Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών `Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος` οργάνωσε στις 3-5 Μαρτίου 2005 με τη συνεργασία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χανίων και του Δήμου Θερίσου και υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων, διήμερο επιστημονικό συνέδριο με θέμα `Θέρισο - 100 χρόνια`.
Η έκδοση του τόμου των πρακτικών αποτελεί γεγονός ιδιαίτερης σημασίας, καθώς μέσα από μία σειρά ανακοινώσεων από διακεκριμένους επιστήμονες και μελετητές, παρουσιάζονται πολλές πτυχές της επανάστασης του Θερίσου, που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς στην ιστορία της Κρήτης. Πρωταγωνιστής του κινήματος υπήρξε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος οδήγησε τον κρητικό λαό σε μία εξέγερση που θα άλλαζε το πολιτειακό καθεστώς του νησιού και θα το έφερνε πιο κοντά στην πολυπόθητη ένωση με την Ελλάδα.
Οι επαναστάτες του Θερίσου, με την εύστοχη καθοδήγηση και τον ευφυή τρόπο προβολής του κινήματος στον ελλαδικό και διεθνή χώρο από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, κατάφεραν να ευαισθητοποιήσουν την ελληνική και ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και να επαναφέρουν στο προσκήνιο το Κρητικό Ζήτημα, για την άμεση επανεξέταση και επίλυσή του.
Η επανάσταση του Θερίσου μπορεί να μην οδήγησε στην ένωση του νησιού με την Ελλάδα, καθώς οι διεθνείς συγκυρίες δεν ήταν ακόμη οι κατάλληλες, αλλά τα επιτεύγματά της ήταν τόσο σημαντικά ώστε να θεωρείται πλέον εφικτή η μελλοντική πραγματοποίησή της. Η απομάκρυνση του πρίγκιπα Γεωργίου και η αντικατάστασή του από το μετριοπαθή πολιτικό Αλέξανδρο Ζαΐμη, ο οποίος διορίστηκε από τον βασιλέα της Ελλάδος, όπως και ο εκδημοκρατισμός του πολιτειακού καθεστώτος με τη σύνταξη νέου φιλελεύθερου συντάγματος, αποτέλεσαν επιτυχίες της επανάστασης του Θερίσου.
Παράλληλα, αναδείχθηκαν οι πολιτικές αρετές του Ελευθερίου Βενιζέλου και αποκαλύφθηκε η μορφή ενός αγωνιστή, ενός ικανού πολιτικού, ενός ηγέτη. Η πανελλήνια προβολή της προσωπικότητάς του μέσα από το Θέρισο τον βοήθησε να μεταπηδήσει από την κρητική στην ελληνική πολιτική σκηνή, όπου θα πρωταγωνιστούσε τα επόμενα χρόνια.
Συγχαίρω το Ίδρυμα και τους επιστήμονες-ειδικούς εισηγητές που έλαβαν μέρος ενεργά στο συνέδριο για το αξιόλογο εγχείρημα και το επιτυχές αποτέλεσμα.

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]