Στον πρώτο φάκελο του αρχείου του Αλέξανδρου Ν. Μαυροκορδάτου που απόκειται, στα ΓΑΚ σώζονται τρία κατάστιχα σε μορφή τετραδίων με ημερολογιακές σημειώσει· άλλο ένα κατάστιχο, που προηγείται χρονολογικά, βρίσκεται στα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη. Σ' αυτά ο Μαυροκορδάτος καταγράφει, για τρία σχεδόν χρόνια, από την 4η Ιουλίου 1834 ως την 5/17 Μαρτίου 1837, όσα έκρινε αναγκαία να μνημονεύσει από το ταξίδι του στην αρχή ως το Μόναχο και το Βερολίνο, όπου διορίστηκε διπλωματικός αντιπρόσωπος του νέου ελληνικού κράτους, και κατόπιν από την εκεί παραμονή του. Μαζί με ποικίλες πληροφορίες για επαφές με εστεμμένους, πρίγκιπες και διπλωμάτες για προώθηση ή υπεράσπιση των ελληνικών συμφερόντων, καταχωρίζονται καθημερινά συμβάντα, πολιτικά ή άλλα γεγονότα, έξοδα ατομικά και υπηρεσιακά, οικογενειακές έγνοιες, αντιδράσεις από επισκέψεις πόλεων και μνημείων, τρόποι διασκέδασης, πολιτικές εκτιμήσεις, ιδεολογικές απόψεις, αξιολογήσεις ατόμων και καταστάσεων, κ.λπ., κ.λπ. Ένας πλούτος πληροφοριών που μας καλεί να εκτιμήσουμε τη συμβολή τους για την περαιτέρω κατανόηση της εποχής και των ανθρώπων, πρωτίστως του ίδιου του Μαυροκορδάτου. Παρά το γεγονός ότι εκκρεμεί μια συστηματική επανεξέταση της δράσης του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου στην Επανάσταση και στο νεοελληνικό κράτος, δεν μπορεί εδώ παρά να τονιστούν κυρίως όσα εντάσσονται στα χρονικά όρια του Ημερολογίου του. Οι 'τύχες' του στη συνείδηση των Νεοελλήνων δεν ήταν οι καλύτερες: για λόγους που αφορούν κυρίως τις ιδεολογικές και πολιτικές ανάγκες του εκάστοτε παρόντος, θεωρήθηκε το 'μαύρο πρόβατο' του '21, αυτός που οδήγησε την Ελλάδα στην εξάρτηση από την Αγγλία, αυτός που δεν άφησε τους 'αγνούς' αγωνιστές να δώσουν μιαν άλλη λύση, πιο 'πατριωτική' στον απελευθερωτικό αγώνα και που εμπόδισε τον Καποδίστρια να θεμελιώσει ένα πραγματικά ανεξάρτητο και δίκαιο κράτος. Πολλά από αυτά δεν αντέχουν, βέβαια, στην ιστορική κριτική, ωστόσο αποτελούν ακόμη γερά εδραιωμένα και ευρέως διαδεδομένα στερεότυπα. Σε μια απόπειρα όμως να γραφεί η Ιστορία της Επανάστασης του 1821, και γενικότερα η νεοελληνική Ιστορία, με κριτήρια που δεν αποσκοπούν στην ηθικολογία και στο φρονηματισμό, αλλά στην κατανόηση των μηχανισμών που διέπουν τις κοινωνικές λειτουργίες, δεν θα μπορούσαν να αγνοηθούν, μεταξύ των άλλων, κάποιες επιλογές του Μαυροκορδάτου οι οποίες, αν και γνωστές, σκοπίμως παρασιωπώνται ή ερμηνεύονται μονόπλευρα (...).

[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]