Όπως οι μεσημβρινοί της γης διατρέχουν παράλληλα την υδρόγειο σφαίρα και δε συναντιούνται παρά μόνο σε δύο σημεία, τους πόλους της, έτσι και οι δύο ηρωίδες της τριλογίας που συνεχίζεται με αυτό το βιβλίο, η Βασιλική και η Ιλαρία, συναντιούνται κάποια στιγμή. Νομίζεις ότι αυτές οι δύο γυναίκες δεν έχουν τίποτα κοινό κι όμως έρχονται η μία ενώπιον της άλλης. Το πώς μας το ξετυλίγει με μαεστρία η συγγραφέας. Πρόκειται για μια υπέροχη τριλογία, πυκνογραμμένη, γεμάτη πρόσωπα, καταστάσεις, περιπέτειες, ανατροπές, αγωνία, έρωτα, αποφάσεις και συνέπειες, που τη ρούφηξα κυριολεκτικά. Τον χαρακτήρα και τις περιπέτειες της Ιλαρίας και της Βασιλικής τα εμπνεύστηκε η συγγραφέας από τις δύο διαφορετικές γιαγιάδες της: διαφορετικοί τόποι καταγωγής, διαφορετικές εμπειρίες, διαφορετικές νοοτροπίες, διαφορετικές και παράλληλες ιστορίες που γέμισαν το μυαλό της συγγραφέως, το προκάλεσαν και το ερέθισαν. Το αποτέλεσμα το κρατάει στα χέρια του ο αναγνώστης.Μόλις τελείωσα το δεύτερο βιβλίο και είμαι γεμάτος ασφυκτικά από εικόνες, αγωνία, οργή, λαχτάρα, λίγο μπλεγμένος με τόσους χαρακτήρες και πρόσωπα (αν και η συγγραφέας κάνει τα πάντα για να μη χαθεί ο αναγνώστης στον λαβύρινθο της ιστορίας της) και μπορώ να πω ότι επιτέλους το δεύτερο βιβλίο μιας τριλογίας είναι καλύτερο και πιο δυνατό από το πρώτο (συνήθως, το δεύτερο βιβλίο είναι ένας συνδετικός κρίκος που απλώς υπάρχει για να ενώσει μια ιστορία που άνετα μπορεί να ξετυλιχθεί σε ένα, το πολύ δύο βιβλία αλλά όχι εδώ, όχι στους Μεσημβρινούς της ζωής).
Το σκάκι στήθηκε, τα πιόνια πήραν τις θέσεις τους και το παιχνίδι ξεκίνησε. Ποιος είναι ο αξιωματικός, ποιος το πιόνι; Δύο οι βασίλισσες και δύο οι αξιωματικοί που τις σημάδεψαν, χιλιάδες τα πιόνια γύρω τους κι η παρτίδα ανελέητη, ατελείωτη, ανατρεπτική. Το βιβλίο προχωράει και εξελίσσει την ιστορία των δύο ηρωίδων, των συγγενών τους, των φίλων τους. Με φόντο τη Μικρασιατική καταστροφή, τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και το κύμα της μετανάστευσης που άδειασε και γονάτισε την Ελλάδα οι χαρακτήρες εξελίσσονται, παντρεύονται, χωρίζουν, αγαπούν, αγωνίζονται, ποθούν και πονούν, προσπαθούν να βελτιώσουν τη ζωή τους, να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους, να αγγίξουν την απαγορευμένη σάρκα.
Η Βασιλική στη Νέα Υόρκη μεγαλώνει τον προγονό της, Τζόνι και υποκύπτει στα θέλγητρα του απαγορευμένου έρωτα, όμως ο άντρας που την κέρδισε κρατάει ένα σοβαρό μυστικό που αφορά τη δική της οικογένεια. Η Ιλαρία μεγαλώνει και ανατρέφει τα παιδιά της χωρίς να καταφέρει να σπάσει τον πάγο από ενοχές και μυστικά που τη χωρίζει από τον άντρα της, Δαμιανό. Η Ελένη, ο νέος συνδετικός κρίκος, που έθαψε τον αγαπημένο της Δημητρό, τον αδελφό της Ιλαρίας, γνωρίζει τον Ζήση, τον αδελφό της Βασιλικής και τον παντρεύεται. Το σπιτικό τους το φτιάχνουν δίπλα στην οικογένεια του πατέρα του, Αχιλλέα, στην Κλεισούρα. Μέσα από χιλιάδες γεγονότα και ανατροπές, ο Σίμος και η Ελπίδα, τα παιδιά της Ιλαρίας, καταφεύγουν κι αυτά στην Αμερική, κατόπιν πρόσκλησης του Οκάν, αγαπημένου προσώπου της μητέρας τους. Η Ζωή γνωρίζει τον Τζόνι της Ιλαρίας.
Τι πραγματικά συνέβη τη μέρα της σφαγής στη Σμύρνη; Ποιος είναι πραγματικά ο Δαμιανός; Γιατί ορκίζεται η Βασιλική να εκδικηθεί όποιον εγκατέλειψε την αδερφική της φίλη, Χάιδω, στις δύσκολες στιγμές και πώς θα αντιδράσει όταν αντιληφθεί την τραγική ειρωνεία του όρκου της; Και γύρω από όλους αυτούς, ένα νόθο παιδί, ο Νικολά, γιος μιας πόρνης, που τον μεγάλωσε ο Τιμπό, ο πλούσιος Γάλλος για τον οποίο δουλεύει υπηρέτρια η Ζωή, ένα καμμένο εργοστάσιο, όνειρα που γκρεμίζονται, σπιτικά που ξαναστήνονται, έρωτες τη στιγμή που δεν πρέπει με τα πρόσωπα που δεν πρέπει...
Στο βιβλίο αυτό ξεχώρισα τη Ροδούλα, μια γυναίκα που δεν έπαψε να αγαπάει κρυφά έναν και μοναδικό άντρα, τον άνθρωπο που την είχε για καθαρίστρια και την εκμεταλλευόταν στεγνά, οπότε κι κεείνη δε δίστασε να βάλει φωτιά και να καούν κι οι δυο, και τη Ζήσαινα, μια περήφανη, ηλικιωμένη γυναίκα, που έζησε τις σφαγές από τους Γερμανούς στη Μακεδονία και στερήθηκε αδέρφια, σύζυγο, παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα μέσα σε μια στιγμή και μισοτρελαμένη έκανε τον πόνο της δύναμη και συνέχισε να ζει στο σπιτικό που φρόντιζε η Ελένη με τον Ζήση της.
Ειλικρινά ένα από τα πιο γεμάτα, πιο δυνατά κείμενα που έχω διαβάσει, μια εξαιρετική τοιχογραφία χαρακτήρων, ανθρώπων, προσώπων, μια πλοκή απαράμιλλη και αξεπέραστη, που με τρομάζει να διαβάσω τη συνέχεια και τέλος, «όπου η αλήθεια απογυμνώνεται». Επίσης, αν και η συγγραφέας έγραψε αρκετές επαναλήψεις στο βιβλίο ούτε τα λεγόμενά της με κούρασαν, ούτε τις «περιλήψεις» βαρέθηκα, γιατί κάθε ιστορία επαναλαμβανόταν τότε που έπρεπε και ακριβώς όσο έπρεπε, οπότε δεν μπορώ να πω ότι αυτές οι αράδες υπάρχουν για να γεμίζουν το βιβλίο αλλά για να βοηθούν τον αναγνώστη στην όσο γίνεται πληρέστερη κατανόηση των αιτίων και των αιτιατών. Εμπιστευτείτε την πένα της συγγραφέως και αφοσιωθείτε στην υπέροχη γραφή της. Πάω ολοταχώς να διαβάσω το τελευταίο βιβλίο!
Πάνος Τουρλής