Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος, "ένα δόκανο από το οποίο κανένας δεν μπορούσε να ξεφύγει", είχε αναμφίβολα καταλυτικές συνέπειες στην πολιτική ζωή του τόπου και άφησε έντονα τα ίχνη του στη συλλογική μνήμη. Δημιούργησε πρωτοφανή σχίσματα, θεσμοποίησε την πολιτική πόλωση και προκάλεσε ισχυρές ιδεολογικές αγκυλώσεις, που λειτουργούσαν επί πολλές δεκαετίες ανασταλτικά για την επιστημονική έρευνα και κυρίως για την ανάπτυξη της κοινωνικής συνείδησης, που αυτή συνεπάγεται. Σήμερα όμως, η τραυματική αυτή περίοδος έχει μετατεθεί οριστικά από το πεδίο της πολιτικής στο πεδίο της ιστοριογραφίας, και η επιστημονική έρευνα -ορισμένες όψεις της οποίας περιλαμβάνει και ο παρών συλλογικός τόμος- δεν έχει πλέον ως στόχο την αναζήτηση ενόχων και την απόδοση ευθυνών, αλλά τη μελέτη βασικών θεμάτων που σημάδεψαν την εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας. Γι΄ αυτό και ο χρονικός προσδιορισμός, που θεωρήθηκε σκόπιμο να συμπεριληφθεί στον τίτλο του βιβλίου (Φεβρουάριος 1945 - Αύγουστος 1949), κρίθηκε αναγκαίος για να εστιάσει την ερευνητική προσπάθεια στην κρίσιμη εκείνη περίοδο της δεκαετίας του ΄40, που έχει μέχρι σήμερα λιγότερο μελετηθεί και η οποία διαφοροποιεί την ελληνική εμπειρία από τις αντίστοιχες χρονικά εξελίξεις των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η έκδοση αυτή είχε ως αφετηρία ανακοινώσεις που παρουσιάστηκαν στο επιστημονικό συνέδριο "Ο Eλληνικός Εμφύλιος: από τη Βάρκιζα στο Γράμμο", που διοργανώθηκε από κοινού από το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Πολιτικής Επιστήμης και Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου και από το Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, σε συνεργασία με την Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (ΕΔΙΑ). Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο "Σάκη Καράγιωργα" του Παντείου Πανεπιστημίου, μεταξύ 20-23 Οκτωβρίου 1999, με αφορμή τα πενήντα χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου πολέμου. Περιλαμβάνονται τα κείμενα: - Φίλιππος Ηλιού, "Η πορεία προς τον Εμφύλιο: από την ένοπλη εμπλοκή στην ένοπλη ρήξη" - John O. Iatrides, "Το διεθνές πλαίσιο του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου" - Γιώργος Σταθάκης, "Η οικονομία κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο" - Θανάσης Σφήκας, "Η ΄ειρηνοπόλεμη΄ διάσταση του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου: ειρηνευτικές πρωτοβουλίες και δυνατότητες συμβιβασμού, 1954-1949" - Γρηγόρης Ψαλλίδας, "Το ΣΚ-ΕΛΔ και ο ΄Τρίτος παράγοντας΄ των ευρωπαίων σοσιαλιστών, 1945-1947" - Νίκος Κοταρίδης, Νίκος Σιδέρης, "Εμφύλιος πόλεμος: ιδεολογικά και πολιτικά διακυβεύματα" - Τασούλα Βερβενιώτη, "Οι μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας" - Ιωάννα Παπαθανασίου, "΄Το όπλο παραπόδα΄: λεκτική πολεμική ή πολιτική ανασυγκρότησης;" - Λη Σαράφη, "Η ΄λευκή τρομοκρατία΄ μοχλός σύνθλιψης του αντιστασιακού φρονήματος: ο νομός Τρικάλων το 1945" - Νάση Μπάλτα, "Τότε με τα χίτικα δεν κόταγες να πεις ούτε τ΄ όνομά σου: μαρτυρίες για τον Εμφύλιο σε ένα χωριό της Πυλίας" - Στάθης Ν. Καλύβας, "Μορφές, διαστάσεις και πρακτικές της βίας στον Εμφύλιο (1943-1949): μια πρώτη προσέγγιση" - Νίκος Μαραντζίδης, "Εθνοτικές διαστάσεις του Εμφυλίου Πολέμου: η περίπτωση των τουρκόφωνων Ποντίων καπεταναίων της Μακεδονίας" - Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης, "΄Μοναρχοφασίστες΄ και σλαβομακεδόνες αγωνιστές: ιδεολογικές και άλλες βεντέτες στη Μακεδονία του Εμφυλίου Πολέμου" - Βασίλης Κ. Γούναρης, "΄Εαμοβούλγαροι΄ και μακεδονομάχοι: ιδεολογικές και άλλες βεντέτες στη Μακεδονία του Εμφυλίου Πολέμου" - Βασιλική Λάζου, "Στον τοίχο της Ξηριώτισσας: καταδικασμένοι σε θάνατο από το Έκτακτο Στρατοδικείο Λαμίας, 1946-1950" - Χάγκεν Φλάισερ, "Στενή η πύλη του ΄Ελεύθερου κόσμου΄: περιορισμοί στην ελεύθερη διακίνηση προς και από την εμφυλιοπολεμική Ελλάδα" - Λιάνα Θεοδωράτου, "Η πολιτική της σιωπής στη μεταπολεμική ελληνική ποίηση"
Ο Νίκος Μαραντζίδης γεννήθηκε το 1966. Σπούδασε Πολιτική Κοινωνιολογία στο Παρίσι στα Πανεπιστήμια Paris VII και Paris X. Από το 1996 διδάσκει Πολιτική Επιστήμη στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Σήμερα είναι καθηγητής στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του ΠΑΜΑΚ και επισκέπτης καθηγητής στη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Καρόλου (Πράγα) και στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Κεράλα (Ινδία).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Η Τασούλα Βερβενιώτη δουλεύει στην εκπαίδευση και είναι ιστορικός. Η ερευνητική της δραστηριότητα επικεντρώνεται στην κοινωνική ιστορία των δεκαετιών 1940 και 1950. Έχει γράψει πλήθος άρθρων σε συλλογικούς τόμους και ιστορικά περιοδικά στα ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. Μια από τις τελευταίες της δουλείες αφορά τον ελληνικό εμφύλιο: "Charity and Nationalism", στο Paola Bacchetta and Margaret Power (επιμ.) "Right-Wing Women: From Conservatives to Eχtremists Around the World" Routledge, Νέα Υόρκη και Λονδίνο 2002.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Η Νάση Μπάλτα είναι ιστορικός νεότερης και σύγχρονης ιστορίας. Μετά τις σπουδές της στην Ελλάδα (Ιστορικό - Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών) συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Παρίσι, όπου σπούδασε ευρωπαϊκή ιστορία του 20ου αι. και όπου εκπόνησε και την διδακτορική της διατριβή με θέμα σχετικό με τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο. Διδάσκει νεότερη και σύγχρονη ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία και ιστορία του Τύπου και των μέσων μαζικής ενημέρωσης στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε. του Παντείου Πανεπιστημίου. Έχει λάβει μέρος με ανακοινώσεις σε πολλά επιστημονικά συνέδρια, έχει δημοσιεύσει μελέτες σε ιστορικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν κυρίως την ιστορία και ανάλυση του Τύπου ως ιστορικής πηγής, τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο και την μεταπολεμική ιστορία του 20ου αι.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Νίκος Κοταρίδης γεννήθηκε στην Καστορία και σπούδασε στην Αθήνα και στο Παρίσι. Σήμερα διδάσκει Ιστορία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι τακτικός συνεργάτης του π. "Ο πολίτης" καια της εφ. "Η Αυγή". Μαζί με τον Νίκο Θεοτοκά και τον Παντελή Λέκκα διευθύνουν το περιοδικό "Δοκιμές".
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Φίλιππος Ηλιού γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1931. Παρακολούθησε μαθήματα ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης. Το 1965 έλαβε το δίπλωμά του από την Ecole Pratique des Hautes Etudes. Το 1994 αναγορεύτηκε σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Κρήτης. Οι μελέτες του αναφέρονται κυρίως στην ιστορία του νεοελληνικού διαφωτισμού, του Ελληνικού βιβλίου και της πρόσφατης Ελληνικής Ιστορίας. Απο το 1983 ήταν συνδιευθυντής του περιοδικού "Τα Ιστορικά", ενώ επίσης υπήρξε εμπνευστής, δημιουργός και πρόεδρος (απο το 1992) του διοικητικού συμβουλίου των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας. Πέθανε δύο μέρες πριν από τις βουλευτικές εκλογές της 7ης Μαρτίου 2004, στις οποίες επρόκειτο να λάβει μέρος ως υποψήφιος βουλευτής επικρατείας του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Τα έργα του περιλαμβάνουν:
-"Τύφλωσον Κύριε τον λαόν σου". Οι προεπαναστατικές κρίσεις και ο Νικόλαος Πίκολλος", Αθήνα, Πορεία, 1980
-"Κοινωνικοί αγώνες και διαφωτισμός. Η περίπτωση της Σμύρνης (1819)", Αθήνα, ΕΜΝΕ- Μνήμων, 1981
-"Δημήτρης Γληνός" (εκδοτική φροντίδα, εισαγωγή, σημειώσεις: Φίλιππος Ηλιού), Άπαντα, τόμος Α΄: 1898-1910, τόμος Β΄: 1910-1914, Αθήνα, Θεμέλιο, 1983
-"Ιδεολογικές χρήσεις του Κοραϊσμού στον 20ό αιώνα", Αθήνα, Ο Πολίτης, 1989- 2η έκδοση: Αθήνα, Βιβλιόραμα, 2003
-"Οι φάκελοι", Αθήνα, Θεμέλιο, 1989
-"Ελληνική βιβλιογραφία του 19ου αιώνα. Βιβλία-φυλλάδια". Τόμος πρώτος: 1801-1818, Αθήνα, Βιβλιολογικό Εργαστήρι/ Ε.Λ.Ι.Α., 1997
-"Οι ασέβειες του ιστορικού", Αθήνα, Ερμής, 2003
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Γιάννης Ο. Ιατρίδης σπούδασε στην Ελλάδα, την Ολλανδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες (διδακτορικό δίπλωμα από το Clark University, 1962). Υπηρέτησε στο ελληνικό Γενικό Επιτελείο Εθνικής Αμύνης (1955-1956) και στο Γραφείο Τύπου του πρωθυπουργού (1956-1958). Είναι ομότιμος καθηγητής διεθνούς πολιτικής στο Southern Connecticut State University. Δίδαξε σύγχρονη ελληνική ιστορία στα Πανεπιστήμια Harvard και Yale. Στις δημοσιεύσεις του περιλαμβάνονται τα βιβλία: "Βαλκανικό Τρίγωνο: γέννηση και παρακμή μιας συμμαχίας που ξεπερνούσε τα ιδεολογικά σύνορα" ("Balkan Triangle: Birth and Decline of an Alliance Across Ideological Boundaries"), 1968, "Εξέγερση στην Αθήνα: ο ελληνικός κομμουνιστικός "Δεύτερος Γύρος", 1944-1945" ("Revolt in Athens: The Greek Communist "Second Round", 1944-1945"), 1972, "Οι αναφορές του πρεσβευτή Μακβή: Ελλάδα 1933-1947" ("Ambassador MacVeagh Reports: Greece, 1933-1947"), 1980· ήταν ο επιμελητής του βιβλίου "Η Ελλάδα στη δεκαετία του ΄40: ένα έθνος σε κρίση" ("Greece in the 1940s: A Nation in Crisis"), 1981 και (μαζί με τον Θεόδωρο Α. Κουλουμπή) του βιβλίου "Ελληνοαμερικανικές σχέσεις: μια κριτική επισκόπηση" ("Greek-American Relations: A Critical Review"), 1980.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Θανάσης Δ. Σφήκας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1963 και διδάσκει Ευρωπαϊκή Ιστορία στο University of Central Lancashire, Bρετανία. Έχει δημοσιεύσει τα βιβλία "The British Labour Government and the Greek Civil War, 1945-1949: The Imperialism of Non-Intervention" (Keele: Keele University Press, 1994)· ελληνική έκδοση, "Οι Άγγλοι Εργατικοί και ο Εμφύλιος Πόλεμος στην Ελλάδα: Ο Ιμπεριαλισμος της Μη Επέμβασης" (Αθήνα, Φιλίστωρ 1997)· "Η Ελλάδα και ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος: Ιδεολογία, οικονομία, διπλωματία" (Αθήνα: Στάχυ, 2000)· και σε επιμέλεια με τον Christofer Williams: "Ethnicity and Nationalism in the CIS and the Baltic States" (Aldershot: Ashgate, 1999) και "Ethnicity and Nationalism in Eastern Europe and the Balkans" (Aldershot: Ashgate, 1999).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Η Βασιλική Λάζου γεννήθηκε το 1973 στη Λαμία. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο University of Essex στη Μ. Βρετανία, από όπου έλαβε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών με ειδίκευση στην προφορική και τη συγκριτική ιστορία. Εκπόνησε διδακτορική διατριβή το 2010 στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Διετέλεσε μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, όπου εργάστηκε πάνω στην ανάπτυξη καινοτόμων διαδραστικών περιβαλλόντων για τη διάχυση της επιστημονικής γνώσης στο Μουσείο της Πόλης του Βόλου. Στο επίκεντρο των ερευνητικών ενδιαφερόντων της βρίσκονται όψεις του Εμφυλίου Πολέμου στις πόλεις, όπως η απονομή της δικαιοσύνης, το ζήτημα των εσωτερικών προσφύγων και οι δημόσιες τελετές καθώς και η μνήμη της δεκαετίας του 1940, όπως αποτυπώνεται στις προφορικές μαρτυρίες. Έχει λάβει μέρος σε συνέδρια και έχει δημοσιεύσει άρθρα για την περίοδο 1940-1949 σε συλλογικούς τόμους, σε επιστημονικά περιοδικά και στον Τύπο καθώς και Επιμελήτρια των ιστορικών εντύπων των εφημερίδων Ελευθεροτυπία, Ελεύθερος Τύπος, Επενδυτής και της εφημερίδας Ντοκουμέντο . Είναι μέλος της οργανωτικής και επιστημονικής επιτροπής των εκδηλώσεων "Η Αθήνα ελεύθερη. 12 Οκτωβρίου 1944" και επί σειρά ετών μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Εταιρείας Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (ΕΔΙΑ).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Γιώργος Σταθάκης είναι καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σπούδασε οικονομικά στα Πανεπιστήμια της Αθήνας και του Νιούκαστλ. Ήταν επισκέπτης ερευνητής στο Κέντρο Βυζαντινών και Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.
Βιβλία του είναι:
- "Ο ατελέσφορος εκσυγχρονισμός", Βιβλιόραμα, 2007
- "Το δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ", Βιβλιόραμα, 2004
- (με τον G. Vaggi, επιμ.) "Economic Development and Social Change: Historical Roots and Modern Perspectives", Routledge, London, 2004
- (με τον C. Kasimis, επιμ.) "The Reform of CAP and Rural Development in Southern Europe", Aldershot, Ashgate, 2003
- (με τον Ν. Θεοτοκά) " Δοκίμια για τον Μαρξ", Ο Πολίτης, 1997
- (με τον Ν. Θεοτοκά και τη Δ. Μυλωνάκη) "Αναδρομή στον Μαρξ", Δελφίνι, 1996
κ.ά.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
O Βασίλης Γούναρης έχει πτυχίο και δίπλωμα μεταπτυχιακών σπουδών στη νεώτερη Ιστορία από το Α.Π.Θ. και είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Είναι αναπληρωτής καθηγητής της ιστορίας νεοτέρων χρόνων στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ. Επίσης διευθύνει το ερευνητικό κέντρο του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγών στη Θεσσαλονίκη. Είναι συγγραφέας των μελετών "Steam over Macedonia: Socio-Economic change and the railway factor" (Boulder, 1993) και "Στις όχθες του Υδραγόρα: οικογένεια, οικονομία και αστική κοινωνία στο Μοναστήρι, 1897-1911" (Αθήνα, 1999), που αμφότερες βραβεύτηκαν από την Ακαδημία Αθηνών. Τελευταία του εργασία είναι το βιβλίο "Τα Βαλκάνια των Ελλήνων: Από το Διαφωτισμό έως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο", (Θεσσαλονίκη, 2007). Είναι επίσης επιμελητής των τόμων "Ταυτότητες στη Μακεδονία" (Αθήνα, 1997) και "Ο φόρος του αίματος: εκτελέσεις, βία και ασιτία στη Θεσσαλονίκη της Κατοχής" (Θεσσαλονίκη, 2001).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης είναι επίκουρος καθηγητής νεότερης και σύγχρονης ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα, έως σήμερα, ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη των διαβαλκανικών σχέσεων, με επίκεντρο τον χώρο της γεωγραφικής Μακεδονίας (19ος - 20ος αιώνας). Είναι συγγραφέας της μονογραφίας "Σωτήριος Γκοτζαμάνης: ο άνθρωπος, ο πολιτικός, ο μύθος" (Θεσσαλονίκη, 2001) και "Μετακινήσεις σλαβόφωνων πληθυσμών (1912-1930): Ο πόλεμος των στατιστικών" (Αθήνα, 2003). Είναι επίσης συνεπιμελητής του συλλογικού έργου "Ταυτότητες στη Μακεδονία" (Αθήνα, 1997).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Στάθης Ν. Καλύβας είναι αναπληρωτής καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Το έργο του έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, όπως το Gregory Luebbert Best Article Award, το Mary Parker Follett Prize για το καλύτερο άρθρο και το J. David Greenstone Prize για το καλύτερο βιβλίο, που απονέμονται από τον τομέα Πολιτικής και Ιστορίας της APSA, καθώς και το Council of Graduate Schools Distinguished Dissertation Award.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Η Ιωάννα Παπαθανασίου γεννήθηκε στην Αθήνα το Νοέμβριο του 1958. Το 1980 πήρε το πτυχίο του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών της Παντείου και συνέχισε σπουδές πολιτικής κοινωνιολογίας και ιστορίας στο Παρίσι στα Πανεπιστήμια Paris I-Pantheon-Sorbonne και Paris X-Nanterre όπου και υποστήριξε το 1988 τη διδακτορική της διατριβή στην ιστορία του σύγχρονου κόσμου. Συνεργάτης του Centre d΄ Histoire et de Sociologie du Communisme στα χρόνια 1988-1994, στο πλαίσιο μεταδιδακτορικών σπουδών μελέτησε, στην περίοδο του ανοίγματός τους, τα "σοβιετικά αρχεία" για την Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Διευθύντρια ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), στέλεχος των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) από το 1994 έως το 2014, και διδάσκουσα στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
