Τι είναι πραγματικά φασισμός; Για τον ιστορικό ή τον πολιτειολόγο το ερώτημα είναι εύκολο να απαντηθεί: Φασισμός είναι μία αποδεκτή πολιτική ιδεολογία που γεννήθηκε στην Ιταλία και σε πολλές άλλες χώρες (Ισπανία, Πορτογαλία κ.α.), η οποία επιδιώκει ένα υπό αυταρχική ηγεσία και κατά κανόνα σε στενή σχέση με τη θρησκεία «συντεχνιακό κράτος». Βάσει αυτών ο εθνικοσοσιαλισμός δεν είναι μια τυπική φασιστική ιδεολογία, διότι από αυτόν λείπουν τόσο τα συντεχνιακά κρατικά στοιχεία όσο και η σύνδεση με την εκκλησία· (και ταυτοχρόνως αυτός με τον παράφορο ρατσισμό του έχει μια ιδιορρυθμία που είναι ξένη στον φασισμό. Για αρκετούς αριστερούς φαίνεται ότι το ερώτημα είναι εξίσου εύκολο να απαντηθεί: φασισμός είναι το κάθε τι που δεν μου ταιριάζει. Όλα αυτά, δηλ. ο εθνικοσοσιαλισμός, η «ελεύθερη - δημοκρατική οργάνωση» της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ο αναρχισμός (ιδιαίτερα ο «ατομικιστικός»), όπως επίσης και μια ιδιαίτερη διαμόρφωση του κομμουνισμού, η οποία δεν ανταποκρίνεται σε αυτά που υπερασπίζεται αυτός που απαντάει, μπορούν να επικαλυφθούν με το δυσφημιστικό επίθετο «φασιστικός» (ή με την καταβολάδα «φασιστοειδής» ή «πρωτοφασιστικός», κάτι που τώρα βέβαια, αφού έχει βγει από τον ειδικό θάλαμο διαφύλαξης λεξημάτων των αριστερών, χρησιμοποιείται πράγματι σχεδόν ως καθολικό όπλο - διότι μονάχα αν κάποιος ψάξει αρκετά και για πολύ καιρό θα βρει στα πάντα κάτι «φασιστογενές») και έτσι να τεθούν εκτός κάθε συζήτησης.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]