Ο «Τόπος των Μυστικών» είναι ένας πίνακας ανακοινώσεων στο ιδιωτικό σχολείο Σεντ Κίλντα, όπου οι μαθήτριες μπορούν να αναρτήσουν ανώνυμα τα μυστικά τους. Ραβασάκια, κάρτες, αντικείμενα, κουτσομπολιά..Έτσι, μια μέρα, η δεκαεξάχρονη Χόλι Μακέι φέρνει στον αστυνόμο Στίβεν Μόραν (χαρακτήρες που γνωρίσαμε και στον Τόπο των Πιστών), έναν χρόνο μετά τη δολοφονία του Κρις Χάρπερ, μαθητή του όμορου ιδιωτικού σχολείου αρρένων Σεντ Κολμ, μια κάρτα με τη φωτογραφία του αγοριού και τη φράση «Ξέρω ποιος τον σκότωσε». Αυτή είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για να μπει επιτέλους ο αστυνόμος στο δυναμικό του Τμήματος Ανθρωποκτονιών, αρκεί να χειριστεί σωστά την υπόθεση και να συνεργαστεί αρμονικά με τη σκληρή, ψυχρή και άτεγκτη επικεφαλής της υπόθεσης Αννέτ Κόνγουεϊ. Έτσι ξεκινάει μια ιστορία γεμάτη ανατροπές και εξαιρετική καταγραφή της ψυχοσύνθεσης των έφηβων κοριτσιών και του μικρόκοσμού τους.Το μυθιστόρημα έχει κάποια χαρακτηριστικά που ίσως ξαφνιάσουν τον αναγνώστη, μιας και η υπόθεση διαδραματίζεται αποκλειστικά μέσα σε μία ημέρα, κατά τη διάρκεια της οποίας η Κόνγουεϊ και ο Μόραν ανακρίνουν τις μαθήτριες του σχολείου για να καταλήξουν σε δύο αντίπαλες φατρίες, τις παρέες της Τζόαν Χέφερναν και της Χόλι Μακέι. Ανακρίσεις, κόντρα ανακρίσεις, πίεση, μυστικά, σταδιακή αποκάλυψη των ελάχιστων στοιχείων που θα οδηγήσουν στην αλήθεια, λεπτομερέστατη καταγραφή του σχολείου, των χαρακτήρων, των συμπεριφορών, του μικρόκοσμού τους, της γλώσσας τους, των αντιλήψεών τους. Ξανά και ξανά. Σε αντιδιαστολή με τη στατική αφήγηση του σήμερα, παράλληλα εξελίσσεται η ιστορία των κοριτσιών έναν χρόνο πριν τη δολοφονία του Κρις Χάρπερ, καταγράφονται οι σχέσεις μέσα στο σχολείο, οι φιλίες που δένονται ή ραγίζουν, οι εξελίξεις στους χαρακτήρες, τα στάδια που οδήγησαν στη δολοφονία του παιδιού, με την ανατριχιαστική επωδό στην αρχή των αντίστοιχων κεφαλαίων: «Ο Κρις Χάρπερ έχει έναν χρόνο ζωής», «...έχει τρεις εβδομάδες ζωής» κ.ο.κ. Ένιωθα να σφίγγει ο κλοιός γύρω από τους πρωταγωνιστές που γνώρισα ενδελεχώς κι αναρωτιόμουν ως ποιο σημείο είναι ικανές (μιας και κυρίως τα κορίτσια κυριαρχούσαν) να φτάσουν.
Η μελέτη και η απόδοση των συμπεριφορικών γνωρισμάτων των έφηβων κοριτσιών είναι ενδελεχέστατη. Λέξεις και εκφράσεις, αντιδράσεις, αντίληψη, τρόπος σκέψης, τα σχέδιά τους για το μέλλον, η στάση τους απέναντι στα πρώτα φλερτ και στα κουτσομπολιά, στον σιχαμερό χορό του Αγίου Βαλντίνου, το πώς συμπεριφέρονταν στις φίλες τους και στις συμμαθήτριές τους, πώς κοιμούνταν στα δωμάτια του σχολείου, τι τρώγανε, τι ακούγανε, πού ξοδεύανε το χαρτζιλίκι τους και πάρα πολλά άλλα δίνουν μια καλοδουλεμένη αυθεντικότητα και προσδίδουν ρεαλισμό που με συνεπήρε. Ναι, ήταν πολύ κουραστικό το κομμάτι του βιβλίου που αφορούσε το σήμερα, με τη μονοτονία των ανακρίσεων και την απόπειρα αναπαράστασης του τι συνέβη μέσα από χιλιάδες ψέματα, συντομογραφίες, αργκό, αλλαγές γνώμης κλπ. όμως το κομμάτι του χτες αντιστάθμιζε αρκετά την αφήγηση.
Χωρίς να είναι δοκίμιο κοινωνιολογίας ή ψυχολογίας, ο «Τόπος των Μυστικών» δε χάνει ευκαιρία να αναφέρει διαχρονικές παρατηρήσεις πάνω στην εφηβική συμπεριφορά και στην αλληλεπίδρασή της με την κοινωνία. Η συγγραφέας, χωρίς να αποστασιοποιείται και να αναφέρει απλώς τσιτάτα, καταφέρνει να μεταδώσει στον αναγνώστη την αγάπη της για τα παιδιά που περιγράφει και για τις συνθήκες μάθησης και ανατροφής τους. Οι παρατηρήσεις ξεκινάνε σχετικά νωρίς, μιας και στη σελίδα 28 γράφει: «Η ισότητα είναι επιφανειακή, αν την ξύσεις με το νύχι ξεφλουδίζει». Δεν υπάρχει τίποτα ασχολίαστο, από το ντύσιμο ως τις μουσικές επιλογές, από τον τρόπο μάθησης και αντίδρασης των εφήβων στις μεθόδους εκπαίδευσης (κωμικές οι αντιδράσεις τους σε παρωχημένων αντιλήψεων καθηγήτριες) ως την καθημερινότητά τους, τον τρόπο χρήσης της τεχνολογίας (facebook, καταγραφή άσεμνων βίντεο προς εκβιασμό ή προσωπική απόλαυση, ανταλλαγή φωτογραφιών με ανατομικά σημεία κλπ.) μα πάνω απ’ όλα δίνεται σχεδόν ανάγλυφος ο φόβος τους για το αύριο, από τη στιγμή που θα τελειώσουν το σχολείο και θα χωρίσει ο απέραντος κόσμος με τις υποχρεώσεις του και την καθημερινότητά του τις σφιχτοδεμένες παρέες. Στη σελίδα 315 δίνεται πολύ παραστατικά η κεντρική ιδέα ενός χορού δεκαπεντάχρονων και δεκαεξάχρονων μαθητών: «Οι οθόνες των κινητών πηγαίνουν πάνω κάτω και τρεμοφέγγουν ασπρογάλαζες μέσα στο πλήθος, σαν πυγολαμπίδες, καθώς όλοι καταγράφουν ο ένας τον άλλον να καταγράφει ο ένας τον άλλον».
Ο «Τόπος των Μυστικών» είναι ένα εξαιρετικό δείγμα κοινωνιολογικής καταγραφής της εφηβικής συμπεριφοράς, δοσμένο με μια ανατρεπτική εσάνς μυστηρίου. Αποτελείται από «μια ντουζίνα ιστορίες από μισή ντουζίνα έφηβες που λένε άπειρα ψέματα» (σελ. 683) και είναι μια διαφορετική προσέγγιση της έννοιας του αστυνομικού μυθιστορήματος. Ναι, οι 740 σελίδες ήταν υπερβολικά πολλές, μιας και η αργκό των κοριτσιών άρχισε να με κουράζει αφάνταστα από ένα σημείο και μετά, ενώ οι διαρκείς ανατροπές που προέρχονταν από ανακρίσεις και συζητήσεις και δεύτερες σκέψεις που αναιρούσαν τις πρώτες με έφτασαν σε σημείο να προσπερνώ κάποιες παραγράφους, όμως το βιβλίο παραμένει ένα καλό σημείο αναφοράς για όσους αναζητούν κάτι διαφορετικό στη λογοτεχνία του είδους ή θέλουν ρεαλιστικούς χαρακτήρες και χορταστικό περιβάλλον δράσης.
Πάνος Τουρλής