά! Έχει γράψει ένα βιβλίο που εφάπτεται σε όλα τα είδη: κοινωνικό, αστυνομικό, περιπέτεια, επιστημονικής φαντασίας, αλληγορικό. Σε πρώτη ανάγνωση έχουμε μια ιστορία με ανατροπές, κρυμμένα μυστικά και δραματικές εξελίξεις. Ειδικά το πρώτο μέρος και ο τρόπος με τον οποίο αποκαλύφθηκε το παρελθόν της Λεόνα ήταν μια τεράστια έκπληξη για την πραγματική θέση των χαρκατήρων μέσα στο μυθιστόρημα. Από κει και πέρα που η Λεόνα ιδρυματίζεται και αρχίζουμε να γνωρίζουμε και τους άλλους τροφίμους, η αφήγηση κλιμακώνεται από μια σχεδόν επίπεδη εξέλιξη, με την παράλληλη αφήγηση των ιστοριών των ηρώων σε ένα κρεσέντο δράσης, με γλαφυρές περιγραφές, σκληρές εικόνες και μεγάλες αλήθειες.
Σε δεύτερη ανάγνωση όμως δε χόρταινα να βάζω σκέψεις στο μυαλό μου. Δεν είναι μόνο τα συναίσθηματα που πηγάζουν από την ανάγνωση του μυθιστορήματος και ο ρεαλιστικός τρόπος δράσης-αντίδρασης των γεγονότων αλλά και οι πάμπολλες μεταφορές και συμβολισμοί που ξεπηδούν από κει που δεν το περίμενα. Φανταστείτε έναν κόσμο χωρίς λογοτεχνία, ζωγραφική, χορό, κινηματογράφο και θέατρο. Δε χρειάζεται να πω άλλα, έτσι δεν είναι; Έτσι η συγγραφέας δείχνει πόσο άχρωμη, ανούσια είναι η ζωή αν δεν υπάρχει αυτή η πνευματική διέξοδος και αναζήτηση, αν σταματήσει ο κόσμος να σκέφτεται και να αντιδράει. Δε διστάζει μάλιστα να γεμίσει αυτό το υπέροχο κείμενο με σαφείς αναφορές στα κομμένα φιλιά της ταινίας «Σινεμά ο παράδεισος», στην «Ιστορία χωρίς τέλος» του Μίκαελ Έντε, σε τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι και των Queen, σε Ιάκωβο Καμπανέλλη και «Ψαλιδοχέρη». Το πώς δε μένει παρά να το ανακαλύψει ο κάθε αναγνώστης μόνος του.
Γράφει η κυρία Βασιλείου: «Αυτό ήταν η τέχνη λοιπόν. Υπέτασσε τους πάντες με τον πιο ύπουλο τρόπο. Και μετά τους έβαζε στη διαδικασία της σκέψης. Όχι, η τέχνη δεν ήταν άχρηστη. Επικίνδυνη ήταν! Κι έκανε όσους δεν κατείχαν τη δύναμή της να νιώθουν ζήλια, καθαρή, απόλυτη ζήλια» (σελ. 274).
Ωραία, ένα κείμενο επιστημονικής φαντασίας με αλληγορίες, η ίδια η ιστορία τι έχει να πει; Η ίδια η ιστορία αφορά ένα κορίτσι που μεγαλώνει χωρίς μάνα, άρα με ελλιπή ψυχολογική στήριξη σε μια κοινωνία χωρίς καθόλου στήριξη και αγωνίζεται να αντιμετωπίσει το άδικο και το κακό όταν την κλείνουν στο Ίδρυμα. Από κει και πέρα τα επεισόδια της ιστορίας θα τη βοηθήσουν να καταλάβει τον πραγματικό της εαυτό και ποια είναι τα όριά της όταν θιχτεί η ελευθερία, η αξιοπρέπειά της και όταν ανοίξουν οι κρουνοί της έμπνευσης και της δημιουργικότητάς της. Επιπλέον, η φιλία που συνδέει την κοπέλα με τους συγκρατούμενόυς της δείχνει πώς μπορεί αυτό το συναίσθημα να ενώσει διαφορετικά πλάσματα σε αντίξοες συνθήκες. Επ’ ουδενί το κείμενο δεν είναι δύσκολο, ούτε βαρετό, αντιθέτως, με έναν μοναδικό τρόπο όλα αυτά τα θετικά χαρακτηιρστικά έχουν ενσωματωθεί στην πορεία της αφήγησης, αποδίδονται εύλπητα, με ολοζώντανες σκηνές, ρεαλιστικούς διαλόγους και στρωτή αφήγηση. Ειλικρινά, το «Σοβόφ» είναι από τα πολύ καλά σύγχρονα μυθιστορήματα.
Πάνος Τουρλής