Η διάσημη ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου Μαρίνα Γκρεγκ αγοράζει ένα σπίτι στο Σεντ Μέρι Μιντ και στην πρώτη δεξίωση που κάνει, μια νέα κοπέλα πέφτει νεκρή. Είναι δολοφονία ή ατύχημα; Ποιος μπορεί να ήθελε να σκοτώσει μια πρόσχαρη και αθώα γυναίκα; Μήπως ο δολοφόνος είχε βάλει κάποιον άλλον στο στόχαστρο; Θα καταφέρει η μις Μαρπλ να λύσει το μυστήριο;
«Ο καθρέφτης ράγισε» είναι η ένατη περιπέτεια της μις Μαρπλ και έχει όλα τα καλά συστατικά ενός συναρπαστικού αστυνομικού μυθιστορήματος, καθώς και όλα τα γνωστά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, αντιλήψεις και νοοτροπίες που συναντάμε στα βιβλία με ηρωίδα την αξιαγάπητη αυτή γεροντοκόρη. Περίπλοκη υπόθεση, πολλοί ύποπτοι που διαστρεβλώνουν ή αποσυντονίζουν ή κρύβουν τα γεγονότα, λεπτοδουλεμένοι χαρακτήρες δοσμένοι με απλότητα, διεισδυτικότητα, εξαίρετες ανατροπές και εκπλήξεις, καθώς και πάμπολλες αναφορές και παρατηρήσεις στα υπέρ και τα κατά μιας ήρεμης ζωής στο χωριό.
Οι ιστορίες με τη μις Μαρπλ μ’ αρέσουν πολύ γιατί αναπαριστούν πειστικότατα τη γνήσια, «χωριάτικη» αντίληψη και νοοτροπία, διαστρεβλώνουν για χάρη εντυπωσιασμού κάποια γεγονότα, βγάζουν στην επιφάνεια καλά κρυμμένα μυστικά που ίσως να έχουν, ή και όχι, σχέση με την καθαυτή ιστορία και γενικότερα η Agatha Christie δημιουργεί ένα άκρως ρεαλιστικό σκηνικό και καταπληκτικά ανορθόδοξες μεθόδους επίλυσης του μυστηρίου. Η μις Μαρπλ είναι μια πανέξυπνη γυναίκα, με άφθαστη πείρα από ανθρώπινους χαρακτήρες και πάντα μ’ ένα περίεργο ερωτηματολόγιο που θα την οδηγήσει στη λύση όσο η όλη συμπεριφορά της εμπνέει στους γύρω της την απορία, τη λύπηση ή ακόμη και την οργή για τα όσα ξεπερασμένα και πεπαλαιωμένα εκπροσωπεί. Πρόκειται για μια καλά κρυμμένη «μάσκα» όμως που ξεγελάει τους γύρω της και την αφήνει απερίσπαστη να ακολουθήσει το δικό της μονοπάτι.
Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε είκοσι περίπου χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και τα πάντα έχουν αλλάξει, όχι μόνο στον κόσμο αλλά και στο Σεντ Μέρι Μιντ ενώ η ίδια η πρωταγωνίστρια έχει γεράσει και κοιτάζει με θλίψη τον παραμελημένο κήπο της, μιας και της έχουν απαγορεύσει να σκάβει και να φυτεύει. «Από μία άποψη, φυσικά, τίποτα δεν ήταν όπως παλιά. Μπορούσε να το αποδώσει στον πόλεμο (στους δύο πολέμους), στη νέα γενιά, στις γυναίκες που έπιαναν δουλειά, στην ατομική βόμβα ή απλώς στην κυβέρνηση -μα αυτό που θα εννοούσε στην πραγματικότητα ήταν ότι γερνούσε. Η μις Μαρπλ, μια πολύ λογική γυναίκα, το ήξερε καλά αυτό» (σελ. 18-19). Αναπολεί την Ανν Πρόδερο από τον «Φόνο στο πρεσβυτέριο», την Γκριζέλντα από το «Ένα πτώμα στη βιβλιοθήκη» και άλλες αγαπημένες φίλες και γειτόνισσες ενώ δυσανασχετεί με την καλόκαρδη και πρόθυμη κατά τα άλλα μις Νάιτ που μένει μαζί της για να την προσέχει κατόπιν σύστασης του ανιψιού Ρέιμοντ. Τέλος, ο Οικισμός είναι μια μοντέρνα, άρτι χτισθείσα περιοχή που έφερε νέους γύρους κουτσομπολιών και ενδιαφέροντος στους κατοίκους και όχι μόνο: «Άθελά της η μις Μαρπλ σκέφτηκε ότι φαίνονταν όλα τρομερά διεφθαρμένα» (σελ. 28).
Μέσα σε αυτό το αλλαγμένο αλλά σε ορισμένα σημεία οικείο περιβάλλον, η διάσημη και ταλαντούχα ηθοποιός Μαρίνα Γκρεγκ αγοράζει το Γκόνσιγκτον Χολ όπου ανακαλύφθηκε «Ένα πτώμα στη βιβλιοθήκη» και το οποίο έχει αλλάξει πολλές φορές χέρια από τη, χήρα πλέον, κυρία Μπάντρι, η οποία έχει αποσυρθεί σ’ έναν ήσυχο, ιδιόκτητο χώρο. Τα κουτσομπολιά δε σταματούν, οι φήμες συνεχίζουν να διαδίδονται, η νέα μόδα όμως και οι καινούργιες κοινωνικές αντιλήψεις προκαλούν σοκ στην καθεστηκυία τάξη του χωριού. Σχεδόν συγκινήθηκα με τη μις Μαρπλ που έχει γεράσει χωρίς όμως να έχει χάσει ούτε την ικμάδα της ούτε την εξυπνάδα της κι η οποία θα εμφανιστεί σε άλλα τρία βιβλία πριν το κύκνειο άσμα της. Καθισμένη όπως πάντα στο σαλόνι της αλλά και με ξαφνικές εφόδους στο αγαπημένο χωριό όσο η γυναίκα που την προσέχει λείπει για ψώνια, βάζει το μυαλό της να κάνει συγκρίσεις και έρευνες, ρωτά, ψάχνει και τελικά διασταυρώνει τα σωστά βήματα που θα την οδηγήσουν στη λύση του μυστηρίου.
Κεντρικό πρόσωπο του βιβλίου είναι μια ηθοποιός, κάτι που θα δώσει την αφορμή στη συγγραφέα να περάσει ουκ ολίγα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της βεντετικής στάσης τέτοιων ανθρώπων. Τη ζωή τους, με τις ταινίες, το θέατρο, την αναγνωρισιμότητα και τα χρήματα πολλοί ζήλεψαν, οπότε είναι σχεδόν αυτονόητο κάποιος να θέλησε να βγάλει από τη μέση τη Μαρίνα Γκρεγκ, μόνο που η τύχη είχε άλλα σχέδια. Με αφορμή την παρουσία της σταρ στο χωριό, αρχίζει να ξετυλίγεται ένα δίχτυ από κουτσομπολιά και φήμες μέσω του οποίου αποτυπώνεται η εικόνα που έχει ο απλός κόσμος για τους ηθοποιούς του κινηματογράφου, πόσο έντονα τους κυνηγάει η φήμη τους και πόσο δύσκολα μπορούν να παραμείνουν φυσικοί κι αυθόρμητοι, να είναι δηλαδή ο εαυτός τους. Η Agatha Christie καταφέρνει με το απαράμιλλο στυλ της να ζωντανέψει έναν πραγματικό μύθο και να καταγράψει ακριβοδίκαια τον τρόπο με τον οποίο επηρέασε η παρουσία της την ήσυχη κατά τα άλλα και μονότονη ζωή στο χωριουδάκι Σεντ Μέρι Μιντ. Πολλοί σύζυγοι, χρήματα, ταλέντο, υιοθεσίες παιδιών, ευρύς κοινωνικός κύκλος, γνωριμίες, και ιδού το περιβάλλον μέσα από το οποίο πρέπει να βρεθεί ο ένοχος!
Το βιβλίο είναι από τα αγαπημένα μου μυθιστορήματα λόγω της κεντρικής του ιδέας μα πάνω απ’ όλα του τρόπου με τον οποίο υφαίνει το κίνητρο της δολοφονίας. Τώρα που το ξαναδιαβάζω πρόσεξα πόσο άσχετες φαίνονται κάποιες συζητήσεις, μόνο και μόνο για να κρύψει σε αυτές η πανέξυπνη συγγραφέας κάποιες βασικές πληροφορίες που πρέπει να συνταιριάξει ο αναγνώστης για να βρει τη λύση του μυστηρίου! Και πόσο όμορφα και παραστατικά περιγράφει στο τέλος η μις Μαρπλ τα πραγματικά γεγονότα! Όσο πλησιάζουμε στη λύση του μυστηρίου τόσο βγαίνουν στο φως «τυράκια» που τα δάγκωνα με ευχαρίστηση ώστε να καταλάβω επιτέλους τι κρύβεται πίσω από τον θάνατο της Χέδερ Μπάντκοκ και τόσο συμβαίνουν αναπάντεχα γεγονότα που στρέφουν σε άλλο σημείο την πορεία των ερευνών.
«Ο καθρέφτης ράγισε» κυκλοφόρησε στην Αγγλία το 1962 και στην Αμερική το 1963 και είναι η ένατη περιπέτεια με τη γλυκιά ηλικιωμένη πρωταγωνίστρια, μιας και τα διηγήματα στα οποία εμφανίστηκε το 1927 στα μηνιαία βρετανικά περιοδικά «The Royal Magazine» και «The Story-Teller Magazine» δημοσιεύθηκαν σε βιβλίο μόλις το 1932 με τον τίτλο «The thirteen problems». Στα ελληνικά υπήρξαν πολλές εκδόσεις του μυθιστορήματος ώσπου κυκλοφόρησε από το Λυχνάρι με τον τίτλο «Διπλό είδωλο σε σπασμένο καθρέφτη» και σήμερα (2019) επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μεγαλύτερο σχήμα, με πρόλογο και με νέα μετάφραση (της Χρύσας Μπανιά). Ως προς το εξώφυλλο ακολουθούν την έκδοση Harper Collins (1995) ενώ έχουν ανακοινώσει πως στόχος τους είναι να κυκλοφορήσουν στα ελληνικά όλα τα αστυνομικά έργα της Agatha Christie.
Πάνος Τουρλής