Το 1950, ο Μπέρνχαρντ Γκούντερ, έχοντας δραπετεύσει από το ρωσικό στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου ήταν φυλακισμένος, αναγκάζεται να καταφύγει με ψεύτικο όνομα στην Αργεντινή. Μιας που δήλωσε γιατρός, ο ίδιος ο Χουάν Περόν θέλησε να τον δει κι έτσι αναγκάστηκε να αποκαλύψει την πραγματική του ταυτότητα, μπλέκοντας έτσι σε μια συναρπαστική περιπέτεια, μιας και ο αστυνόμος Μονταλμπάν τον ρίχνει σε μια υπόθεση δολοφονίας και εξαφάνισης.Έχοντας πάψει από την αρχή σχεδόν να ψάχνω με ποια σειρά πρέπει να διαβάσω τα βιβλία με πρωταγωνιστή τον Γκούντερ, επικεντρώνομαι πλέον στην υποβλητική ατμόσφαιρα της εκάστοτε περιοχής που διαλέγει ο συγγραφέας να τοποθετήσει τον ήρωά του και στην εκπληκτική ψυχογράφηση του ήρωα αυτού, που σε κάθε μα κάθε βιβλίο όλο και κάποιο πετραδάκι προστίθεται. Όχι για να τον αλλάξει ή να τον αποπροσανατολίσει αναληθώς στα μάτια του αναγνώστη. Ο Γκούντερ, που παραμένει είρων, πανέξυπνος, φλύαρος και αντιναζιστής, σε αυτό το βιβλίο αρχίζει να έρχεται αντιμέτωπος επιτέλους με τον ίδιο του τον εαυτό, μιας και αναλογίζεται ότι συνολικά έχει σκοτώσει ούτε μια χούφτα ανθρώπους και αυτό μόνο υπό πολύ δύσκολες συνθήκες. Τώρα όμως, σε αυτήν την περιπέτεια που ζει, τα γεγονότα και οι καταστάσεις τον οδηγούν όλο και πιο συχνά να σηκώνει όπλο. Και όχι μόνο αυτό αλλά επιτέλους αρχίζει να νιώθει εκείνη τη φλόγα που σιγοκαίει, τη φλόγα του έρωτα και της αγάπης, πολλά χρόνια μετά τον άδικο θάνατο της συζύγου του από ασθένεια κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 1930.
Δεν ξέρω πού να πρωτοαναφερθώ και τι να πρωτοσχολιάσω. Να κάνω παρατηρήσεις επί της περίπλοκης και πολυεπίπεδης υπόθεσης; Να σχολιάσω τον υπέροχο κόσμο που συγκροτεί ο Φίλιπ Κερ για μια χώρα που υποτίθεται είναι παράδεισος για τους φυγάδες Γερμανούς εγκληματίες πολέμου αλλά κάτι κάτω από την επιφάνεια αυτή αχνοδείχνει ότι εκεί γίνονται τα ίδια και χειρότερα, όχι εν γνώσει της Αργεντινής; Να συγχαρώ τον συγγραφέα για την εξαιρετική λεπτοδουλειά που έκανε, καταφέρνοντας να περιγράψει ταυτόχρονα μια υπόθεση του Γκούντερ στο Βερολίνο του 1932 και στο Μπουένος Άιρες του 1950, μια υπόθεση που πρέπει να έχει τον ίδιο καταζητούμενο εγκληματία αλλά πώς θα το αποδείξει αυτό ο Γκούντερ;
Τα ιστορικά πρόσωπα, η Ιστορία αυτή καθαυτή, πρωταγωνιστούν σε αυτήν την υπέροχη περιπέτεια, με τον Χουάν Περόν και την Εβίτα να περιγράφονται γλαφυρότατα και η κατάσταση και η θέση της χώρας να αναλύονται διεξοδικά, με καίριες παρατηρήσεις, εν τη ρύμη της ιστορίας και όχι κουραστικά ή εγκυκλοπαιδικά. Μου έκανε εντύπωση το πόσο καλά ξέρει ο Φίλιπ Κερ την ιστορία της δεκαετίας του 1930 και όχι μόνο, γιατί οι παρομοιώσεις του, οι αναφορές του, το χιούμορ του ασχολείται με πρόσωπα της επικαιρότητας! Ο Γιόζεφ Μένγκελε, ο Άντολφ Άιχμαν και ο μηχανικός των στρατοπέδων συγκέντρωσης Χανς Κάιμλερ είναι εδώ, καπνίζουν, ψάχνουν για κοριτσάκια, πειραματίζονται, κρύβονται, ζώντας μια άνετη ζωή, χωρίς να έχουν μετανιώσει στιγμή ούτε για τα εγκλήματά τους ούτε για τις συνέπειες του ναζισμού στον κόσμο.
Στην ιστορία ουσιαστικά έχουμε τέσσερις αφετηρίες: την εξαφάνιση μιας κοπέλας και τον δολοφονικό ακρωτηριασμό μιας άλλης, στοιχεία που παραπέμπουν σε μια αντίστοιχη υπόθεση που είχε ξεκινήσει να διαλευκαίνει ο Γκούντερ το 1932, λίγους μήνες πριν τις κρίσιμες εκλογές του Μαρτίου του 1933, οπότε ο Χίτλερ διορίστηκε πρώτη φορά καγκελάριος. Ανατρίχιασα με την κατηφόρα που ακολουθούσε ο κόσμος εκείνη την εποχή, με τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης να φυλλορροεί, με τον Χίτλερ να ανεβαίνει αξιώματα χωρίς κανείς να μπορεί να τον αντιμετωπίσει ουσιαστικά, αντίθετα, ο κόσμος πίστευε στα οράματα, τα ιδανικά και τη δύναμη του εθνικοσοσιαλισμού γιατί η κατάσταση στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή δεν είχε άλλες ελπίδες, δεν μπορούσε να βασιστεί πουθενά αλλού. Έβλεπα τον ναζισμό να έχει εισχωρήσει παντού, σε επιφανείς και μη πολίτες, τον κομμουνισμό και τον σοσιαλισμό να γίνονται θηράματα, το Βερολίνο να γίνεται μια άναρχη, απέραντη πόλη ηδονής (τρομερές οι πληροφορίες στη σελίδα 139). Ο Γκούντερ ήταν τόσο δημοκρατικός που πίστευε ότι έστω και με μικρή διαφορά θα κυριαρχούσε ο σοσιαλισμός. Φευ, οι εκλογές του 1933 ήταν η αρχή του τέλους, ο Χίτλερ κατοικοεδρεύει στην εξουσία, καίει το Ράιχσταγκ, ξαναπάει σε εκλογές τον Οκτώβρη του ίδιου έτους και τα δάκρυα του κόσμου αρχίζουν να κυλούν ματωμένα. Αυτό είχε ως συνέπεια να αλλάξει η ηγεσία της αστυνομίας και να αποπεμφθεί ο Γκούντερ τότε από την υπόθεση, λίγο πριν φτάσει στην τραγική αλήθεια.
Μπουένος Άιρες, 1950. Με μια εκπληκτική δεξιοτεχνία στην αφήγηση, βλέπουμε τον Γκούντερ να αναγκάζεται να αναλάβει την αντίστοιχη υπόθεση στην Αργεντινή, που σημαίνει ότι ίσως ο δολοφόνος να κατέφυγε στη μακρινή αυτή χώρα και να μην άντεξε να σταματήσει το έργο του. Αυτή όμως είναι μόνο η αρχή της πιο μπλεγμένης ιστορίας που ξετύλιξε ποτέ ο αγαπημένος ντετέκτιβ. Γιατί δεν έχουμε μόνο δολοφονία, έχουμε τον θησαυρό των Εβραίων που συγκέντρωσαν οι Ναζί και φυγάδευσαν στην Αργεντινή («Μόντε Κρίστο»), έχουμε τους πέντε σημαντικότερους Αργεντινογερμανούς τραπεζίτες που φυλάνε τα κλειδιά των λογαριασμών σε ελβετικές τράπεζες με δισεκατομμύρια λεφτά να ξεκουράζονται, χρήματα αρπαγμένα από αθώους και δυστυχισμένους ανθρώπους (οι τραπεζίτες ανέλαβαν αυτά τα χρήματα για να χρηματοδοτήσουν από αυτήν την πλευρά του Ατλαντικού τον πόλεμο στην Ευρώπη) έχουμε τον Μένγκελε να συνεχίζει το θεάρεστο έργο του, έχουμε μυστηριώδεις εξαφανίσεις Εβραίων προσφύγων που αναζητούν καταφύγιο στη νότια Αμερική, έχουμε τόσα πολλά ζητήματα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να δείξει πως τίποτε δεν άλλαξε, η Ιστορία επαναλαμβάνεται και φυσικά όποιος ανακαλύψει καλά κρυμμένα μυστικά πρέπει να πεθάνει. Υπέροχ, διττή πλοκή, που διαδραματίζεται σε δυο κατ’ ουσίαν στον ίδιο βαθμό διεφθαρμένες πόλεις: «...ενώ το Βερολίνο επεδείκνυε ανοιχτά τη φαυλότητα και τη διαφθορά του, το Μπουένος Άιρες έκρυβε την όρεξή του για ακολασία, σα γέρος παπάς που έπινε από ένα μπουκαλάκι χωμένο στην τσέπη του ράσου του» (σελ. 392-393).
Τι κρύβεται λοιπόν πραγματικά πίσω από την υποθεση που ανέλαβε ο Γκούντερ; Γιατί εξαφανίστηκε το ένα κορίτσι και ποιος κατέσφαξε το άλλο και γιατί; Τι ρόλο παίζει σε όλα αυτά η ίδια η Εβίτα Περόν; Τι συμβαίνει στη χώρα που φιλοξενούσε τους εγκληματίες πολέμου και τι σχεδίασαν αυτά τα κτήνη για να περνάνε την ώρα τους στη μακρινή αυτή χώρα; Τι ζητά αυτή η πανέμορφη κοπέλα που ανέθεσε στον Γκούντερ να ανακαλύψει τους Εβραίους θείους της; Τι είναι οι Οδηγίες 11 και 12; Ποιος κατασκευάζει ένα φράγμα στις πάμπες της Αργεντινής; Θα καταφέρει να βγάλει άκρη ο Γκούντερ και να επιβιώσει; Περίπλοκο, πολυεπίπεδο, χορταστικό μυθιστόρημα που θέλει συγκέντρωση και προσοχή ως το τέλος, όπου οι αποκαλύψεις δε σταματούν ούτε σελίδα!
Πάνος Τουρλής