Η Ελένη Ν. Καζαντζάκη, το γένος Σαμίου, γεννήθηκε στις 30 Απριλίου του 1904 (ή 1903) και ορφάνεψε από πολύ νωρίς. Ο πατέρας της καταγόταν από τη Μικρά Ασία και η μητέρα της από την Κρήτη. Με τον Νίκο Καζαντζάκη γνωρίστηκε στις 18 Μαΐου 1924. Το αίσθημα που ένιωσε ο Κρητικός συναντώντας την ήταν γαλήνια κεραυνοβόλο. Και η Αθηναία κυριολεκτικά θαμπώθηκε με τη γνωριμία του, μυθικού από τότε, ωραίου χαρισματικού άνδρα. Η καλή της φίλη και μεγάλη πιανίστα Μαρίκα Παπαϊωάννου την είχε προτρέψει εκείνη την ημέρα να πάει σε μια πνευματική συντροφιά στη Δεξαμενή για να τον γνωρίσει. Μερικά χρόνια αργότερα, ο Καζαντζάκης θα προέτρεπε τον Αιμίλιο Χουρμούζιο, τον πιστό Κύπριο φίλο του που διέπρεπε στην Αθήνα, να συναντήσει τη Μαρίκα Παπαϊωάννου. Και στις δύο περιπτώσεις ο γάμος επέστεψε τις γνωριμίες, και τα ζεύγη ενώθηκαν με φιλία διά βίου.

Ο Νίκος Καζαντζάκης και η Ελένη Σαμίου συνέζησαν περίπου 20 χρόνια, καιτον Νοέμβριο του 1945 τέλεσαν τον γάμο τους στον ναό του Αγ. Γεωργίου Καρύτση στην Αθήνα, με κουμπάρους τον Άγγελο και την Άννα Σικελιανού. Νίκος και Ελένη ζούσαν τότε στην Αίγινα, με συχνά ταξίδια στο εξωτερικό. Από το 1946 ουσιαστικά αυτοεξορίστηκαν, και τελικά εγκαταστάθηκαν στην Αντίμπ της νότιας Γαλλίας. Τους χώρισε ο θάνατος εκείνου, το 1957. Έκτοτε η Ελένη, χήρα και μόνη, αφιερώθηκε στη διακονία του έργου του.