Ένα βιβλίο που με δυσκόλεψε αρκετά αλλά δεν μπορούσα και να το αφήσω από τα χέρια μου. Ένα βιβλίο που ξεφεύγει αρκετά από όσα έχετε διαβάσει ως τώρα και σίγουρα θα σας κάνει πιο αυστηρούς αναγνώστες. Περιπέτεια, φιλοσοφία, εσωτερική αναζήτηση, ψυχολογία, όλα εδώ. Ξεκινάει αργά αλλά η πλοκή και η εσωτερικότητα κλιμακώνονται σελίδα τη σελίδα. Σίγουρα θα σας εκπλήξει, σίγουρα δεν έχετε διαβάσει κάτι αντίστοιχο, πρέπει όμως να περάσει από τα χέρια σας και να μείνει τη βιβλιοθήκη σας.Ο καθηγητής Ράτμουντ Γκρεγκόριους, μοναχικός, χωρίς οικογένεια, που διδάσκει σε λύκειο της Βέρνης, μονήρης, με την ίδια ρουτίνα κάθε μέρα, σώζει ένα βράδυ από απόπειρα αυτοκτονίας μια Πορτογαλίδα, η οποία όμως έπειτα εξαφανίζεται, αφήνοντάς του ένα βιβλίο του ποιητή Αμαντέου ντε Πράντου. Ο καθηγητής, μαγεμένος από το άκουσμα της πορτογαλικής γλώσσας και από τα φιλοσοφικά κείμενα του συγγραφέα, τα παρατάει όλα και σπεύδει στη Λισαβόνα για να βαδίσει στα ίχνη του Πράντου, να γνωρίσει τους ανθρώπους γύρω του, να ζήσει τα μέρη όπου περπάτησε, μεγαλούργησε, διέπρεψε. Ο Αμαντέου ντε Πράντου ήταν γιατρός, ακολουθώντας τις επιταγές του διακεκριμένου καρδιολόγου πατέρα του, την περίοδο της δικτατορίας του Σαλαζάρ. Μια μέρα, από ιατρική υποψρέωση, σώζει τη ζωή του αρχιβασανιστή του καθεστώτος, πέφτοντας στα μάτια των συμπολιτών του κι έτσι κατατάσσεται στην Αντίσταση.
Όλες του οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι απόψεις είναι καταγεγραμμένα σε αυτό το βιβλίο που βρήκε ο Γκρεγκόριους, μια σπάνια, για να μην πω χαμένη, έκδοση από έναν εκδοτικό οίκο που κανείς δεν είχε ξανακούσει γι\' αυτόν. Βήμα το βήμα, μέρα τη μέρα, ο καθηγητής αναζητά το κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον του ντε Πράντου. Θα συναντήσει εμπόδια, θα βρει δυσκολίες αλλά πάνω απ\' όλα θα έρθει αντιμέτωπος με τον ίδιο του τον εαυτό, θα συγκρουστεί με τη νοοτροπία του, τις απόψεις του, τη στάση ζωής. Και όλα αυτά την ίδια στιγμή που ένα μικρό και αθόρυβο ρολόι αρχίζει να μετράει αντίστροφα τις δικές του ώρες. Θα βρει τη δύναμη να νατιμετωπίσει τη δική του περιπέτεια υγείας; Θα λυγίσε μπροστά στο φόβο του θανάτου ή θα καταφέρει να ενισχυθεί ψυχικά και να παλέψει επί ίσοις όροις;
Μπράβο στις εκδόσεις Ψυχογιός που εξασφάλισαν αυτό το βιβλίο για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Η ομώνυμη ταινία βγήκε στους κινηματογράφους το 2013.
Χαρακτηριστκά αποσπάσματα (απ\' ό,τι φαντάζεστε, όλα είναι από το βιβλίο του ντε Πράντου):
\"Συμβαίνει άραγε και στους άλλους αυτό; Να κοιτάζουν το παρουσιαστικό τους, την εξωτερική μορφή τους και να μην αναγνωρίζουν τον εαυτό τους; Αντικρίζουν τάχα το είδωλό τους και θαρρούν πως βλέπουν ένα σκηνικό αδέξιο, μια παραμόρφωση της πραγματικότητας; Να συνειδητοποιούν με τρόμο ότι υπάρχει άβυσσος ανάμεσα στην εικόνα που σχηματίζουν γι\' αυτούς οι άλλοι και στην ιδέα που έχουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους; Κι ότι η γνώση από μέσα και η γνώση απ\' έξω απέχουν τόσο πολύ μεταξύ τους ώστε είναι αδύνατον να τις θεωρήσει κανείς γνώση του ίδιου προσώπου; Η απόσταση από τους άλλους στην οποία μας τοποθετεί αναγκαστικά αυτή η συνειδητοποίηση μεγαλώνει ακόμα περισσότερο όταν ένα ακόμα στοιχείο ξεκαθαρίζει μέσα μας: πως δηλαδή το παρουσιαστικό μας δεν το βλέπουν οι άλλοι όπως το βλέπουμε εμείς. Γιατί τους ανθρώπους δεν τους κοιτάζουμε σα να \'ταν σπίτια, δέντρα, άστρα. Τους ανθρώπους τους κοιτάζουμε προσδοκώντας να έρθουμε σ\' επαφή μαζί τους με συγκεκριμένο τρόπο και να τους μεταμορφώσουμε έτσι σε κομμάτια του δικού μας εσωτερικού κόσμου. Η φαντασία μας τους κόβει και τους ράβει για να ταιριάζουν με τις επιθυμίες και τις ελπίδες μας ή αντίθετα, για να επιβεβαιώνουν τους φόβους και τις προκαταλήψεις μας. Δεν καταφέρνουμε να φτάσουμε σίγουροι κι απροκατάληπτοι ούτε καν στα εξωτερικά όρια ενός Άλλου. Καθ\' οδόν το βλέμμα μας ξεστρατίζει και θολώνει από τους πόθους και τα φαντάσματα του νου, που μας σφραγίζουν με την ιδιάιτερη, απαραγνώριστη ταυτότητητά μας, που μας κάνουν να είμαστε αυτοί ακριβώς που είμαστε\" (σελ. 108-109).
\"Ο πραγματικός σκηνοθέτης της ζωής μας είναι η σύμπτωση, ένας σκηνοθέτης γεμάτος σκληρότητα, ευσπλαχνία και συναρπαστική γοητεία\" (σελ. 120).
\"Είναι η ψυχή ένας τόπος γεγονότων; Ή μήπως τα υποτιθέμενα γεγονότα είναι οι απατηλές σκιές των ιστοριών μας;\" (σελ. 185).
\"Τα χρόνια της νιότης μας τα ζούμε σα να \'μασταν αθάνατοι. Η γνώση της θνητότητας μας τυλίγει σα μια σερπαντίνα που μόλις κι αγγίζει το δέρμα μας. Πότε, σε ποια φάση της ζωής, αλλάζει αυτή η αίσθηση; Πότε αρχίζει η σερπαντίνα να μας σφίγγει, όλο και πιο γερή, όλο και πιο στενή, ώσπου τελικά μας πνίγει; Πότε αρχίζουμε να νιώθουμε την απαλή αλλά ανυποχώρτητη πίεση που δεν πρόκειται ποτέ πια να λιγοστέψει; Πώς την αναγνωρίζουμε στους άλλους; Και πώς στον ίδιον τον εαυτό μας;\" (σελ. 301).
\"Ισχύει πράγματι ότι όλα όσα κάνουμε τα κάνουμε από το φόβο της μοναξιάς; Αυτός είναι ο λόγος που στερούμε από τον εαυτό μας πράγματα για τα οποία θα μετανιώσουμε στο τέλος της ζωής μας; Αυτός είναι ο λόγος που τόσο σπάνια λέμε ό,τι σκεφτόμαστε; Γιατί, αν όχι γι\' αυτό, παραμένουμε γαντζωμένοι σε διαλυμένους γάμους, ψεύτικες φιλίες, πληκτικές γιορτές γενεθλίων; Τι θα γινόταν αν βάζαμε ένα τέλος σ\' όλα αυτά, αν σταματούσαμε αυτούς τους υπόγειους εκβιασμούς και υπερασπιζόμασταν τον εαυτό μας; Αν αφήναμε τις σκλαβωμένες επιθυμίες μας και την οργή για την υποδούλωσή τους να τιναχτούν ψηλά σαν αρτεσιανά φρέατα; Γιατί αυτή η τρομαχτική μοναξιά...τι ακριβώς είναι; Είναι η σιωπή που μένει όταν λείψει το συμβατικό και προσποιητό φέρσιμο; Όταν δεν είναι πια ανάγκη να βαδίζουμε κρατώντας την ανάσα μας στο ναρκοπέδιο του συζυγικού ψέματος και της φιλικής μισής αλήθειας; Είναι η ελευθερία να τρως μόνος, χωρίς κανέναν απέναντί σου; Είναι ο άπλετος άδειος χρόνος που απλώνεται βουβός όταν παύουν οι τυμπανοκρουσίες των ραντεβού και των κανονισμένων συναντήσεων; Δεν είναι υπέροχα πράγματα όλα αυτά; Δεν είναι μια παραδείσια κατάσταση; Γιατί λοιπόν τα φοβόμαστε; Μήπως πρόκειται τελικά για ένα φόβο που υφίσταται απλά και μόνο επειδή δεν έχουμε σκεφτεί ως το βάθος το αντικείμενό του; Μήπως πρόκειται τελικά για ένα φόβο που έχουν ενσταλάξει μέσα μας οι άμυαλοι γονείς, δάσκαλοι και παπάδες; Κι από πού κι ως πού είμαστε σίγουροι ότι οι άλλοι δε θα μας ζήλευαν βλέποντας πόσο μεγάλη έγινε η ελευθερία μας; Και δε θα επεδίωκαν εν συνεχεία τη συντροφιά μας;\" (σελ. 424-425).
\"Η ζωή μας είναι φευγαλέα σχήματα στην επιφάνεια της άμμου, φτιαγμένα από μια ριπή του ανέμου, κατεστραμμένα από την επόμενη. Σχηματισμοί ματαιότητας, που χαλούν πριν καλά καλά πάρουν τη μορφή τους\" (σελ. 526).
Πάνος Τουρλής