Ο μυστικός αντίπαλος

της Agatha Christie

Στο Λονδίνο του 1919 δύο νέοι χωρίς πόρους συστήνουν ένα γραφείο ντετέκτιβ για να κερδίσουν κάποια έσοδα, με αποτέλεσμα η πρώτη τους υπόθεση να είναι η εξαφάνιση μιας γυναίκας στο ναυάγιο του «Λουζιτάνια» το 1915, ενός υπερπολυτελούς υπερωκεάνιου που βύθισαν οι Γερμανοί στο ταξίδι του από Νέα Υόρκη προς Λίβερπουλ, προκαλώντας έτσι την είσοδο των Ηνωμένων Πολιτειών στον πόλεμο. Ανάμεσα λοιπόν στους επιβάτες ήταν και μια γυναίκα που κατείχε σημαντικά κυβερνητικά έγγραφα, πολύτιμα τότε για την αμερικανική πρεσβεία και επικίνδυνο όπλο σήμερα αν πέσουν στα χέρια των Εργατικών ή ακόμη και… των μπολσεβίκων! Αυτή θα είναι η αρχή μιας σειράς προβλημάτων που θα οδηγήσει τους Περιπετειώδεις Νέους σε μια από τις πιο συναρπαστικές κατασκοπικές περιπέτειες που δεν περίμεναν να ζήσουν.

Ας αφήσουμε στην άκρη για λίγο τη μις Μαρπλ και τον Ηρακλή Πουαρό και ας δούμε ένα πολύ ενδιαφέρον ζευγάρι ερασιτεχνών κατασκόπων που δημιούργησε η Agatha Christie, τον Τόμι Μπέρεσφορντ και την Προύντενς, ή χαϊδευτικά Τάπενς που σημαίνει Δεκαρούλα, Κόουλι (πόσο αγώνα δίνω στον εαυτό μου να πάψει να την προφέρει Τούπενς, επηρεασμένος από τις παλαιότερες μεταφράσεις!). Εν αντιθέσει με τους περισσότερο γνωστούς χαρακτήρες της μεγάλης Αγγλίδας συγγραφέως, αυτό το γοητευτικό και γλυκό ζευγάρι εμφανίστηκε σε μόλις τέσσερα μυθιστορήματα και μία συλλογή διηγημάτων από το 1922 έως το 1973. Υπολογίστε πως η μις Μαρπλ εμφανίστηκε σε δεκαοκτώ βιβλία από το 1918 έως το 1939 και ο Ηρακλής Πουαρό σε σαράντα τέσσερα από το 1920 έως το 1975 (συν τρεις συλλογές διηγημάτων που εκδόθηκαν μετά θάνατον). Ένα άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως κάθε φορά η ζωή τους έχει προχωρήσει αλματωδώς και συμπορεύεται ξεκάθαρα με τις χρονικές περιόδους που εμφανίζονται. Το ξεχωριστό αυτό ζευγάρι ήταν γύρω στα είκοσι όταν συναντιούνται στο πρώτο βιβλίο της σειράς και γύρω στα εβδομήντα στο τελευταίο ενώ στο μεταξύ από φίλοι έχουν γίνει ζευγάρι, έχουν παντρευτεί κι έχουν αποκτήσει και τρία παιδιά.

Στον «Μυστικό αντίπαλο», την πρώτη τους περιπέτεια, που διαδραματίζεται το 1919, ζουν την αγωνία των άνεργων εξαιτίας του πρόσφατου πολέμου νέων κι έτσι η Τάπενς ρίχνει την ιδέα να συστήσουνε ένα… γραφείο ντετέκτιβ, το «Περιπετειώδεις Νέοι Ε.Π.Ε.»! Η χημεία μεταξύ τους είναι ιδιαίτερη, οι διάλογοι σπιρτόζικοι και με απανωτές ατάκες, η απειρία τους δημιουργεί κωμικοτραγικές καταστάσεις κι ο τρόπος γραφής δείχνει πόσο το απόλαυσε η ίδια η συγγραφέας την ώρα που το έγραφε. Έγγραφα που ίσως δημιουργήσουν νέο πόλεμο, όχι απαραίτητα ξανά με τη Γερμανία, δυσφήμηση πολιτικών αντρών, ακόμη και ένας μυστηριώδης «κύριος Μπράουν» που κρύβεται πίσω από τους μπολσεβίκους με σκοπό την πρόκληση απεργίας που θα επιφέρει επανάσταση στη χώρα και που έχει υπό τον έλεγχό του μια εκπληκτική οργάνωση, με κατασκόπους παντού, κι όλα αυτά ταυτόχρονα με τη μυστηριώδη εξαφάνιση της επιβάτιδος με τα πολύτιμα έγγραφα, είναι μερικά μόνο από τα προβλήματα που έχουν να επιλύσουν η Τάπενς και ο Τόμι! Προς έκπληξή μου, κάπου αναφέρθηκε και το όνομα του Επιθεωρητή Τζαπ της Σκότλαντ Γιαρντ που ερευνούσε την εξαφάνιση της Τζέιν Φιν!

Ανθρωποκυνηγητό, ανατροπές και εκπλήξεις, κατασκοπικά παιχνίδια, κρυφοί ρόλοι, μυστηριώδεις σύμμαχοι, κρυμμένοι εχθροί δημιουργούν μια παραστατικότατη ατμόσφαιρα εποχής ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται οι συνθήκες εκείνες που θα δυναμώσουν τη φλόγα μεταξύ των δύο νέων κι αν καταφέρουν να επιζήσουν ως το τέλος ίσως και να παραδεχτούν ο ένας στον άλλον πως τελικά αγαπιούνται αρκετά περισσότερο από φιλικά. Όπως παραδέχεται και ο Α. Κάρτερ, υψηλός αξιωματούχος της κυβέρνησης και εντελώς τυχαία «συνεργάτης» τους: «Εκ πρώτης όψεως είναι ένας υγιής, λίγο χοντροκέφαλος νεαρός Άγγλος. Με κάπως αργόστροφο μυαλό Από την άλλη, όμως, είναι εντελώς αδύνατο να παρασυρθεί από τη φαντασία του, για τον απλούστατο λόγο ότι δε διαθέτει. Είναι δύσκολο να τον ξεγελάσεις. Σκέφτεται με αργούς ρυθμούς κι όταν έχει μια ιδέα δεν ξεκολλάει από αυτήν. Η κοπέλα είναι εντελώς διαφορετική. Με πολλή διαίσθηση και καθόλου λογική. Είναι ένα ζευγάρι ό,τι πρέπει για συνεργασία. Ηρεμία και δυναμισμός» (σελ. 240).

Το μυθιστόρημα, δεύτερο βιβλίο της Agatha Christie μετά τη «Μυστηριώδη υπόθεση στο Στάιλς» (1920 σε Αμερική, 1921 σε Αγγλία), κυκλοφόρησε ταυτόχρονα και στις δύο χώρες το 1922. Στα ελληνικά υπήρξαν πολλές εκδόσεις ώσπου κυκλοφόρησε από το Λυχνάρι με τον τίτλο «Μια σκιά στην ομίχλη» και σήμερα (2019) επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μεγαλύτερο σχήμα, με προλογικό σημείωμα και με νέα μετάφραση (της Κατερίνας Δουρίδα). Ως προς το εξώφυλλο ακολουθούν την έκδοση Harper Collins (1996) ενώ έχουν ανακοινώσει πως στόχος τους είναι να κυκλοφορήσουν στα ελληνικά όλα τα αστυνομικά έργα της Agatha Christie.

Πάνος Τουρλής