Λέγεται συχνά, και μάλιστα από μεγάλο μέρος της ελληνικής διανόησης, πως είμαστε λαός επιρρεπής στο συναίσθημα, με έλλειμμα ορθολογικότητας. Διερωτάται κανείς αν η άποψη αυτή επαληθεύεται από την πραγματικότητα. Η απάντηση σε αυτήν την απορία αποτέλεσε το έναυσμα -όχι όμως τον σκοπό- για τη συγγραφή του παρόντος βιβλίου. Καθώς το συναίσθημα συνδέεται με την ταυτότητα των Ελλήνων, η διερεύνηση της τελευταίας υπό το πρίσμα του συναισθήματος και της ορθολογικότητας συνέστησε το κεντρικό αντικείμενο της έρευνας. Η προσέγγισή του επέβαλε να τεθούν στο τραπέζι του προβληματισμού, αφ` ενός, η βιοψυχική συγκρότηση του συναισθήματος και η κοινωνικά συγκροτημένη έννοια της ορθολογικότητας και, αφ` ετέρου, η σχέση μεταξύ ορθολογικότητας και συναισθήματος, όπως αυτή διαδραματίζεται πάνω στα πεδία της ατομικής, κοινωνικής και συλλογικής/εθνικής συνείδησης και ταυτότητας.

Αναλύοντας τις διακυμάνσεις της διαφοράς "συναίσθημα-ορθολογικότητα", η πραγματεία εστιάζει την προσοχή της στις προϋποθέσεις και στους τρόπους που καθορίζουν την υπερίσχυση πότε του ενός και πότε του άλλου πόλου της διαφοράς. Κατόπιν αυτού, προχωρεί σε ανασκόπηση της νεοελληνικής εθνικής και κοινωνικής συνείδησης και ταυτότητας, προβάλλοντας τις ιδιαιτερότητές τους, τις οποίες αντιπαραβάλλει στην κυρίαρχη μέχρι στιγμής "εκσυγχρονιστική" αντίληψη περί ελληνικής ταυτότητας.